Британската агенција за морски трговски операции (UKMTO) предупреди на нагло зголемување на електронските пречки што влијаат врз комерцијалната пловидба во Персискиот Залив и Хормускиот теснец – еден од најважните поморски коридори за глобалната енергетска безбедност.

Според соопштението, евидентирани се повеќе случаи на нарушено функционирање на автоматскиот идентификациски систем (AIS), кој служи за означување на позицијата на бродовите. „Интензитетот на електронските пречки сериозно го отежнува известувањето за движењето на бродовите,“ се наведува од UKMTO, без притоа да се посочи конкретен извор на мешањата. Агенцијата ги повика сите пловни објекти на зголемена претпазливост во областа.

Ова предупредување се појавува паралелно со неодамнешните изјави од страна на Иран за можноста од затворање на стратешкиот Хормуски теснец. Иранскиот функционер Есмаил Косари изјави дека Техеран сериозно размислува за блокирање на теснецот како одговор на ескалацијата на тензиите со Израел.

Хормускиот теснец е клучна точка за светската нафтена индустрија – низ него секојдневно поминуваат околу 21 милион барели нафта, што претставува околу 20% од глобалната потрошувачка. Со ширина од само 33 километри, а пловни коридори од 3 километри во секоја насока, теснецот е исклучително ранлив на било какви прекини.

Затворањето на овој премин би можело да предизвика дестабилизација на глобалниот пазар на енергенси, енормен раст на цените на нафтата и геополитички потреси. И покрај честите закани, Иран досега не го реализирал ваквиот потег, делумно и поради присуството на американската Пета флота која ја гарантира слободата на поморскиот сообраќај во регионот.

Иран јасно стави до знаење дека нема да започне никакви преговори за прекин на огнот сè додека се наоѓа под израелски напади, јавуваат извори блиски на дипломатските канали што посредуваат меѓу двете страни.

Според еден официјален претставник запознаен со комуникацијата, Техеран преку Катар и Оман — кои делуваат како посредници — испратил порака дека ќе биде подготвен за сериозни разговори дури откако ќе одговори на израелските воени дејствија.

„Иранските власти им порачаа на посредниците дека нема да седнат на преговарачка маса додека траат нападите. Нивниот став е јасен: не може да се зборува за мир додека Израел ја бомбардира иранската територија“, изјави неименуваниот извор, додавајќи дека информациите за наводно американско вклучување во нови преговори преку Оман и Катар се неточни.

Да потсетиме, Израел во петокот рано наутро изврши сеопфатен напад врз ирански цели, при што, според дипломатски извори, бил ликвидиран врвот на иранскиот воен естаблишмент, а оштетени биле и клучни објекти поврзани со нуклеарната програма на земјата. Веднаш по нападот, официјален Техеран се закани со „отворање на портите на пеколот“ како одговор на израелската ескалација.

Иако Оман и Катар со години играат улога на неутрални посредници во тензиите меѓу Иран, Израел и САД, обидите за повторно воспоставување дипломатски дијалог засега не наидуваат на плодна почва. Атмосферата на теренот не остава многу простор за разговори – барем не додека трае отворената воена конфронтација.

Оман претходно беше домаќин на неформални разговори околу иранскиот нуклеарен договор со САД, но последната рунда беше прекината веднаш по израелскиот напад. Катар, кој има искуство во посредување за хуманитарни разменувања, и понатаму останува со ограничено влијание додека трае кризата.

Останува неизвесно дали наредните денови ќе отворат простор за деескалација или ќе доведат до подлабока криза во односите меѓу Техеран и Тел Авив. Засега, иранската порака е недвосмислена: преговорите ќе започнат дури по одмаздничкиот одговор.

Иранските власти денеска ги повикаа европските земји да преземат чекори за запирање на израелските воени дејствија, во четвртиот ден од ескалацијата меѓу двете непријателски држави.

Портпаролот на иранското Министерство за надворешни работи, Есмаил Багаи, изјави дека Германија, Франција и Велика Британија требало јасно да ги осудат, како што рече, „злосторствата на ционистичкиот режим“.

„Очекуваме од европските држави не само да изразат загриженост, туку активно да работат на ставање крај на израелската агресија и да ги осудат нападите врз иранските нуклеарни постројки“, нагласи Багаи.

Тој апелираше и до Меѓународната агенција за атомска енергија (МААЕ) да реагира со јасна осуда на, како што рече, нападите на Израел врз цивилни ирански нуклеарни капацитети.

„Станува збор за мирнодопски нуклеарни објекти кои се под постојан надзор на МААЕ. Очекуваме агенцијата да заземе цврст став и да го осуди овој чин на денешната итна седница на Одборот на гувернери во Виена“, додаде тој.