Албанија ја опреми својата армија со противтенковскиот ракетен систем „Џавелин“, еден од најнапредните одбранбени системи што ги користат земјите-членки на НАТО. Првата пратка на овие системи веќе е примена, а втората се очекува во текот на 2026 година.

Министерот за одбрана Пиро Венгу истакна дека пристигнувањето на „Џавелин“ претставува значаен чекор во зајакнувањето на одбранбените капацитети на Албанија и зголемувањето на интероперабилноста со НАТО.

„Станува збор за реализација на поранешно барање, кое сега се материјализира со модерна противтенковска опрема од највисоки стандарди. Оваа испорака е дел од планиран процес, додека втората фаза се очекува следната година. Оваа билатерална соработка со САД ја опфаќа и Косово, што е од стратешко значење за регионалната безбедност“, рече Венгу.

Системот „Џавелин“ е клучен елемент за копнената одбрана, со висока ефикасност против оклопни возила и широкоприфатен во армиите на НАТО. Неговата набавка е реализирана преку програмата за продажба на странски воени оружја на САД, што ја потврдува тесната соработка помеѓу двете земји.

Овој потег значително ја зголемува способноста на албанските копнени сили да одговорат на модерни закани и да дејствуваат во согласност со стандардите на Алијансата.

Претседателот на Украина, Володимир Зеленски, денес го објави нацрт-документот со 20 точки за завршување на војната, кој го нарече „рамка“ или основен политички документ меѓу Украина, САД, Европа и Русија. Зеленски истакна дека документот во голем дел ја одразува заедничката визија на Украина и САД, но дека се уште се дискутираат неколку клучни прашања, особено за териториите во Доњецк и управувањето со Запорожската нуклеарна електрана.

„Во повеќето точки веќе сме значително приближени и постигнат е консензус, но за некои прашања треба дополнително усогласување“, рече Зеленски.

Документот предвидува:

• Потврда на суверенитетот на Украина и целосен, безусловен договор за ненапаѓање со Русија, под мониторинг на линии на контакт и со системи за рано предупредување.

• Обезбедување силни безбедносни гаранции од САД, НАТО и европските држави, со јасно дефинирани услови за нивно активирање во случај на напад од Русија.

• Ограничување на украинската војска на 800.000 војници во мирновременски услови.

• Поддршка за пристапување на Украина во ЕУ и привремен повластен пристап до европскиот пазар.

• Голем економски пакет за развој и обнова на Украина, со инвестиции од САД, Европа и меѓународни институции, вклучително фонд од 800 милијарди долари за реконструкција и хуманитарни потреби.

• Заедничко управување со Запорожската нуклеарна електрана, како и обврска Украина да остане ненуклеарна држава.

• Теренско уредување на региони во источна Украина, со можност за слободна економска зона во Донбас и надзор од меѓународни сили.

• Формирање хуманитарен комитет за размена на воени заробеници и ослободување на цивилни заложници.

• Организација на претседателски, парламентарни и локални избори веднаш по потпишувањето на договорот.

• Правно обврзувачки договор со Совет за мир, кој ќе го гарантира американскиот претседател Доналд Трамп, а ќе учествуваат Украина, Европа, НАТО, Русија и САД.

Зеленски додаде дека одговор од руската страна се очекува на 24 декември, по разговорите со САД, и дека следуваат средби на највисоко ниво за да се решат чувствителните прашања околу териториите.

Паралелно, Украина и САД подготвиле и други документи: мултилатерална рамка за безбедносни гаранции и „Патоказ за просперитет“ – план за економска обнова и развој, со механизми за мониторинг и одговор на евентуална нова агресија од Русија.

Европската комисија донесе нови правила кои ја менуваат играта за енергетски интензивните индустрии во ЕУ. Големите компании кои добиваат државна помош сега ќе треба дел од средствата да вложат во проекти што ја намалуваат потрошувачката на електрична енергија и ја поттикнуваат зелената транзиција.

Со оваа одлука, Комисијата ги проширува секторите кои можат да добијат надомест за трошоците на електрична енергија предизвикани од цената на јаглеродниот диоксид. Новите сектори вклучуваат производство на органски хемикалии, керамика, стакло и батерии, додека веќе поддржаните индустрии – челикот и хемијата – ќе можат да добијат надомест до 80%, што е зголемување од претходните 75%.

Целта е јасна: да се спречи преместувањето на производството во земји со послаби еколошки стандарди, каде трошоците се помали, а емисиите поголеми. Комисијата предупредува дека ако компаниите се иселат, Европа го губи економскиот бенефит, а глобалните емисии на јаглерод продолжуваат да растат – двојна загуба, со други зборови.

Дополнително, земјите-членки ќе можат да предложат и други сектори кои не се на првичниот список, ако докажат дека се изложени на реален ризик од преселување надвор од ЕУ. Новата регулатива е резултат на консултации со индустријата и е замислена како стимул да ги задржи компаниите на континентот, истовремено поттикнувајќи иновации во зелена енергија.

Со овој чекор, ЕУ се обидува да го одржи балансот меѓу економската конкурентност и климатската одговорност – и да испрати јасна порака: индустријата може да се развива, но не на штета на планетата.