Европската Унија официјално отстапи од својата најрадикална климатска одлука. Револуционерниот пресврт од 16 декември стави крај на неизвесноста: бензинците, дизелашите и хибридите не одат во историјата во 2035 година. Наместо тотална забрана, на сцена стапува „планот 90%“ – компромис кој го спасува европскиот индустриски гигант.

Она што до вчера изгледаше како зацементирана судбина за класичната автомобилска индустрија, денес е само минато. Европската комисија го фрли во корпа строгиот диктат за 100% елиминација на емисиите и го замени со нов, пореален модел. Новиот праг е поставен на 90% намалување на CO₂, оставајќи ги оние клучни 10% како „прозорец“ низ кој класичните мотори ќе продолжат да дишат.

Брисел не само што дозволи опстанок на внатрешното согорување, туку понуди и креативни механизми за нивно легализирање, користење на синтетички горива и биогорива. Производителите ќе можат да ги „пеглаат“ емисиите користејќи кредити од еколошкото производство на метал во ЕУ. Приклучните (PHEV) и благите хибриди, како и моделите со range extender, добиваат дозвола за неограничен престој на пазарот, под услов да се вклопат во новата математика.

Овој пресврт е директен резултат на притисокот од компаниите како BMW, Volkswagen, Mercedes-Benz и Stellantis. Дури и првиот човек на Ford, Џим Фарли, предупреди дека Европа се самоубива со нереални цели додека кинеската конкуренција незапирливо надира.

По долгогодишни тензии и траумите од „Дизелгејт“, ЕК сега нуди 10-годишен „мир“ (мораториум) на нови регулативи, ветувајќи им на компаниите предвидливост која им е очајно потребна за опстанок.

Иако моторите со внатрешно согорување привремено ќе се истолерираат, ЕУ не се откажува од струјата. Но, наместо скапи електрични автомобили, фокусот се сели на малите, достапни градски возила. Со воведувањето на новата M1E категорија (возила под 4,2 метри), Европа се обидува да создаде „народно електрично возило“. Овие автомобили ќе уживаат статус на „супер-кредити“, што е јасен сигнал до производителите: правете евтини електрични коли за широките маси, ако сакате да го задржите правото да продавате моќни бензинци.

Она што до вчера беше резервирано само за холивудските блокбастери и визионерските романи на Исак Асимов, денес станува опиплива реалност во лабораториите на Универзитетите во Пенсилванија и Мичиген. Научниците успеаја да создадат автономен робот помал од еден милиметар, опремен со сопствен „мозок“, мотор и сетила.

Со децении, микро-роботиката тапкаше во место. Иако научниците создаваа ситни машини, тие беа управувани од надворешни магнети или ласери. Овој нов изум го менува правилото на играта. Ова е првата машина со такви димензии која не само што се движи, туку и чувствува, размислува и дејствува самостојно.

„Ние создадовме платформа која ни овозможува пристап до самите темели на биологијата“, вели фасцинирано Марк Мискин, коавтор на истражувањето. „Ако погледнете подобро, секој од нас е всушност комплексен систем составен од милиони микроскопски ‘биолошки роботи’. Сега имаме вештачки пандан на тие клетки.“

На прв поглед, роботот изгледа како прашинка, но под микроскоп се открива ремек-дело на инженерството изработено од силициум, платина и титаниум. Заштитен е со специјално стакло за да преживее во суровата средина на телесните течности. Се напојува преку соларни ќелии кои му даваат живот на неговиот вграден компјутер. Иако неговиот процесор не може да се мери со брзината на модерен лаптоп, тој е доволно „паметен“ да детектира промени во температурата и да реагира на околината во реално време.

Визијата на истражувачите е амбициозна, но реална. За само една деценија, овие „минијатурни лекари“ би можеле да патуваат низ нашите вени, да ги „крпат“ оштетените ткива или да доставуваат лекови со хируршка прецизност директно во клетките на ракот.

Но, револуцијата не застанува тука. Највозбудливиот дел е комуникацијата. Роботот не само што извршува наредби, туку и „поднесува извештај“ до операторот за тоа што видел и направил. Следниот чекор? Научниците работат на тоа да ги научат овие роботи да зборуваат меѓу себе, создавајќи армија од микро-машини кои работат во совршен синхронитет.

Границата меѓу научната фантастика и науката официјално е избришана.

Најновото истражување од Велика Британија открива алармантен тренд: секој четврти тинејџер се обратил до четботови со вештачка интелигенција (AI) за поддршка на менталното здравје во изминатата година. Ова доаѓа како јасен показател за длабоката криза во достапноста на соодветна, човечка поддршка за младите.

Добротворната организација Youth Endowment Fund (YEF), анкетирала неверојатни 11.000 деца на возраст од 13 до 16 години во Англија и Велс. Резултатите се загрижувачки: повеќе од половина од тинејџерите користеле некаков вид онлајн поддршка, а 25% експлицитно користеле AI четботови.

Она што е особено загрижувачко е што најистакнатите групи кои бараат помош од AI се оние кои се најмногу изложени на ризик.

• 38% од децата кои биле жртви на сериозно насилство побарале поддршка од AI четботови.

• 44% од децата кои биле сторители на сериозно насилство го сториле истото.

YEF сугерира дека анонимноста и достапноста 24/7 ги прават AI алатките привлечни за младите кои се борат и кои можеби се плашат или им е непријатно да разговараат со професионалец.

Среде овој пораст на „AI терапијата“, здравствените власти алармираат. Порано оваа година, NHS (Националната здравствена служба на Велика Британија) јавно ги повика младите луѓе да престанат да ги користат AI четботовите како замена за терапија, предупредувајќи дека тие можат да понудат „штетни и опасни“ совети.

Клер Мардок, директорка на националната служба за ментално здравје на NHS Англија, изјави за „Тајмс“:

„Слушаме некои алармантни извештаи за чет-ботови со вештачка интелигенција кои даваат потенцијално штетни и опасни совети на луѓе кои бараат третман за ментално здравје… Младите никогаш не треба да се потпираат на платформите за вештачка интелигенција за совети за ментално здравје.“

Експертите предупредуваат дека овие алатки не се опремени да се справат со сериозни ментални состојби и може дури и да ги влошат симптомите.

Аџада, член на младинскиот советодавен одбор на YEF, го изрази стравот на многумина:

„Вештачката интелигенција навистина ме плаши… Го губиме тоа емоционално, лично искуство што доаѓа со позитивни човечки интеракции.“

Фондот за младински прашања инсистира дека ова е симптом на неуспех на системот. Џон Јејтс, извршен директор на YEF, е недвосмислен:

„Мора да направиме подобро за нашите деца… Им треба човек, а не бот… За оние кои се погодени од насилство, разбирањето и емпатијата на доверлив возрасен можат да направат голема разлика.“

Истражувањето, исто така, ги зајакнува доказите за сериозноста на кризата со менталното здравје кај тинејџерите во Велика Британија. Повеќе од еден од четири пријавиле симптоми поврзани со високо или многу високо ниво на тешкотии во менталното здравје. 14% рекле дека се самоповредувале во изминатата година. 12% размислувале да си го одземат животот.

Четвртина од анкетираните имаат формална дијагноза за ментално здравје, а дополнителни 21% веруваат дека имаат состојба која не е дијагностицирана.

Додека технологијата нуди моментална утеха, експертите и младите истовремено предупредуваат дека нема замена за човечката емпатија, а порастот на „AI терапијата“ е само доказ за очајничкиот недостаток на достапна и безбедна професионална поддршка.