CEFTA Week 2025 заврши во Приштина по три дена исполнети со високопрофилни дискусии, експертски панели и визионерски разговори. Министри, високи претставници, претставници на Европската комисија, приватниот сектор, регионални организации, партнери и студенти се собраа под годинешната тема: „Тргуваме заедно, кон Европа“.

Настанот уште еднаш ја потврди централната улога на CEFTA во унапредувањето на економската интеграција, конкурентноста и дигитализацијата, зацврстувајќи го патот кон понатамошно усогласување со Единствениот пазар на ЕУ. Годинешното издание се истакна со својата амбициозна визија и конкретни резултати, нагласувајќи го континуираното влијание на CEFTA врз растот и поврзаноста во регионот.

CEFTA Week започна со инспиративната сесија „Од визија до акција: Патот на CEFTA кон ЕУ“, на која студенти по економија, право и политички науки имаа можност директно да разговараат со министерката Розета Хајдари за придобивките и идната насока на CEFTA. Разговорот го стави фокусот врз младите и долгорочната стратешка перспектива на регионалната интеграција.

Во рамки на настанот се одржаа и состаноци на телата на CEFTA, вклучително и Комитетот на контакт-точки и Заедничкиот комитет, кои уште еднаш ја потврдија решителноста и заедничкиот ангажман за напредок. Страните на CEFTA ги разгледаа постигнати резултати, усвоија нови одлуки поврзани со признавање на програмата за Овластени економски оператори, дигитална соработка и стратегија за управување со ризици, како и ги дефинираа приоритетите за Претседавањето во 2026 – насочени кон постепена интеграција, развој на дигитални алатки и олеснети трговски процеси.

Во своето обраќање, Розета Хајдари, министерка за индустрија, претприемништво и трговија и претседавач со CEFTA за 2025, го истакна активното учество на страните на CEFTA:

„Сакам да им се заблагодарам на сите страни на CEFTA за нивниот придонес и активна улога во спроведувањето на Годишната работна програма за 2025“, рече Хајдари, изразувајќи благодарност и до Европската комисија и меѓународните партнери. „Вашето присуство ја потврдува довербата во работата на CEFTA и вербата во потенцијалот што го отвора оваа соработка.“

Таа ја нагласи и важноста на CEFTA: „Како платформа што им овозможува на сите страни да се усогласуваат со ЕУ-стандардите преку подобрување на регулаторната рамка и градење капацитети за да се искористат придобивките од оваа трансформативна можност.“

Пранвера Кастрати, директорка на CEFTA Секретаријатот, го истакна практичниот придонес на CEFTA во модернизацијата на трговијата:

„CEFTA Week не е рутинска рефлексија – тоа е реална проценка на постигнувањата и предизвиците пред нас. Тука сме за да поставиме јасни цели за процесот што следува, со цел подлабока интеграција и поголеми можности во CEFTA,“ рече Кастрати. „Нашата заедничка амбиција е јасна: Тргуваме заедно, кон Европа.“

Високи претставници на Европската комисија, меѓународни организации и партнери – меѓу кои Валентина Суперти, директорка во Генералниот директорат за проширување и источна соседност; Амер Капетановиќ, генерален секретар на Советот за регионална соработка; и Матеј Закоњшек, директор на Транспортната заедница – ги истакнаа перспективите за соработка и растечкото значење на CEFTA за стабилност, инвестиции и усогласување со ЕУ.

Панелот „CEFTA во променлив свет – Каква иднина за трговската соработка?“ се фокусираше на тоа како CEFTA може да продолжи да ја интегрира иновацијата, конкурентноста и европските стандарди додека ги навигира глобалните економски предизвици.

Делина Ибраимај, идната Претседавачка со CEFTA и министерка за економија и иновации, посочи дека инвестициите во технологија, креирање политики базирани на докази и развојот на вештини се клучни за функционална постепена интеграција со ЕУ пазарот. Таа ги претстави и приоритетите на Претседавањето за 2026 година.

Зоран Димитровски, заменик министер за надворешни работи и надворешна трговија, и Ивона Савиќевиќ, директорка во Министерството за економски развој, повторно ја нагласија стратешката улога на CEFTA во забрзување на трговската интеграција преку дигитализација, комуникација на резултатите пред поширока публика, отстранување бариери и испорака на практични придобивки за бизнисите и граѓаните.

Симболичното примопредавање на Претседавањето од 2025 на 2026 година ја зацврсти континуираната посветеност на CEFTA Страните кон заедничка работа, унапредување на Агендата за заеднички регионален пазар и забрзување на реформите со цел отворање придобивки од постепената интеграција во Единствениот пазар на ЕУ.

Преку учество на видни претставници од академијата, приватниот сектор, CEFTA институциите и меѓународните организации, CEFTA Week 2025 даде конкретни идеи и насоки за:

Постепена и функционална интеграција со ЕУ,

Вештачка интелигенција како двигател на трансформација,

Олеснета трговија преку дигитални алатки како SEED+,

Поддршка на реформите преку партнерства и заеднички напори.

Со силна партиципација и јасна обединета порака, CEFTA Week 2025 ја зацврсти CEFTA како темел на регионалната соработка и двигател на економски раст. Резултатите и зајакнатите партнерства постигнати во Приштина ја поставуваат сигурната основа за следната фаза на CEFTA интеграцијата.

Со затворањето на настанот, одекна една јасна порака:
CEFTA Страните остануваат решени да продолжат – заедно и кон Европа.

Синоќа, на Титовиот плоштад во Велење, сериозно бил оштетен монументалниот споменик на Јосип Броз Тито, отстранувајќи ја бронзената глава од повеќе од шестметарската скулптура.

Полицијата брзо дејствувала по дојава од граѓанин на Велење, кој пријавил дека видел човек како товари голем метален предмет во темно возило „Шкода Кодијак“. Полициската патрола набрзо запрела 49-годишен возач, жител на областа, чие возило било со две различни хрватски регистарски таблички.

Она што го откриле во багажникот на автомобилот ја потврдило целата приказна: отсечената бронзена глава на Тито била скриена внатре. Полициската управа во Целје го оквалификува инцидентот како „чин на сквернавење на културното и историското наследство“. Истрагата е во полн ек, а на осомничениот му се става на товар кривичното дело оштетување или уништување предмети од посебно културно значење.

Локалната заедница и градските власти остро го осудија овој деструктивен чин. Градската администрација на Велење веднаш најави дека ќе се започне со итна поправка за да се врати статуата во првобитната состојба.

„Општина Велење остро го осудува овој чин и нагласува дека нема место за вандализам и напади врз културното и историското наследство во нашиот град,“ изјавија градските власти.

Градоначалникот на Велење, Петер Дермол, исто така, јавно го изрази својот бес, опишувајќи го инцидентот како срамен чин и потенцирајќи дека почитувањето на културното наследство мора да биде клучна вредност на заедницата.

Споменикот на Јосип Броз Тито, водачот на поранешна Југославија и Партизанското движење во Втората светска војна, е подигнат во Велење во 1977 година на иницијатива на локалната заедница. Бронзената скулптура е дело на реномираниот хрватски скулптор Антун Аугустинчиќ.

Бугарскиот претседател Румен Радев јасно стави до знаење дека европската перспектива на Македонија е директно условена од вградувањето на Бугарите во нејзиниот Устав. Овој став, кој Софија го повторува континуирано, беше нагласен на средба со претставници на здруженијата на бугарската заедница од неколку македонски градови.

Радев оцени дека финализирањето на уставните измени „што е можно поскоро“ е клучно за забрзување на патот на Македонија кон Европската Унија и за избегнување на нови одлагања во преговарачкиот процес.

„Европската интеграција на Македонија е желба на сите, но не може да се случи по цена на правата на бугарската заедница“, изјави Радев.

Шефот на бугарската држава потенцираше дека секоја демократска држава има обврска да ги гарантира правата на самоопределување и еднаквоста на сите свои граѓани. Со ова, тој го потврди ставот дека статусот и заштитата на граѓаните кои се идентификуваат како Бугари ќе бидат клучен критериум преку кој Софија ќе го мери напредокот на Македонија.

Претседателот Радев потсети на таканаречениот „европски компромис“ од 2022 година, кога Македонија го прифати пакетот заклучоци и билатералниот протокол со Бугарија како рамка за отворање на пристапните преговори. Внесувањето на Бугарите во Преамбулата на Уставот е поставен како неопходен услов за премин во следната фаза од преговарачкиот процес – отворање на нови кластери и поглавја.