Чернобил, 39 години подоцна: Сеќавање на најголемата нуклеарна катастрофа во историјата

На денешен ден пред точно 39 години, светот беше потресен од најголемата нуклеарна несреќа во историјата – експлозијата на четвртиот реактор во нуклеарната електрана во Чернобил, Украина. Несреќата се случи за време на тестирање на способноста на парната турбина да напојува пумпи за вода во случај на прекин на струја и губење на течноста за ладење.

Иако градот Припјат, кој се наоѓаше во близина на електраната, беше евакуиран следниот ден, властите не го информираа населението на Киев, каде што живееја околу два милиона луѓе. Светската јавност за инцидентот дозна дури откако во Шведска беше регистрирано зголемено ниво на радијација.

Несреќата започна со ненадеен пад на моќноста на реакторот, по што операторите го рестартираа реакторот и го продолжија тестот со недозволена конфигурација на контролните прачки. Ова доведе до сериозни електрични удари и дефект на клучни компоненти, што резултираше со експлозии и губење на системот за ладење.

Следеше пожар во јадрото на реакторот што траеше до 4 мај 1986 година, додека радиоактивните честички се ширеа низ Советскиот Сојуз и пошироко низ Европа. СЗО проценува дека околу 30.000 луѓе го загубиле животот поради директни и индиректни последици од катастрофата, додека над седум милиони биле изложени на радијација.

Првата жртва беше Валериј Кодемчук, техничар задолжен за водените пумпи во електраната. Во напорите за санација учествуваа околу 680.000 луѓе – војници, инженери, доброволци и новинари. Од 14 новинари кои известуваа од теренот, осум починаа како последица на изложеност на висока радијација.

Се проценува дека во експлозијата биле ослободени 400 пати повеќе радиоактивни материи отколку при атомската бомба фрлена врз Хирошима во 1945 година. Радиоактивниот облак достигна до северна и западна Европа, па дури и источниот брег на САД.

Градот Припјат, населен претежно со вработени од електраната и нивните семејства, беше целосно евакуиран. Според експертите, ќе бидат потребни повеќе од 3.000 години за овој град повторно да биде безбеден за живеење.

Францускиот претседател Емануел Макрон денеска изјави дека имал „многу позитивен“ разговор со неговиот украински колега Володимир Зеленски, дека Украина е подготвена за безусловен прекин на огнот и дека таканаречената „Коалиција на волните“ под Франција и Велика Британија ќе продолжи да работи на постигнување на траен мир.

„Украина е подготвена за безусловен прекин на огнот. Претседателот Зеленски ми го повтори ова денеска. Тој сака да соработува со Американците и Европејците за неговото спроведување. Сега останува на претседателот Путин да докаже дека навистина сака мир. Ќе продолжиме со нашата работа во рамките на Коалицијата на волните создаден во март во Париз, со цел да се постигне и прекин на огнот и целосен и траен мир во Украина“, напиша Макрон.

ФСБ уапси осомничен за убиството на рускиот генерал Москалик

Руската Федерална служба за безбедност (ФСБ) соопшти дека е уапсен Игнат Кузин, агент на украинските разузнавачки служби, под сомнение дека стои зад убиството на генерал-полковник Јарослав Москалик, заменик-началник на Главната оперативна дирекција на рускиот Генералштаб.

Според официјалното соопштение, Кузин (роден 1983) поставил експлозивна направа во „Фолксваген Голф“ во градот Балашиха, Московска област, при што загина Москалик (роден 1966). Експлозијата била активирана со далечински управувач и предизвикала оштетувања и на околните објекти.

Москалик важеше за еден од клучните руски воени команданти, со значајна улога во стратешкото планирање и во дипломатските преговори со Украина, особено во рамки на Нормандискиот формат.

Овој напад потсетува на убиството на генерал Игор Кирилов од декември 2024 година, исто така препишано на украинските служби.