Судењето за трагичниот пожар во дискотеката „Пулс“ во Кочани, во кој животот го загубија 63 лица, а над 200 беа повредени, продолжува денес во КПУ „Идризово“. Денешното рочиште, кое започнува во 9:30 часот, е резервирано за воведниот говор на одбраната на еден од 37-те обвинети – Шефкет Хазири, службено лице од Министерството за економија.

Судскиот процес се одвива под засилени безбедносни мерки, со присуство на обвинетите, членови на семејствата на жртвите и голем број претставници на медиумите.

Вчерашниот ден беше одбележан со воведните обраќања на одбраните на поранешните министри за економија и поранешните директори на Дирекцијата за заштита и спасување (ДЗС). Сите тие категорично ја негираа вината, тврдејќи дека нивните институции немале ниту надлежност ниту можност да го спречат трагичниот исход. Како единствена причина за катастрофата ја посочија несоодветната и незаконска употреба на пиротехника во затворен простор.

Одбраната на Крешник Бектеши потенцираше дека не постои причинско-последична врска меѓу неговите службени обврски и пожарот, нагласувајќи дека Министерството за економија нема инспекциски ингеренции.

Одбраната на Ваљон Сараќини истакна дека издадените лиценци не дозволувале објектот да работи како дискотека, да прима прекумерен број посетители или да користи пиротехнички средства.

Поранешниот директор на ДЗС, Аднан Џафероски, го оцени обвинението како правно неосновано, а неговата адвокатка посочи дека обвинителниот акт е „попис претворен во обвинение“ без фактичка поврзаност со пожарот. „Совеста ми е чиста“, изјави Џаферовски.

Поранешниот директор Шабан Салиу тврдеше дека ДЗС никогаш не добила никаква документација или барање поврзано со работата на „Пулс“ во периодот од 2012 до 2017 година.

Претходно, својот воведен збор го имаа сопственикот на дискотеката Дејан Јованов, сопственикот на ММММ Кафе Митко Стојанов, обезбедувачот Стојанчо Димитриев и сопственикот на објектот Гроздан Милковски. Дел од нив, исто така, ја оспорија основаноста на обвинението.

Тимот од 15 обвинители од Обвинителството најави дека доказната постапка ќе покаже оти „Пулс“ бил „смртоносна стапица“ уште од своето отворање, како директна последица на систематски пропусти и институционална негрижа.

Во наредните рочишта се очекуваат и воведните обраќања на останатите обвинети: службениците од Министерството за економија – Николовски, Хаџиу, Касапи и Чекиќ Дуровиќ, како и пазарните инспектори Ампов, Евтимова, Кузмановска и Митев. Својот ред го очекува и Александар Нацев, сопственик на агенцијата „Рубикон“, чиј предмет беше споен со овој.

Во предметот за катастрофалниот пожар се обвинети вкупно 37 лица – меѓу кои сопственици, управители, инспектори, поранешни градоначалници, обезбедувачи и државни службеници.

Владата го најави разрешувањето на државниот јавен обвинител, Љупчо Коцевски, најавувајќи го преку Собранието „ослободувањето“ на правосудството. Оваа одлука доаѓа во исклучително вжештен политички контекст, додека обвинителството е под лупа поради аферата „Пулс“ и вжештениот политички дискурс за случајот „Кочани“ во Парламентот.

Она што беше привремено стопирано поради законските ограничувања за време на изборниот период, сега добива на интензитет. Владината портпаролка, Марија Митева, во вторникот жестоко го образложи предлогот за разрешување:

„Врз основа на членот 88 став 1 од Законот за јавното обвинителство, а по претходно добиено мислење од страна на Советот за јавни обвинители, му предлага на Собранието од функцијата јавен обвинител на Република Македонија да го разреши Љупчо Коцевски, поради направени крупни професионални грешки при раководењето со Јавното обвинителство, што доведува до нарушување на ефикасноста и на функционалноста на Јавното обвинителство.“

Меѓу причините, Владата ги набројува веќе познатите тешки обвинувања:

• Неовластено изнесување информации и податоци за судски предмети.

• Повреда на обврската за заштита на тајноста на постапката.

• Нарушување на угледот на ЈО и неговиот личен углед.

• Непостапување согласно со Уставот, законите и меѓународните договори.

Тајмингот не е случаен? Аналитичарите се сомневаат

И покрај бурниот политички момент, аналитичарот Петар Арсовски не гледа намерна координација со тековните политички активности, но признава дека процесот добил на интензитет:

„Иако имаше пауза во процесот за промена на Коцевски, додека траеше истрагата за Кочани, сепак притисокот продолжи и Владата не криеше дека има намера да го смени и мислам дека природно тоа сака да биде сега… Промената на претседателот на Советот на јавни обвинители и Собранието продолжи со работа, едноставно сè се поклопи така да биде.“

Профилот на новиот обвинител: Недостижен идеал?

Премиерот Христијан Мицкоски ја крева границата високо, најавувајќи нов начин на избор:

„Главниот јавен обвинител ќе биде избиран на јавен повик, на кој ќе може да се пријави секој оној што ќе ги исполни условите согласно со закон и согласно со објавениот повик.“

Претседателката Гордана Сиљановска-Давкова го дефинира посакуваниот профил со речиси нереалистични очекувања:

• Бескомпромисен борец за почитување на законите.

• Заколнат борец за владеење на правото.

• Отпорен на партиски и на политички влијанија.

• Круна на целиот обвинителски систем.

Скептицизам: Дали е можна „идеална врска“?

Аналитичарот Арсовски е скептик дека во македонскиот политички контекст е можна оваа „идеална врска“ меѓу политиката и правосудството:

„Нашите искуства покажуваат дека ниту еден од обвинителите досега не бил исклучен од политичкото влијание, односно бил обвинет… Специјалното јавно обвинителство беше најеклатантен пример за тоа како се почна со пристојни намери, а заврши со една општополитичка катастрофа.“

Сепак, заклучокот е прагматичен:

„Сето ова не ми дава право да бидам оптимист дека нема да има никакви забелешки за идниот јавен обвинител… но ние да ја видиме неговата работа, дали ќе постапува по законот, дали ќе биде објективен и ќе работи во името на граѓаните.“

Во неговиот краток мандат, Коцевски, чиј мандат треба да трае шест години, остана доследен на еден ист, кус коментар за мотивот на власта:

„Ќе го дадам истиот коментар што го давам неколку месеци, тоа е нивна политичка одлука.“

Сега, сите очи се вперени во Собранието, каде што ќе се реши судбината на првиот човек на Обвинителството и, како што најавува власта, ќе се отвори ново поглавје за правосудството.

Вечерва Сања Божиновска присуствуваше на традиционалниот концерт во чест на Санта Луција, кој го организираше Шведската амбасада. Празникот е симбол на светлина, топлина и надеж во најтемните нордиски ноќи.

„Секогаш е убаво кога една традиција носи порака која допира подалеку од границите – дека светлината ја создаваме самите, и дека најмногу ни е потребна токму во студените, тивки моменти од годината“, изјави Божиновска.

Таа изрази благодарност до амбасадата за прекрасната атмосфера и можноста да ја почувствува оваа уникатна шведска традиција, која најавува доаѓањето на Божиќ со радост, музика и светлина.