Македонија
НА ДЕНЕШЕН ДЕН: Во Лозана е потпишана декларација по која е извршена грцизација на Егејска Македонија, во Прилеп почина М.А.Ченто
Со декларацијата што е донесен во Лозана, на денешен ден пред 96 години, е отворен патот за драстична промена на етничката слика во Егејска Македонија, што подоцна и се случи. На денешен ден, пак, пред 62 години во Прилеп почина Методија Андонов Ченто, првиот претседател на Македонија, откако 9,5 години мина во затворот Идризово поради македонски патриотизам – пишува Денешен.мк
На 24 јули 1923 година, Грција, Турција и сојузничките сили во Првата светска војна ја потпишале Лозанската декларација, врз основа на која било извршено принудно иселување на христијанското население од Турција во Грција и обратно на муслиманското население од Грција во Турција. Со оваа декларација најмногу на удар беа Македонците, зашто со размената на население во голема мера е изменет националниот состав на населението во Егејска Македонија, на штета на Македонците.
Потпишувањето на Лозанската декларација следувало по конференцијата која била одржана од 20 ноември 1922 до 24 јули 1923 година. Кралството СХС не го потпишало Лозанскиот договор, туку со Турција потпишале посебен мировен договор.

Политиката на етничко чистење на македонскиот народ се интензивирала со Лозанскиот мировен договор. Co тој бран на преселба од Турција во Грција дошле еден дел Грци, но и други етноси со христијанска вероисповед. Грција спроведува колонизација со цел да се смени традиционалниот етнички состав на населението во Егејска Македонија. Врз основа на надворешната колонизација биле доселени 565.143 лица, грчко и негрчко христијанско население.
Освен тоа грчките власти вовеле забрана за употреба на мајчиниот јазик, забрана да се пеат македонски песни, менување на сите натписи во црквите и на гробовите, промена на лични и фамилјарни имиња во грчки, преименување на имињата на села, градови, реки и планини, ограничување на вработување во админстрацијата и отпуштање од работа на активисти кои се залагале за правата на македонското малцинство.
По затвор во Идризово почина првиот претседател на Македонија
На 24 јули 1957 година во Прилеп умрел М. А. Ченто, македонски револуционер и државник, прв претседател на Иницијативниот одбор за свикување на Првото заседание на АСНОМ и борец за правата и слободата на македонскиот народ. Во 1946 година со пресуда на Окружниот суд во Скопје, бил осуден според Законот за кривични дела против народот и државата и тоа со лишување од слобода 11 години. Умре како маченик, а рехабилитиран е во октомври 1990 година. Ченто е роден во Прилеп на 17 август 1902 година.
Поради неговата функција претседател на Президиумот на АСНОМ, Ченто често се именува и како прв Претседател на Македонија.

(М.А.Ченто со семејството)
Тој е син на Андон, кој бил по потекло од прилепското село Леништа, и Захарија (Зака), која била по потекло од прилепското село Плетвар. Во младоста бил одличен гимнастичар, завршил средно трговско училиште во Прилеп и во 1926 година отвориле бакалско-угостителски дуќан со што си обезбедил пристојна егзистенција. На 25 март 1930 година, во Нови Сад, склучил граѓански брак со Василка Спирова Поп-Атанасова што предизвикало бурни реакции во конзервативната прилепска средина. И, по враќањето во Прилеп, на 5 мај биле казнети со по 20 дена затвор поради вонбрачно живеење. Со Василка, Ченто има четири деца, а нивниот најстар син, Илија Андонов – Ченто, во 1990-те напишал биографија за својот татко.
Ченто ја бранел македонската национална кауза уште од раната младост. Учествувал на изборите во 1935 година како заменик кандидат, а на изборите во 1938 година и како кандидат на листата на Здружената опозиција, бранејќи ја македонската национална кауза и залагајќи се за поголема слобода на Македонците и отворање на училишта на македонски јазик. На изборите во 1938 година од вкупниот број гласови дадени за кандидатите на опозицијата, Ченто добива најмногу, но не бил избран за пратеник поради државната манипулација со изборниот систем.
Организатор на Илинденските демонстрации
Ченто бил еден од организаторите на Илинденските демонстрации во Прилеп (1940), за што бил затворен во затворот во Велика Кикинда. Во 1940 година се залагал за воведување на мајчин македонски јазик во наставата во училиштата и повторно бил затворен и интерниран во Баина Башта. Тој бил осуден на смрт, дури и бил одведен на стрелање, но бил ослободен во последен момент на 15 април 1941 година.
Пред Втората светска војна повеќе пати бил претставник на прилепскиот трговски еснаф, а во периодот 1935 – 1940 бил претставник на прилепските трговци во Индустриско-трговската комора во Скопје, каде што јавно истапил пред нападите на српската влада дека народот во Македонија не е благодарен на сите добродети што ги направила владата, велејќи дека доколку Македонија им се остави на Македонците, тие од нејзе ќе направат цветна градина и развиена економска земја. За ваквите изјави бил известено Белград од каде биле оценети како сепаратистички и автономистички. Ченто бил многу почитувана личност во прилепската чаршија.

Уште на почетокот на бугарската окупација, на 26 април, Ченто добил покана да соработува со бугарските окупаторски власти. Тој ја одбил поканата и наместо тоа одбрал да соработува со тие што се залагаат за ослободување на Македонија од нејзините нови окупатори кои ги замениле српските. Бугарските власти во 1942 година го интернирале прво во селото Мелницаф, близу бугарско-турската граница, а потоа во логорот Чучулигово, Петричко во Пиринска Македонија.
По неговото ослободување од интернација, Главниот штаб на НОВ и ПОМ на 21 август 1943 година му испраќа писмо во кое го повикува да се приклучи на НОБ. Во септември се среќава со својот сограѓанин Кузман Јосифоски – Питу, по што Ченто се приклучил на НОБ.
Како дел од Одборот учествува во подготовките и организацијата на свикувањето на АСНОМ. На почетокот од мај 1944 година тој, Емануел Чучков и Кирил Петрушев заминуваат за Вис на средба со Народниот комитет за ослободување на Југославија на чело со Јосип Броз Тито. Средбата се одржала на 24 јуни при што македонската делегација го поставила прашањето за обединување на Македонија по ослободувањето од окупацијата.
По враќањето на делегацијата од Вис, се привршуваат подготовките околу АСНОМ и на 2 август се одржува Првото заседание на кое Ченто е избран за претседател на Президиумот на АСНОМ на ова највисоко државно тело на Демократска Федерална Македонија (подоцна НР Македонија).
За време на извршување на својата функција, Ченто бил многу почитуван од народот зашто се залагал власта целосно да биде народна и народот да може слободно и преку истата врата преку која влегуваат службениците, да влегува во институциите.

Првите несогласици на Ченто со комунистите, особено со Светозар Вукмановиќ – Темпо, почнале многу брзо по неговото преминување на слободна територија.
По ослободувањето на Македонија несогласиците со тогашниот македонски врв продолжиле. Ченто бил против тоа 15 македонски корпус да оди на Сремскиот фронт, се залагал за обединување и поголема самостојност на Македонија, а бил против враќање на имотот на избеганите српски колонисти од Мекдонија и се залагал за поголема финансиска независност и за сопствен буџет на Македонија. Комунистите полека му ја одземале реалната власт и поради несогласувањето со мерките што ги преземале комунистите, Ченто на 14 март 1946 година поднесол оставка на функцијата претседател на Президиумот на Народното Собрание на Македонија.
Неправдата кон Ченто е исправена по 44 години
Сакал да се повлече од политиката и мирно да живее во Прилеп, но на 14 јули бил уапсен пред својата куќа во Прилеп, а на 31 јули Министерството за внатрешни работи објавува дека Ченто бил уапсен поради обид за бегство во Грција. На 8 август против него било покренато обвинение, а на 19 ноември бил изведен пред суд во состав: Панта Марина (претседател), а Лазар Мојсов и Коле Чашуле, членови. Судењето траело доста кратко и по два дена, на 21 ноември, Ченто бил осуден на 11 години затвор. Казната ја издржувал во скопскиот затвор Идризово, каде во најтешки услови бил во „специјалната ќелија“ и бил чуван од посебна стража. Му биле дозволувани само 30 минутни прошетки на одредено место во затворот и еднаш неделно посети на членовите на неговото семејство. Додека бил во затвор, властите често му нуделе да признае и да потпише дека згрешил и дека се покајува, а потоа животот да му биде целосно обезбеден. Но, Ченто ја одбивал оваа непристојна понуда од комунистичките власти.

По поминати речиси 9,5 години во затвор условно бил пуштен на 4 септември 1955 година, со длабоки траги од затворскиот живт врз неговото здравје. Побарал од Тито да му дадат пасош за да замине да се лекува во Швајцарија, но бил одбиен и починал на 24 јули 1957 година во својот дом во Прилеп.
Но, и по излегувањето од затворот не се откажал од идеите за самостојна и обединета Македонија.
Долги години по смртта, Ченто бил табу тема и ретко бил спомнуван во историските книги и учебници, а и јавните разговори поврзани со него биле строго контролирани. Во 1990 година, на барање на неговиот син Илија, бил обновен судскиот процес против Ченто и на 22 октомври, по повторената кривична пресуда, Окружниот суд во Скопје ја укинал пресудата од 1946 година.
На 22 октомври 2010 година, Претседателот на Република Македонија постхумно го одликувал Ченто со Орден на Република Македонија.
(Д, Г.)
You may like
-
Горно Врановци и заборавениот хотел – Прозорец кон минатото на Македонија
-
На Бугаринот Виктор Стојанов изречена му е доживотна забрана за влез во Македонија
-
Анастасија ја претставува Македонија пред светот на најубавиот можен начин (ВИДЕО)
-
Македонците наведени како посебен народ во Царска Русија: Објавени документи од 18 век
-
Извикуваа “Македонија, Македонија…” и делеа знаменца, дечињата од прилепските градинки како никој досега го одбележаа Денот на независноста (Фото галерија)
-
Училиште во Турција го доби името “Македонија” – како знак на благодарност за помошта дадена за справување со последиците од земјотресот (ФОТО)
Македонија
Чучуљ: Комисијата за борба против корупција ќе постапува без разлика на политичката припадност
Новиот претседател на Антикорупциската комисија, Адем Чучуљ, истакна дека Комисијата ја поздравува секоја иницијатива за борба против корупцијата и ќе постапува секогаш кога има основ за тоа, без разлика дали сигналите доаѓаат од власта, опозицијата или граѓански организации.
– Ја поздравуваме секоја иницијатива за борба против корупцијата, било да е од политички партии, здруженија на граѓани или медиуми. Ќе ги следиме сите јавни настапи и секогаш каде има основ за постапување, ќе постапуваме. Сепак, треба да се има предвид дека ДКСК е превентивно тело и нашите капацитети за истраги се ограничени, појасни Чучуљ во вечерашното гостување во централниот дневник на „Сител“.
Во врска со најавите на опозициската СДСМ за објавување на снимки за наводни коруптивни активности на власта, Чучуљ рече дека Комисијата ќе ги разгледува сите случаи каде постои основ за постапување.
На прашањето за можноста да се ревидираат предметите од мандатот на претходната претседателка, Чучуљ рече дека нема потреба за тоа бидејќи сите одлуки биле донесени на јавни седници со мнозинство гласови. Дополнително, тој појасни дека распределбата на предметите е електронска и се врши според принципот на ротација, што ја елиминира можноста за влијание од страна на претседателот.
– Претходната претседателка ја смени распределбата на предметите во позитивна насока – по случаен избор, наместо по азбучен ред, што значи дека системот ги распределува предметите без влијание на претседателот, подвлече Чучуљ.
За својот избор за претседател и едногласната поддршка од пратениците, Чучуљ рече дека е изненаден и благодарен и ја гледа оваа поддршка како морална и професионална обврска да ја оправда довербата.
Тој најави и поголема транспарентност кон медиумите, со редовни брифинзи по една или две седници и подготовка на нова стратегија за соработка со јавноста.
Македонија
ПАРКИРАШ „САМО МИНУТА“? КАМЕРИТЕ НЕ ПРОСТУВААТ – КАЗНИ И ЗА ТЕЛЕФОН!
Главната цел на проектот „Сејф сити“ е да се обезбеди што поголема безбедност на учесниците во сообраќајот, како и на пешаците. Бројот на паднати опомени покажува дека граѓаните реагираат позитивно, вели Сашо Топаловски, началник во СВР Скопје во интервју за порталот „Република“.
Тој најавува дека граѓаните со казната ќе добиваат и фотографија од прекршокот. Системот може да го слика и целото возило, може да го слика и горниот дел заедно со таблиците. Кога се поминува на црвено светло се снима задната таблица и ќе се гледа задната шофершајбна и моментот на поминување на црвено светло.
Топаловски потсетува дека жолтото светло не е за поминување, туку за возачот да се подготви да застане. Речиси сите сообраќајници во Скопје се направени со трепкач на зеленото светло, тоа трепка три пати пред да се вклучи жолто светло.
– Жолтото светло и законски е наведено дека не е за да поминете туку за да застанете. Ако вие како возач го забележите жолтото светло, немате да кажете зошто сте поминале, не сте безбедни самите вие. Жолтото светло е за да ве предупреди дека треба да застанете. Вие може да поминете на зелено и кога ќе поминувате на раскрсницата тоа да стане жолто и тогаш нема да ве регисрира системот. Камерата има прецизна зона каде треба да се најде вашата таблица, каде треба да навлезе вашето возило во раскрницата после пешачкиот премин за да ве сними заедно со црвеното светло. И тука има непобитен доказ, го гледате вашето возило со регистрацијата влезено во раскрсницата и горе го гледате црвеното светло. На жолто светло се кочи и се припрема за следното тргнување. Можеби и на другата страна некој истото го вика ако помине на жолто – објаснува Топаловски.
Нема можност за човечко влијание
Началникот објаснува дека системот Сејф сити е проектиран да не може врз него да влијае човечки фактор и сѐ прави сам. Внесува податоци, ја испраќа пораката, снима и го пакува во фајл.
– Нема можност човек да ве извади од систем за да не добиете порака и прекршочен платен налог – уверува Топаловски.
Тој потсетува дека законската регулатива за движење во градска зона е 50 и дека сите инженери проценуваат дека при таа брзина секоја реакција на возачот е благовремена и смртните последици се невозможни.

– За од 0 до 10 километри на час казната е 10 евра или на половина 5, или онаа што е над 10 километри на час до 30 е 45 евра. Тоа се казни за да ви текне дека правите грешка и дека таа грешка може да биде кобна. Сега само тестираме дали со 52 или 55 го добивааме нивото на безбедност. Ова и ние го знаеме и заедно со граѓаните планираме статистички да пресметаме и да објавиме кој систем на нивелација ќе го избереме. И камерите кои се нивелирани во Биро за метрологија покажуваа нивелација од еден до два проценти. Ги анализираме сите европски земји и заедно со граѓаните во една јавна дебата ќе одлучиме. Толеранција има и на сегашните радари. Да не се тревожат траѓаните, ова е тест фаза – вели Топаловски.
Ќе се казнува и за зборување по телефон
Тој вели дека ќе се казнуваат сите вообичани прекршоци што се прават во сообраќајот, како што се полукружно вртење, каде што не е дозволено, погрешно престројување, а понатаму ќе се воведуваат казни и за зборување на мобилен телефон. Началникот предупредува и да се почитува забраната за паркирање и застанување на сообраќајници на кои тоа е строго забрането.
– Ги замолувам граѓаните на тие места да не запираат и паркираат, макар и привремено затоа што има и други места каде што законски може три или пет минути да се застане. Системот понуди решение, а тоа се специјализирани полициски возила кои се опремени со камери кои се поврзани со системот „Сејф сити“. Во нив полициски службеник кој управува и полициски службеник кој го гледа мониторот, поминуваат по главните сообраќајници и ги сликаат сите возила кои се паркирани, а возачите пијат кафе. Додека го пијат кафето ќе им стигне порака дека штотуку им стигнал прекршочен платен налог. Тогаш ќе сфатат дека наместо да платат кафе кое ќе чини 1.500 денари ќе биде подобро да се паркираат на безбедно место и кафето да ги чини многу поевтино – вели Топаловски.
Ако баба лаже, снимката не лаже
По сторувањето на сообраќајниот прекршок во рок од 24 часа стасува порака. Возачот има рок да го отвори линкот. Ако не се отвори пораката за 24 часа, стасува нова која ќе го потсети дека има порака за која има рок од 8 дена да ја отвори.
– Кој ден и да ја отворите пораката од тој ден почнува рокот за приговор. Ако ја отворите пораката петтиот ден имате 8 дена да ја платите пола и да завршите или да се жалите дека не сте возеле вие, да го донесете лицето или да донесете изјава кој возел. Сето ова е во рокот од нови 8 дена. Жалбената постапка во судот за прекршоци е на товар на оштетениот. Вие треба да отворите приговор a наш е товарот за доказната постапка пред судот. Кога ќе се спореди снимката другата страна нема да има аргументи. Ако во рок од 8 дена не ја отворите пораката, во следната порака ќе ви стигне дека сте го изгубиле рокот за плаќање половина сума. Следните 8 дена ви се за плаќање цела сума или да вложите приговор кон МВР што оди во суд. Ако и во вторите 8 дена, не ја отворате пораката, тогаш го губите правото на првите 8 дена за пола сума, го губите правото на вторите 8 дена бидејќи не сте ја отвориле пораката, не се интересирате, ниту сте поднеле приговор. Во тој случај МВР преку системот на УЈП ќе ви ги одземе парите од сметка. Не се исплати за 5 евра или за 23 евра да влегувате во доказна постапка, да правите трошоци и на крајот да ви докаже судот дека ве има на слика, што е непобитен доказ. Треба да сфатите дека сте направиле грешка, тоа е идејата и да си речете од денеска ќе почнам да возам правилно. Ако сте ја заслужиле невозможно е да избегнете плаќање на казната – вели Топаловски во интервју за порталот „Република“.
Лани во Македонија имало 142 жртви во сообраќајот. Во првиот ден од тест фазата на системот „Сејф сити“ во Скопје беа регистрирани 110.000 прекршоци, а веќе вториот ден беа преполовени. Тоа значи дека граѓаните реагираат на промените и дека расте свеста за безбедноста во сообраќајот.
Македонија
Земјите по Коридор 10 ќе потпишат договор за брз железнички коридор, открива Николоски од Брисел
Заменик-претседателот на Владата и министер за транспорт, Александар Николоски, од Брисел најави потпишување на договор за воспоставување брз транспорт на Коридорот 10, со кој Македонија, Грција, Србија, Унгарија и Австрија цврсто се обврзуваат да ги забрзаат градежните активности. Оваа вест доаѓа по клучните средби во Брисел со претставници на ЕУ и министрите за транспорт од регионот.
Николоски не го криеше своето задоволство, истакнувајќи дека она што го очекувал, сега се случува: „Ќе потпишеме заедничка декларација со Грција, Македонија, Србија, Унгарија и Австрија за изградба на железничкиот Коридор 10. Ова е неверојатно значајно за нас, бидејќи нема поента да потрошиме над 2 милијарди евра, а другите држави да не градат!“
Грција се обврзува да го заврши делот од Солун до Гевгелија. Веќе до јануари ќе имаат најмодерна сигнализација, што ќе овозможи брзина на карго возовите до 120 км/час, драматично забрзувајќи го транспортот кон пристаништата во Солун и Атина. Потоа ќе започне со изградба на втората, двоколосечна пруга за патнички сообраќај, чие завршување се очекува околу 2030 година, исто како и нашите две линии. Првата, карго линија, кај нас ќе биде готова до 2028 година.
Србија ќе го гради делот што недостасува од границата до Ниш. Веќе постоечката брза пруга Белград – Будимпешта се става во функција, а Будимпешта – Виена веќе функционира како брза пруга.
„Ова е една одлична вест за Коридорот 10!“ – изјави Николоски.
На иницијатива на Австрија, ќе биде потпишан и Договор за доизградба на Коридорот 8.
„Треба да се поврземе од Драч до Црното море. Нема поента ние и Бугарија да трошиме средства, а Албанија да не го прави истото,“ објасни министерот, потенцирајќи ја потребата сите земји од овој коридор да преземат обврски за градење.
Според Николоски, визијата на Владата, Македонија да стане „центар на Балканот“, веќе почнува да дава конкретни резултати. Овие меѓународни договори и издвоените средства за крупни капитални проекти се неоспорлив факт дека државата се движи кон подобра инфраструктурна иднина.
Трендинг
-
Република3 days agoТЕТОВО ВО НОВO-ОБJАВЕНИ ДОКУМЕНТИ НА ЦИА
-
Технологија6 days agoНа ChatGPT и требаат 200 милијарди долари да продолжи со операциите
-
Црна Хроника6 days agoПолициска акција во Скопје – МВР со детали
-
Република4 days agoУтре големи прекини на струја во Тетово и тетовско
-
Црна Хроника2 days agoПолициска акција: Уаспени Украинки во Горно Седларце – МВР со детали
-
Црна Хроника5 days agoСкандал во клиничкиот центар Тетово: Полицијата го истражува случајот
-
Магазин3 days agoРазрешена вековната дилема: Научниците конечно потврдија каде е погребан Филип Втори Македонски
-
Технологија6 days agoЕве што најмногу ја троши батеријата на вашиот телефон















