Свет

На Блискиот Исток расте паника: Земјотрес или нуклеарно тестирање

Неколку дена по веста за земјотресот во иранската провинција Семнан, на социјалните мрежи продолжуваат шпекулациите дека земјотресот го предизвикал првиот нуклеарен тест на Иран, пренесува Еуроњуз.

Во саботата во 22 часот и 45 минути, сеизмографскиот центар на Универзитетот во Техеран соопшти дека земјотрес со јачина од 4,4 степени според Рихтеровата скала го погодил градот Арадан во иранската провинција Семнан, потреси биле почувствувани и во делови од источен Техеран.

Епицентарот на земјотресот се случил на длабочина од 12 километри под земја.

Неколку часа по објавувањето за земјотресот, корисниците на социјалните мрежи почнаа да шпекулираат дека режимот во Техеран се обидел да ја изврши својата прва подземна нуклеарна проба, веројатно како одвраќање против израелските напади на неговата територија.

Шпекулации се ширеа додека официјални лица од Исламската Република и командантите на Револуционерната гарда постојано се закануваа дека Техеран ќе ја промени својата воена одбранбена доктрина доколку врз земјата се засилат економски, политички и воени притисоци, што ќе бара промена на фатвата на иранскиот лидер за незаконитоста на нуклеарното оружје.

Новинската страница НорЊуз, која неформално делува како главен информативен портал за Националниот совет за безбедност на Исламската Република, ги отфрли шпекулациите како „гласини“ и повтори дека нуклеарните тестови се во спротивност со нуклеарната и одбранбената доктрина на Иран.

Сепак, идејата дека Иран никогаш нема да спроведе таков тест без да објави промена на политиката не мора да значи забрана за тестирање. Дали Иран има таен полигон за нуклеарни тестирања?

Во 2019 година, Фондацијата за одбрана на демократиите, тинк-тенк со седиште во Вашингтон, објави извештај дека Иран започнал програма за изградба на подземни локации за нуклеарни тестови, познат како „Проект на терен“.

Фондацијата беше санкционирана пет години од Министерството за надворешни работи на Иран за „производство и ширење лаги, поттикнување, советување, лобирање и негативни пропагандни кампањи против Исламската Република со цел да учествува во воведување и засилување на економските санкции“.

Според извештајот од 2019 година, истражувачите на Фондацијата „идентификувале веројатна локација (во областа југоисточно од Семнан) каде што биле извршени подземни тестови на ненуклеарни експлозиви во 2003 година како дел од развојот на сеизмички методи за мерење на јачината на подземните нуклеарни експлозиви”.

Ова ја зголемува можноста дека земјотресот пријавени во Семнан би можел да биде поврзан со првата нуклеарна проба на Техеран.

Иако Иран претходно го призна постоењето на вселенскиот центар „Имам Хомеини“ и ракетната база југоисточно од Семнан, местото е на повеќе од 100 километри од епицентарот на земјотресот.

Сепак, некои корисници на социјалните мрежи продолжуваат да шпекулираат дека Иран можеби има непријавен подземен нуклеарен објект во провинцијата Семнан, претпочитајќи да го користи како полигон наместо да ги изведува во добро познат објект како што е Натанц.

Техеран постојано одбива да ги открие своите нуклеарни активности пред Меѓународната агенција за атомска енергија. Во исто време, Иран се наоѓа во сеизмичка зона и таквите земјотреси не се невообичаени или чудни.

Свет

Рускиот гас под закана: Америка го движи енергетскиот курс на Балканот

Американскиот претседател Доналд Трамп го потпиша новиот закон, кој ја става енергетската независност на Западен Балкан од рускиот гас и нафта во центарот на националниот интерес на САД. Со потпишувањето на Законот за овластување за национална одбрана за фискалната 2026 година, Вашингтон јасно сигнализира дека зависноста од руските енергетски извори веќе не е прифатлива.

Станува збор за Законот за овластување за национална одбрана за фискалната 2026 година, кој директно ја адресира зависноста на земјите од регионот од рускиот гас и нафта – потег кој ќе има директно влијание врз Србија и соседните земји.

Според медиумските извештаи, законот во својата содржина го истакнува следново:

Во точка 16 се нагласува дека „зависноста на земјите од Западен Балкан од руски фосилни горива и природен гас ги врзува нивните економии и политики со Москва, попречувајќи ги нивните амбиции за приклучување кон Европската Унија“.
Точка 17 директно го декларира интересот на САД: „Намалувањето на зависноста од руски извори на енергија на земјите од Западен Балкан е од национален интерес за САД“.
Во точка 18 се предупредува дека „растечкото влијание на Кина во регионот може да има штетно влијание врз стратешката конкуренција, демократијата и економската интеграција на Европа“.

Со овој закон, Вашингтон испраќа јасна порака: енергетската независност на Западен Балкан од Русија и ограничувањето на кинеското влијание се прашања од висока геополитичка важност, кои директно ги засегаат интересите на САД во регионот.

Свет

Меѓусебни напади со дронови меѓу Русија и Украина: Гори хемиска фабрика во Русија

Русија и Украина во текот на ноќта извршија масовни меѓусебни напади со беспилотни летала, при што во Русија беа пријавени пожари, прекини на струја и греење, а во Украина удари на повеќе локации.

Руските власти соопштија дека противвоздушната одбрана пресретнала и уништила 94 украински дронови над седум региони. Најголем дел од нив биле соборени над Ростовската, Белгородската и Воронешката област, како и над Самарската и Астраханската област, Каспиското и Азовското Море.

Во градот Орјол, според локални извори, дронови ја погодиле термоелектраната-топлана, што довело до прекини во снабдувањето со греење, струја и топла вода. Локалните власти потврдија дека поради ситуацијата е прекината наставата во училиштата и градинките во еден дел од градот.

По нападите избувна и пожар во хемиската фабрика „ТолјатиАзот“ во Самарската област, една од најголемите фабрики за производство на амонијак во светот. Пристапните патишта кон фабриката биле затворени, а причините за пожарот сè уште се утврдуваат.

Прекини на електричната енергија се пријавени и во Ростовската област, каде што, според регионалните власти, биле оштетени далекуводи и цивилни објекти во неколку населени места. Повредени лица, според официјалните информации, нема.

Истовремено, руските сили во текот на ноќта лансирале околу 160 беспилотни летала кон Украина, меѓу кои и дронови од типот „Шахед“. Украинската противвоздушна одбрана соопшти дека успеала да собори или електронски да онеспособи 108 дронови, но и покрај тоа биле регистрирани погодоци на 23 локации.

Украинските власти предупредија дека нападите продолжуваат и дека дел од руските дронови и понатаму се наоѓаат во воздушниот простор на земјата.

Свет

По инцидентот на Универзитетот Браун, Трамп ја замрзнува програмата за лотарија за зелена карта

Американскиот претседател Доналд Трамп денес нареди итна суспензија на програмата за лотарија за визи за разновидност – попозната како лотарија за зелена карта – преку која, според властите, во САД влегол осомничениот за смртоносните пукања на Универзитетот Браун и убиството на професор на МИТ.

Секретарката за внатрешна безбедност Кристи Ноем соопшти на платформата X дека, по директна наредба од Трамп, им наложила на Службите за државјанство и имиграција веднаш да ја стопираат програмата, јавува Асошиејтед прес. „На оваа презрена личност никогаш не требало да ѝ биде дозволено да влезе во нашата земја“, изјави Ноем, осврнувајќи се на осомничениот, португалскиот државјанин Клаудио Невес Валенте.

Невес Валенте (48) се сомничи дека извршил вооружен напад на Универзитетот Браун, при што загинаа двајца студенти, а деветмина беа повредени, како и дека стои зад убиството на професор на Масачусетскиот институт за технологија. Американските власти соопштија дека тој бил пронајден мртов синоќа, со самонанесена прострелна рана.

Според полицијата во Провиденс, Невес Валенте бил студент на Универзитетот Браун од 2000 година. Судските документи покажуваат дека во 2017 година добил виза за разновидност, а неколку месеци подоцна и статус на постојан легален престој во САД. Сепак, неговото движење и место на живеење во периодот меѓу напуштањето на колеџот во 2001 година и добивањето на визата остануваат нејасни.

Програмата за виза за разновидност секоја година доделува до 50.000 зелени карти преку лотарија на државјани од земји кои се слабо застапени во американските имиграциски текови, при што голем дел од апликантите доаѓаат од африкански држави. Бидејќи програмата е воспоставена со акт на Конгресот, експертите предупредуваат дека нејзината суспензија „речиси сигурно ќе предизвика правни предизвици“.

Само во 2025 година, речиси 20 милиони луѓе аплицирале за лотаријата, а повеќе од 131.000 кандидати биле избрани, вклучувајќи ги и членовите на семејствата на добитниците. По изборот, кандидатите поминуваат низ строги безбедносни и административни проверки пред да им биде дозволен влез во САД. Таа година, португалските државјани освоиле 38 места.

Добитниците на лотаријата се покануваат да аплицираат за зелена карта, да поминат интервјуа во американските конзулати и да бидат подложени на истите проверки на биографијата како и сите други идни постојани жители.

Трамп и во минатото отворено се спротивставуваше на програмата за виза за разновидност. По ноемврискиот напад врз припадници на Националната гарда, кога напаѓачот беше идентификуван како авганистански државјанин, неговата администрација воведе уште построги имиграциски правила за Авганистан и други земји.

Во рамки на својата агенда за масовни депортации, Трамп настојува да ги ограничи или укине и другите законски патишта за легална имиграција, вклучувајќи ја лотаријата за визи и правото на државјанство по раѓање. Врховниот суд на САД неодамна се согласи да го разгледа неговото оспорување на ова уставно право.