Македонија

Вредни предмети кои се кријат во гостиварско Равен – пронајден „човек со тога“, најголема статуа од овој тип во Македонија

Чистејќи ги изворите кај местото Каја на Равен во Гостивар, Мухамед Бафтјари кого сите го познаваат како Дода, наишол на оваа статуа.
Ја извадил на површина, не знаејќи дека открил големо и ретко богатство, кое го пријавил кај надлежните институции.

-Имавме акција за чистење на вода во близина на калето и наеднаш излезе и се изненадивме што е ова и видовме дека е нешто чудно, не е обичен камен и додека го чистевме видовме дека е статуа а ја чувавме неколку дена поради состојбите и не знаевме ни каде да пријавиме и се заинтересиравме и за ова ги известивме институциите кои се надлежни во општина Гостивар, дојдоа и констатираа што е“, рече Бафтијари.

Статуата е без глава. Бафтјари вели дека ја барале, но поради тешкиот терен не успеале да најдат ништо.

-Продолживме во делот таму, но не можевме да бараме повеќе, бидејќи водата излезе под карпите, повеќе камења, и не можевме повеќе да копаме, но тоа излезе и тоа е она што го земавме“, рече Бафтијари.

Сега статуата се наоѓа во Конзерваторскиот центар во Гостивар.

Директорот Цветко Новаковски вели дека статуа со ваква големина до сега не е пронајдена во Македонија.

„Статуи од овој тип, маж облечен во тога, се пронајдени во Аполонија и Бутринт, Албанија. Тие главно беа поставени на јавни места“, изјави Новаковски.

За жителите на Равен ова не е првпат да пронајдат скапоцени историски предмети. Своето село го нарекуваат „археолошко богатство“. Наследени низ генерации, некои од топонимите на селото се „кале“, „црква“ и „манастир“.

-Нашето село има замок, црква и манастир, плус делот што порано биле населби, наидуваме на многу, обично кога ја ораме земјата, наидуваме на многу стари тули, од времето кога живееле порано, како што велат постарите, Илирите, тогаш имало преселување поради војните и сега ние сме нови жители, но знаеме кога сме го чувале добитокот, и уште како деца велиме кај црквата, манастирот и калето“, изјави Дашмир Сулејмани, жител на селото.

-Секогаш кога работиме таму, секогаш наидуваме на делови од овие изработки, ја имаме и кулата позади, и таму истата ситуација, цело село, горниот дел, како што се гледа стариот пат, секогаш кога работиме таму, делови од предмети излегуваат. Овој пат е кај калето, истиот материјал е и кај каменоломите, истиот материјал е и до ден денес работиме на овој обичен камен ѕид, но кај калето има место кое го користела државата Југославија, како каменолом“, рече Бафтијари.

Легендата вели дека овде, каде што моментално се наоѓа селото Равен, некогаш било мочуриште. Жителите велат дека ако се ископа половина метар, излегува вода, а идејата дека селото некогаш било мочуриште се базира и на скалите изградени до местото каде што веруваат дека некогаш бил брегот на блатото.

Додека престојувавме во селото ги видовме и гробиштата кои жителите ги чуваат со фанатизам. Како што се гледа, јазикот на натписите на надгробните плочи е стар албански јазик. Заминавме со мислење и надеж на жителите дека еден ден археолошките истражувања ќе го претворат селото во атракција за културен туризам.

Македонија

Загрижувачки бројки: Антибиотиците се препишуваат пречесто во Македонија

Повеќе од 45.000 граѓани дневно во Македонија користат антибиотици, покажуваат податоците на Фондот за здравствено осигурување (ФЗО), што укажува на сериозен проблем со нивната прекумерна и несоодветна употреба. Антибиотиците, наместо како последна терапевтска опција, често се препишуваат како прв избор.

Според ФЗО, лани издавањето на антибиотикот „Сумамед“ е зголемено за 23 проценти, иако медицинските протоколи препорачуваат негова употреба само кога другите терапии не даваат резултат. Директорот на ФЗО, Сашо Клековски, најави дека системот на е-рецепти треба да започне со примена во 2026 година, со што ќе се овозможи подобра контрола на индикациите и дозирањето на лековите.

Клековски посочи дека дигитализацијата ќе им помогне и на лекарите, кои често се под притисок од пациентите да препишуваат одредени лекови без јасна медицинска потреба. Истовремено, ФЗО се соочува со финансиски загуби поради злоупотреби, како лажни рецепти, фиктивни боледувања и неконтролирана болничка потрошувачка на лекови.

Надлежните предупредуваат дека прекумерната употреба на антибиотици директно придонесува за развој на антимикробна резистенција – појава на „супербактерии“ отпорни на лекување. Според податоците на СЗО, ваквата резистенција е поврзана со милиони смртни случаи на глобално ниво, додека во Европа секоја година над 35.000 луѓе умираат од инфекции со резистентни микроорганизми.

Со цел справување со проблемот, во 2025 година Македонија беше посетена од експерти на Европскиот центар за контрола и превенција на болести, кои работат на унапредување на системскиот пристап „One Health“. Сепак, експертите предупредуваат дека е-рецептот ќе даде резултати само доколку биде придружен со соодветна регулатива, едукација и промена на свеста кај пациентите дека антибиотикот не е брзо решение, туку терапија што се користи само кога е навистина неопходно.

Македонија

Камерите на „Сејф Сити“ ќе имаат толеранција: Познати деталите за казнувањето

Толеранцијата при мерење на брзината кај камерите од системот „Безбеден град“ ќе биде целосно усогласена со онаа што веќе се применува кај полициските радари, најави министерот за внатрешни работи Панче Тошковски.

Гостувајќи во емисијата „Топ тема“ на ТВ Телма, Тошковски појасни дека ќе важи толеранција од 6 километри на час за брзини до 100 км/ч, 8 километри на час за брзини над 100 км/ч и 12 километри на час за брзини над 200 км/ч. Оваа толеранција, како што истакна, се однесува исклучиво на сообраќајни прекршоци и не важи во случаи кога е сторено кривично дело поврзано со сообраќајот.

Министерот нагласи дека системот „Сејф Сити“ ќе ги процесуира и службените возила доколку тие не се користат во рамки на оправдани оперативни дејствија. Возилата на итната медицинска помош, пожарната, МВР и Министерството за одбрана нема да бидат предмет на санкции само доколку брзото возење е оправдано со нивната службена задача.

„Кога службените возила постапуваат во рамки на своето оперативно делување, нема да бидат санкционирани. Но, доколку нема оправдана причина за брзо возење, казните ќе важат и за нив“, изјави Тошковски.

Тој додаде дека системот ќе изрекува казни исклучиво во случаи на нерегуларно управување со моторно возило, кога употребата на службеното возило не е во согласност со законските и оперативните правила.

Воведувањето на „Сејф Сити“ отвори и поширока јавна дебата за законските и практичните аспекти на системот, неговата ефикасност и дилемата дали мерката е пред сè насочена кон подобрување на безбедноста во сообраќајот или има и фискална димензија – тема што, според најавите, ќе остане актуелна и во наредниот период.

Македонија

Наставници без факултет предавале во Ростуше, Велебрдо и Требиште

Гостиварската полиција поднесе кривична пријава против 64-годишниот А.С. од село Ростуше, поради сомнение за злоупотреба на службената положба и овластувањето. Како директор на основно училиште во своето село, тој, според истрагата, овозможил вработување на наставници без потребните квалификации.

Според Државниот просветен инспекторат, кој на 19 септември 2025 година извршил инспекциски надзор, настава на учениците во Ростуше, Велебрдо и Требиште предавале лица кои не ги поседувале законски утврдените студиски квалификации. Ова, според законот за наставници и стручни соработници, ги прави неспособни да извршуваат наставни обврски.

Обвинението тврди дека директорот намерно ги злоупотребил своите овластувања, дозволувајќи на нестручен кадар да работи со ученици, што претставува сериозно кривично дело и може да има долгорочни последици врз образовниот процес во овие села.