Македонија

Министерството за животна средина тврди дека системски и долгорочно работи на подобрување на квалитетот на воздухот

Министерството за животна средина и просторно планирање велат дека сериозно работат на унапредување на состојбите во заштитата на животната средина воспоставувајќи мултисекторски и координиран пристап.

„Приоритетите на оваа Влада се јасно зацртани и согласно приоритетите креирани се и буџетите. Дополнително максимално сме посветени на привлекување на меѓународни донатори и инвеститори за обезбедување на дополнителни средства за исполнување на зацртаните цели. Во националните еколошки закони не постои правна категорија даноци, туку зборуваме за надоместоци за животната средина предвидени во еколошките закони. Преку овие надоместоци за животна средина се прибираат средства во централниот буџет на Република Северна Македонија, освен оние што се уплаќаат на самофинансирачката сметка на Министерството за животна средина и просторно планирање (МЖСПП). На сметка на МЖСПП се уплаќаат надоместоците за користење на моторни возила и пловни објекти, полагање на испити за управители со отпад, полагање на испити за оценка на влијанието врз животната средина и стратешка оцена на влијание врз животната средина, надоместоци за биоразградливи кеси и поднесување барања за А или Б Интегрирана еколошка дозвола, за измени или пренос на истите, како и за редовен надзор на инсталациите“, велат од Министерство за животна средина и просторно планирање.

Оттаму додаваат дека сите собрани средства по овој основ се враќаат во животната средина и се распределуваа континуирано на годишно ниво преку соодветни програми и тоа: Програма за инвестирање во животна средина, Програма за водите, Програма за фосилни горива, Годишна програма за финансирање на управувањето со посебни текови на отпад.

„Овие програми се основа за континуирано и одговорно вложување во заштита на животната средина. Со јасно дефинирани намени за распределба на средствата, ние обезбедуваме не само финансиски ресурси, туку и конкретни дејствија за постигнување на одржлив развој, систематски напредок кон обезбедување чиста и здрава животна средина во интерес на сите граѓани. Но финансирањето во заштитата на животната срдина не се обезбедува само од буџетот на МЖСПП, туку преку низа други комплементарни активности преку други министерства во Владата. Обезбедување на чиста вода за секој граѓанин на оваа држава, како и воспоставување на системи за одведување и пречистување на отпадните води го сметаме за еден од врвните приоритети. Ваквите инфраструктурни проекти бараат мултисекторски пристап и имплементација преку повеќе ресорни министерства и институции, бидејќи е незамисливо во 21 век се уште да имаме населени места што немаат основна инфраструктура. Меѓу нив е и Министерството за животна средина и просторно планирање, а со обезбдување на овие основни потреби на граѓаните директно се влијае на заштита на животната средина и здравјето на граѓаните“, се додава во соопштението на Министерство за животна средина и просторно планирање.

Во врска со загадениот воздух велат дека системски и долгорочно работат на подобрување на квалитетот на воздухот.

„Во пресрет на грејната сезона вложивме интензивни напори во креирање на соодветни и применливи краткорочни мерки за намалувањето на загадувањето на воздухот за време целата сезона како период од годината кога редовно се соочуваме созголемени концентрации на загадувачки сусптанции. На предлог на Министерството за животна средина и просторно планирање, Владата на Република Северна Македонија, усвои Акциски план со краткорочни мерки за намалување на емисиите на загадувачки супстанции. Направивме виден напредок со изготвувањето на Наредба за воведување на мерки за намалување на емисиите на загадувачки супстанции при надминување на праг на информирање со што претходните мерки и препораки се пдигнаа на повисок степен и задолжителни. Исто така во подготовка е протокол за информирање при надминување на прагот на алрмирање во кој се јасно дефинирани обрските на вклучните институции за постапување и известување“, се додава во соопштението.

Исто така, МЖСПП континуирано го одржува Државниот автоматски мониторинг систем за квалитет на воздух кој опфаќа 21 мониторинг станица и една подвижна распределени на територијата на целата држава.

Во текот на 2024 година се спроведе постапка за набавка на резервни делови во висина од 3.594.280,00 денари за потребите на Државниот автоматски мониторинг систем за квалитет на воздух, со што ќе се овозможи сервисирање на дел од нефункционалните мерни инструменти.

Сервисирање и калибрацијата на инструментите, како комплексен процес за кој е потребно подолго време се спроведуваат континуирано. Дополнително во буџетот за 2025 година предвидени се средства набавка на нова мониторинг станица, која ќе се постави во Штип, со што ќе се финализира процесот на проширување на Државниот мониторинг систем.

„Во обезбедување на чист воздух не се располага само срества од буџетот на МЖСПП и на другите министерства. Голем дел од средствата се обезбедени преку меѓународни донатори и ЕУ. Во тек е имплементација на проектот ЕУ за чист воздух, во кој Европската делегација во нашата држава вложува 10 милиони евра за 4 града во државата што во изминатиот период забележаа најголеми скокови на концентарција на загадување на воздухот: Скопје, Куманово, Тетово и Битола. Со проектот ќе се делува на намалување на загадувањето од системите за грење со замена на стари кои неефикасни котли во 70 јавни установи, ќе се донираат 6 еколошки автобуси на Град Скопје, ќе се засадат 6.000 дрвни, ќе поддржи создавање на предуслови за проширување на централното греење во Скопје со изработка на Студија и набавка на инструменти за анализа на тешки метали во концентрациите на ПМ честички за Централната лабораторија. Исто така, во тек е и проект во соработка со УНДП во кој се вложени 2.5 милиони американски долари за изработка на студии за пропорционирање на извори на загадување во споментите општини и ажурирање на локалните плановите за справување со аерозагадувањето во 5 општини: Струмица, Куманово, Кавадарци, Гостивар и Струга“, појаснуваат оттаму.

Голем одлив на финансиски средства има и за остварување на другите приоритети, како што е воспоставување на регионален систем за управување со отпад, решавање на историското загадување, заштита на природата и биодиверзитето и друга.

„Од тука неможе да стане збор за недоволен ангажман на државата во овој сектор. Од друга страна заштита на животната средина не бара само финансии, туку бара и високо развиена свест и одговорен однос на сите нас. Работиме посветено со сите расположиви ресурси“, завршуваат од ова Министерство.

Македонија

Зимата тропа на врата: Снег и силен студ ќе ја зафатат Македонија

Празничните денови ќе минат во знакот на променливо време, со постепен пад на температурите и најава за вистински зимски услови. Според метеоролошките најави, најизразениот студ и снег се очекуваат околу православниот Божиќ.

Крај на декември: Помалку облаци, повеќе студ

Денеска (25.12) времето е променливо облачно со повремени врнежи од дожд и температури до 8 степени. Од петок и за време на викендот (27–28 декември) следува стабилизирање, со намалена облачност и умерено сончево време. Дневните температури ќе се движат околу 7 степени, но ноќните ќе паѓаат под нулата.

Последниот ден од годината ќе биде сончев, но студен. На 31 декември се очекува максимална дневна температура од околу 1 степен, додека во новогодишната ноќ температурите ќе се спуштат до -4 степени.

Почеток на јануари: Влажен период пред зимскиот бран

Во првите денови од јануари (02–03.01) се најавува нов влажен бран со повремени врнежи од дожд и благ пораст на дневните температури, до околу 6 степени. Овој период ќе биде вовед во значително постудено време кое следува по 4 јануари.

Снег за Бадник и Божиќ

Најизразениот зимски бран се очекува за време на Бадник и Божиќ:

Бадник (06.01): Снежни врнежи и температури под нулата. Дневната температура околу -2 степени, а утринската до -5. Божиќ (07.01): Облачно и исклучително студено, со температури од -8 до -2 степени и силен мраз во поголемиот дел од земјата.

Поради најавениот студен бран и можниот голомраз, се препорачува зголемена внимателност при движење, како и навремена подготовка на домаќинствата за ниските температури.

Македонија

Загрижувачки бројки: Антибиотиците се препишуваат пречесто во Македонија

Повеќе од 45.000 граѓани дневно во Македонија користат антибиотици, покажуваат податоците на Фондот за здравствено осигурување (ФЗО), што укажува на сериозен проблем со нивната прекумерна и несоодветна употреба. Антибиотиците, наместо како последна терапевтска опција, често се препишуваат како прв избор.

Според ФЗО, лани издавањето на антибиотикот „Сумамед“ е зголемено за 23 проценти, иако медицинските протоколи препорачуваат негова употреба само кога другите терапии не даваат резултат. Директорот на ФЗО, Сашо Клековски, најави дека системот на е-рецепти треба да започне со примена во 2026 година, со што ќе се овозможи подобра контрола на индикациите и дозирањето на лековите.

Клековски посочи дека дигитализацијата ќе им помогне и на лекарите, кои често се под притисок од пациентите да препишуваат одредени лекови без јасна медицинска потреба. Истовремено, ФЗО се соочува со финансиски загуби поради злоупотреби, како лажни рецепти, фиктивни боледувања и неконтролирана болничка потрошувачка на лекови.

Надлежните предупредуваат дека прекумерната употреба на антибиотици директно придонесува за развој на антимикробна резистенција – појава на „супербактерии“ отпорни на лекување. Според податоците на СЗО, ваквата резистенција е поврзана со милиони смртни случаи на глобално ниво, додека во Европа секоја година над 35.000 луѓе умираат од инфекции со резистентни микроорганизми.

Со цел справување со проблемот, во 2025 година Македонија беше посетена од експерти на Европскиот центар за контрола и превенција на болести, кои работат на унапредување на системскиот пристап „One Health“. Сепак, експертите предупредуваат дека е-рецептот ќе даде резултати само доколку биде придружен со соодветна регулатива, едукација и промена на свеста кај пациентите дека антибиотикот не е брзо решение, туку терапија што се користи само кога е навистина неопходно.

Македонија

Камерите на „Сејф Сити“ ќе имаат толеранција: Познати деталите за казнувањето

Толеранцијата при мерење на брзината кај камерите од системот „Безбеден град“ ќе биде целосно усогласена со онаа што веќе се применува кај полициските радари, најави министерот за внатрешни работи Панче Тошковски.

Гостувајќи во емисијата „Топ тема“ на ТВ Телма, Тошковски појасни дека ќе важи толеранција од 6 километри на час за брзини до 100 км/ч, 8 километри на час за брзини над 100 км/ч и 12 километри на час за брзини над 200 км/ч. Оваа толеранција, како што истакна, се однесува исклучиво на сообраќајни прекршоци и не важи во случаи кога е сторено кривично дело поврзано со сообраќајот.

Министерот нагласи дека системот „Сејф Сити“ ќе ги процесуира и службените возила доколку тие не се користат во рамки на оправдани оперативни дејствија. Возилата на итната медицинска помош, пожарната, МВР и Министерството за одбрана нема да бидат предмет на санкции само доколку брзото возење е оправдано со нивната службена задача.

„Кога службените возила постапуваат во рамки на своето оперативно делување, нема да бидат санкционирани. Но, доколку нема оправдана причина за брзо возење, казните ќе важат и за нив“, изјави Тошковски.

Тој додаде дека системот ќе изрекува казни исклучиво во случаи на нерегуларно управување со моторно возило, кога употребата на службеното возило не е во согласност со законските и оперативните правила.

Воведувањето на „Сејф Сити“ отвори и поширока јавна дебата за законските и практичните аспекти на системот, неговата ефикасност и дилемата дали мерката е пред сè насочена кон подобрување на безбедноста во сообраќајот или има и фискална димензија – тема што, според најавите, ќе остане актуелна и во наредниот период.