Изолиран случај на лепра, ретка хронична заразна болест, е потврден во Хрватска кај странски работник, соопшти Министерството за здравство за RTL, нагласувајќи дека ситуацијата е целосно под контрола и нема причина за загриженост.

Станува збор за државјанин на Непал кој живее во Хрватска со своето семејство веќе две години. Пациентот е навремено дијагностициран и е на терапија, додека неговите блиски контакти примиле постекспозициска профилакса и се под медицински надзор. Според надлежните, кај нив не е утврдена инфекција.

Последниот случај на лепра во Хрватска бил регистриран во 1993 година, а во текот на 20 век официјално биле евидентирани околу 20 случаи.

Раководителот на Одделот за епидемиологија на заразни болести при Хрватскиот институт за јавно здравје (HZJZ), Бернард Каиќ, изјави дека болеста е откриена навреме и дека сите епидемиолошки мерки се спроведени. Тој појасни дека лепрата не е високо заразна и дека за пренос е потребен долготраен и близок контакт, најчесто во рамки на домаќинство.

Лепрата, позната и како лепроза, најчесто се манифестира со кожни промени и оштетување на периферните нерви, што може да доведе до губење на осет. Иако без лекување може да предизвика трајни последици, денес болеста успешно се третира со комбинација на антибиотици во период од шест до дванаесет месеци и е целосно излечива.

Здравствените власти најавуваат и нови регулативи со кои ќе се воведат задолжителни докази за основна вакцинација и здравствени прегледи за странските работници, со цел навремено откривање на болести кои не се вообичаени во Хрватска.

Експертите нагласуваат дека појавата на вакви изолирани случаи во Европа е поврзана со глобалните миграциски движења, особено од земји каде што лепрата сè уште е ендемска, како Индија, Бразил, Индонезија и делови од Африка. Периодот од инфекција до појава на симптоми може да трае од неколку месеци до повеќе години, што го отежнува раното откривање.

Лекарите уверуваат дека нема ризик од ширење на болеста меѓу пошироката популација и апелираат до јавноста да нема паника, нагласувајќи дека лепрата денес е контролирана и излечива болест.

Финска развива иновативен модел за централно греење, користејќи отпадна топлина од подземни центри за податоци сместени во поранешни засолништа од бомби и напуштени рудници, на длабочина од 30 до 100 метри. Серверите кои работат непрекинато 24 часа дневно создаваат огромни количества топлина, која наместо да се губи, се собира и се насочува директно во градските системи за греење.

Според технолошката компанија Entangle Tech, еден ваков центар за податоци ќе обезбедува греење за околу 40.000 домови во Еспоо, вториот по големина град во земјата. Во Хелсинки, пак, објект на „Мајкрософт“ веќе загрева цела урбана област, со што се заштедуваат околу 400.000 тони CO₂ годишно и се намалуваат трошоците за греење за 60 проценти. Отпадната топлина моментално покрива околу 10 проценти од вкупните потреби за греење на главниот град.

Традиционалните центри за податоци трошат огромни средства за ладење, при што топлината се ослободува во атмосферата. Финскиот модел ги решава двата проблема истовремено – ладењето и греењето. Подземната поставеност овозможува природно ладење преку гранитната карпа, високо ниво на безбедност и ефикасно собирање на топлина, која преку топла вода со температура од 75 до 85 степени Целзиусови се пренесува низ цевки директно до радијаторите во домовите.

„Буквално ги загреваме домовите со Netflix стримови и обработка на е-пошта. Ова е вистинска мајсторска класа за одржливост“, велат од Entangle Tech.

Градоначалникот на Еспоо, Каи Миканен, најави дека нов кластер на центри за податоци на „Мајкрософт“ наскоро ќе биде поврзан со градската мрежа за централно греење, со цел целосно елиминирање на локалните јаглеродни емисии до 2030 година.

„Блумберг њуз“ наведува дека вакви решенија веќе се применуваат и во други земји со постудена клима, како Шведска, каде отпадната топлина од дата-центри се пренесува преку подземни цевки за загревање на околните населби. Според проценките, ваквиот систем би можел да обезбеди греење за околу 100.000 домови.

Научници од Универзитетот Алто и Техничкиот истражувачки центар на Финска истражуваат како идните национални центри за податоци можат целосно да се интегрираат во општинските системи за греење и да придонесат за значително намалување на емисиите на јаглерод.

Плановите предвидуваат до 2030 година изградба на центри за податоци со капацитет од 100 MW и 21 MW во Еспоо и Сејнејоки. Според анализите, топлината од постројката во Еспоо би можела целосно да го замени јагленот, додека во Сејнејоки делумно би се укинал тресетот – едно од горивата со највисок јаглероден интензитет.

Експертите нагласуваат дека за целосно искористување на потенцијалот е неопходно склучување долгорочни договори меѓу центрите за податоци и компаниите за греење, со што би се обезбедило стабилно и трајно намалување на емисиите на CO₂.

Најголемите фарми за добиток во Босна и Херцеговина, вклучувајќи ја и „Арифагиќ Инвестмент“ од Козарац, се соочуваат со сериозен недостиг на работна сила. Сопственикот Јусуф Арифагиќ вели дека веднаш би вработил тројца нови работници за молзеница и за работа во шталата, но е сè потешко да се најдат лица со основни познавања потребни за современа фарма.

Работниот режим е организиран по систем „два дена работа, два дена одмор“. Работниците почнуваат во 6:00 часот и работат до 13:30, а потоа повторно од 18:00 до 21:30 часот. Месечниот работен фонд ретко надминува 120-130 часа, а платата изнесува околу 1.500 КМ (околу 766 евра) со топол оброк од околу 250 КМ (околу 127 евра), што вкупно дава приближно 900 евра.

Арифагиќ објаснува дека млекарскиот работник треба да има основни познавања за здравјето на кравите, додека другите извршуваат класични задачи за одржување на шталата. Фармата во Козарац моментално има околу 700 грла говеда и 14 вработени, додека во Петровац работат уште тројца. Претходно фармата вработувала 29 луѓе, но дел од нив веќе не работат, пишува „Каматица“.