Законското „ослободување“ на австралиските доверливи архиви, открива интересни документи за секогаш високиот степен на агилност на грчката дипломатија кога станува збор за македонското прашање, уште во осумдесеттите, па и седумдесеттите години на минатиот век.
Според австралиските закони, по 30 години се објавуваат доверливите документи. Така, откриен е доверливиот документ од 1984 година, во кој официјална Канбера, всушност ѝ реферира на официјална Атина за „опасноста врз грчките претставници “ од Движењето за ослободување и обединување на Македонија (ДООМ) во Австралија. Всушност, австралиската влада, на барање на тогашниот грчки амбасадор во таа земја, го истражува „агресивниот потенцијал“ на оваа македонска организација во Австралија, односно ризикот да ги загрози „грчките претставници“. Во истрагата и следењето на македонската дијаспора во осумдесеттите години на 20 век, вклучена е и АСИО, безбедносно разузнавачката агенција на Австралија. Заклучокот на австралиските безбедносни служби е дека „малку е веројатно дека оваа групација претставува безбедносна закана за грчките претставници во Австралија, во овој период“.
Но овој разоткриен доверлив документ, од денешен аспект претставува сведоштво за перманентната опсесивна „претпазливост“ и дејствување на грчката политика во насока на компромитирање на Македонците и воопшто на македонското постоење, дури и во трети земји, каде што и Македонците и Грците се дијаспора, во време кога Македонија својата државност ја има во рамките на југословенската федерација. Ваквите „дипломатски интервенции“ на Грција насочени против македонската дијаспора се случуваат речиси десетина години пред независноста на Македонија и активирањето на спорот за името на државата, кој по 30-ина години заврши со контроверзниот, според меѓународното право, Преспански договор, во 2018 година.
Ј.П.
„До Атина/1984
Од Канбера
Доверливо
Движење за ослободување и обединување на Македонија
1.На 24 ноември, минатата година, грчкиот амбасадор ги изнесе пред Одделот (Департмент) своите грижи околу активностите на МЛУМ (ДООМ). Ќе добиете запис од разговорот во писмо.
2. На 7 февруари му ги пренесовме на амбасадорот следните информации обезбедени од АСИО (ASIO – Australian Security Intelligence Organization) и во договор со нив дека можат да бидат проследени.
„Движењето за ослободување и обединување на Македонија (МЛУМ), повеќе познато по оригиналниот акроним ДООМ е македонска емигрантска организација.
ДООМ е основана во раскол на Македонскиот ослободителен комитет на нивниот светски конгрес во Западна Германија, во април, 1972 година. ДООМ како нивна цел ја исповеда националното ослободување на македонскиот народ, преку сецесија на Македонија од нејзините три окупирани дела и формирање на независна македонска држава. Тоа треба да се постигне со освојување на национална, политичка и културна автономија на Егејска Македонија (Грција) и Пиринска Македонија (Бугарија), пред целосно обединување инкорпорирано во Вардарска Македонија (Југославија).
3. Преку нивната главна организација, „Македонска нација“, ДООМ бара да не се употребува насилство во трети земји. Публикацијата не се појавила во текот на првата половина од 1983 година. Не познато дали воопшто била објавена.
4. Во доцните 70-ти, ДООМ се дели на две фракции во Австралија. Поголемата фракција е проруски ориентирана, додека одделена фракција е поумерена.
5. Во минатото имало наводи за насилни дејствија на членови на ДООМ, но тие наводни активности се однесуваат само на прекршоци во македонската заедница. Нема индиции што сугерираат дека ДООМ би употребил насилство надвор од оваа заедница. Се чини дека ДООМ не е тековно активен. Малку е веројатно дека оваа групација претставува безбедносна закана за грчките претставници во Австралија, во овој период“, се објаснува во доверливиот документ од 1984 година, веќе достапен во Националната архива на Австралија .
Зеленски апелира за итна финансиска помош на Украина
Украинскиот претседател Володимир Зеленски во Брисел изјави дека не е јасно како ќе завршат денешните разговори меѓу европските лидери за финансирање на Украина, но нагласи дека земјата веднаш мора да обезбеди нови средства поради проектиран дефицит од 45 до 50 милијарди евра за следната година.
Тој предупреди дека без дополнителни средства Украина ќе биде принудена да го намали производството на беспилотни летала, потенцирајќи дека обезбедувањето финансии е критично за одбраната на земјата. Зеленски додаде дека Украина прави сè што може за да ја заврши војната, но дека нема гаранции за успехот на овој процес, особено со оглед на недостатокот на помирувачки изјави од Кремљ.
Претседателот истакна дека Украина мора да остане силна и способна да се брани, и додаде дека имал добар разговор со белгискиот премиер Барт де Вевер за разбирање на меѓусебните позиции, но дека ризиците за Украина остануваат високи.
Зеленски нагласи дека Украина треба да донесе одлука за користење на замрзнатите руски средства пред крајот на годината, посочувајќи дека е морално оправдано да се користат средства против агресијата врз суверена земја. Тој призна дека постојат правни стравувања од Русија, но дека тие не се толку сериозни како непосредната закана од нејзино присуство на границите.
Во однос на пристапувањето во ЕУ, Зеленски рече дека е клучно процесот да не биде блокиран од ниту една земја-членка и дека членството треба да се гледа како дел од пошироки безбедносни гаранции за Киев.
За мировните преговори предводени од САД, Зеленски истакна дека има напредок, но дека Украина изразила загриженост за областите каде што Русија би можела да се спротивстави, вклучувајќи и присуство на европски стабилизациски сили. Тој додаде дека поголем притисок од САД, вклучително и од претседателот Трамп, би можел да го принуди Москва на конкретни чекори за прекин на војната.
„Неправедно решение“: Зеленски против поделбата на нуклеарната централа Запорожје
Претседателот на Украина, Володимир Зеленски, изјави дека предлогот на Соединетите Американски Држави за поделба на нуклеарната централа Запорожје меѓу Украина, САД и Русија е неправеден и тешко применлив.
Зеленски, одговарајќи на новинарски прашања, појасни дека американската страна предложила компромис според кој централата би продолжила да функционира, а сопственоста и управувањето би биле распределени меѓу три страни. Тој нагласи дека ваквиот пристап не ги зема предвид реалните услови на терен.
Според него, проблемот не е само во прашањето на сопственоста, туку и во сериозните технички и безбедносни ризици. Зеленски истакна дека централата е милитаризирана, нејзината состојба е влошена, а пристапот до основни ресурси како вода и електрична енергија е ограничен, што го доведува во прашање нејзиното безбедно работење.
Тој укажа и на статусот на украинските работници кои моментално се ангажирани во објектот, нагласувајќи дека со враќање на централата на полн капацитет ќе биде потребен поголем број украински специјалисти, а останува отворено прашањето каде и под какви услови тие би живееле и работеле.
Зеленски додаде дека сите можни решенија мора да бидат усогласени со Меѓународната агенција за атомна енергија. Како клучен проблем ја наведе и обновата на браната која беше уништена за време на војната, истакнувајќи дека без неа централата не може стабилно да функционира.
„Има повеќе прашања отколку одговори – од безбедноста и инфраструктурата, до тоа кој ќе плати за обновата“, заклучи украинскиот претседател.
Русија распореди нуклеарно способна ракета „Орешник“ во Белорусија
Белорускиот претседател Александар Лукашенко соопшти дека новоразвиената руска хиперсонична ракета со нуклеарен капацитет, позната како „Орешник“, е веќе распоредена на територијата на Белорусија и е ставена во борбена готовност.
Во своето годишно обраќање, Лукашенко изјави дека ракетниот систем е присутен во земјата од претходниот ден и дека веќе извршува борбена задача. Станува збор за оружје кое Русија го претстави минатата година, откако беше употребено при напад врз украинскиот град Днипро, што тогаш беше оценето како сериозна ескалација на конфликтот во Украина, кој се приближува кон четвртата година.
Москва уште во 2023 година распореди тактичко нуклеарно оружје во Белорусија и најави дека до крајот на 2025 година може да го стационира и системот „Орешник“. Белорусија, како близок сојузник на Русија, има значајна улога во воената стратегија на Москва, која ја користеше белоруската територија за почетокот на офанзивата против Украина во февруари 2022 година.
Во август, властите во Минск најавија дека ќе се вежба распоредување на ракетите „Орешник“ за време на заедничките воени вежби „Запад-2025“, кои ќе се одржат во близина на источните граници на Европската унија и НАТО.