Скопје и околината се соочуваат со сериозен проблем со загадувањето на воздухот, а опасноста не доаѓа само од познатите ПМ10 и ПМ2,5 честички. Како што посочија експертите на научната трибина организирана од Македонското еколошко друштво (МЕД), овие честички носат и други токсични супстанци кои, преку дишењето, директно навлегуваат во човечкиот организам и сериозно го загрозуваат здравјето.

„Проблемот не е само присуството на суспендирани цврсти честички, туку и токсичните материи што се врзуваат за нив и преку воздухот навлегуваат во телото. Индексот за квалитет на воздухот покажува сериозна неповолна состојба во Скопје“, рече д-р Марина Стефова, професорка на Институтот по хемија при ПМФ.

Според Стефова, загадувањето е најизразено во зимскиот период, кога температурната инверзија и зголеменото создавање на фини честички го прават воздухот густ и отровен. Но, штетните хемиски соединенија се присутни целата година, дури и кога нивното влијание не е толку очигледно.

Експертите истакнаа дека за решавање на проблемот се потребни сериозни мерки: намалување на емисиите од сообраќајот, намалување на користење на фосилни горива за греење, ограничување на производите со штетни хемикалии, зголемување на зелените површини, пошумување, едукација за еколошка одговорност и строга контрола на емисиите.

Скопје се издвојува како една од „жешките точки“ на загадување во регионален контекст, а високи нивоа на загадување се регистрираат и во Струмичката и Пелагониската Котлина, истакна проф. д-р Ивица Милевски од Институтот за географија при ПМФ.

„Градот е сместен во котлина, а непланската урбанизација дополнително го блокира природниот проток на воздухот низ Вардар. Наместо да се движи, воздухот се врти и создава ‘вртлози’ што го задржуваат загадениот воздух“, објасни Милевски. Тој додаде дека подобрувањето на состојбата бара радикални мерки насочени кон сообраќајот, индустријата, домаќинствата и урбаното планирање, како и повеќе зелени површини.

На трибината беше претставена и платформата Google Earth Engine, која овозможува прецизни и визуелни податоци за загадувањето, вклучувајќи јаглерод моноксид, азот диоксид и сулфур диоксид.

Најопасни се ПМ2,5 честичките, кои можат да навлезат длабоко во белите дробови и дури во крвотокот. Само во Европа, во 2023 година, тие биле причина за 206.000 смртни случаи. Азот диоксид, главно од сообраќајот, исто така предизвикува сериозни заболувања на срцето и белите дробови, со 34.000 смртни случаи во ЕУ само за минатата година.

На трибината се зборуваше и за перзистентните органски загадувачи (ПОПс) – супстанции кои се присутни секаде, од пестицидите во земјоделството до текстилните производи во секојдневна употреба. „Овие материи се исклучително трајни, се акумулираат во организмот и можат да предизвикаат канцер, нарушување на нервниот систем и проблеми со репродуктивното здравје“, истакна Сузана Андонова од Министерството за животна средина.

Проблемот е дополнително продлабочен од нефункционалниот систем за управување со отпад. Проф. д-р Трајче Стафилов посочи дека државата сè уште нема воспоставено ефективна мрежа на регионални депонии, што дополнително го загрозува здравјето и околината.

Регионалниот центар за управување со кризи на Град Скопје најави дека, денес ќе има прекин на електричната енергија на улицата 368 бр.3 во општина Кисела Вода, по добиено известување од ЕВН Македонија АД.
Прекинот ќе трае од 9 до 11 часот, а причината се технички зафати во електродистрибутивната мрежа.

По периодот на прекин поради густа магла, Меѓународниот аеродром „Скопје“ повторно е отворен за сообраќај, соопштија од аеродромските служби.

Денеска се реализирани 13 слетувања и 13 полетувања, откако претходно системот на летови беше значително нарушен од временските услови.

Значителен број летови сè уште почувствуваа последици од маглата – 20 летови беа пренасочени кон други аеродроми, а две планирани авиони беа откажани, додека аеродромот работеше со ограничено функционирање.

Аеродромските оператори потврдија дека ситуацијата на пистите и навигациските системи се нормализира и дека сообраќајот постепено се враќа во вообичаениот режим. Патниците често пати беа известувани директно од авиокомпаниите за измените во нивните летови, вклучувајќи и за пренасочените и откажаните услуги.

Од аеродромот апелираат до патниците да ги проверат состојбите и статусот на нивните летови пред да пристигнат на терминалите, поради можни дополнителни измени што може да се појават при променливи временски услови.

Со обновувањето на летовите, се очекува нормализација на сообраќајот и олеснување за сите што планираат патување преку скопскиот аеродром во текот на денот.