Свет

Трамп: САД сакаат да го преземат Појасот Газа

Американскиот претседател Доналд Трамп изјави дека САД ќе го преземат разурнатиот од војна Појас Газа и ќе го развијат економски откако Палестинците ќе бидат преместени на друго место, што е целосен пресврт на децениската политика на САД кон израелско-палестинскиот конфликт.

Трамп на заедничката прес-конференција со израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху го претстави својот изненадувачки план, без да даде детали.

Објавата уследи по шокантниот предлог на Трамп претходно во вторникот за трајно преместување на Палестинците од Газа во соседните земји, нарекувајќи ја енклавата, каде што е на сила првата фаза од кревкиот прекин на огнот меѓу Израел и Хамас, „место за уривање“.

Трамп може да очекува дека и сојузниците и непријателите силно ќе се спротивстават на секое американско преземање на Газа.

Преземањето на директна контрола би било спротивно на децениската политика на Вашингтон и голем дел од меѓународната заедница, која смета дека Газа на крајот треба да биде дел од палестинската држава која го вклучува окупираниот Западен Брег.

„САД ќе го преземат Појасот Газа, а ние исто така ќе ја завршиме работата. Ние ќе го поседуваме и ќе бидеме одговорни за отстранување на сите опасни неексплодирани бомби и друго оружје на тоа место“, им рече Трамп на новинарите.

„Ако е потребно, ќе го направиме тоа, ќе го преземеме тој дел, ќе го развиеме, ќе создадеме илјадници и илјадници работни места и тоа ќе биде нешто со што целиот Блиски Исток може многу да се гордее“, додаде Трамп. „Гледам долгорочна сопственичка позиција и гледам дека тоа ќе донесе голема стабилност на тој дел од Блискиот Исток“, рече тој.

Тој додаде дека разговарал со регионалните лидери и дека тие ја поддржуваат идејата. Запрашан кој ќе живее таму, Трамп рече дека тоа може да стане дом за „луѓето од светот“.

Трамп истакна дека овој тесен појас, каде израелскиот воен напад како одговор на прекуграничен напад на Хамас на 7 октомври 2023 година, срамни големи области, има потенцијал да стане „Ривиера на Блискиот Исток“.

Трамп во вторникот не одговори директно на прашањето како и под кои овластувања САД би можеле да ја преземат и окупираат Газа, која е дом на околу два милиони луѓе и има долга, насилна историја на борба за контрола.

Последователните американски администрации, вклучително и Трамп во неговиот прв мандат, избегнаа распоредување на американски војници таму. Нетанјаху, кого Трамп неколку пати го нарекуваше „Биби“, одби да се вклучи во подлабока дискусија за предлогот, освен да го пофали Трамп што се обидел со нов пристап.

Израелскиот премиер, чија армија води жестоки битки со милитантите на Хамас во Газа повеќе од една година, рече дека Трамп „размислува надвор од рамката со свежи идеи“ и „покажува подготвеност да го наруши конвенционалното размислување“.

Џонатан Паникоф, поранешен американски заменик национален разузнавач за Блискиот Исток, рече дека планот на Трамп ќе значи долгорочна воена обврска и дека, доколку се спроведе, арапскиот свет ќе го смета како Вашингтон „да не ги научил лекциите од Ирак и Авганистан“.

Трамп претходно во вторникот го повтори својот повик до Јордан, Египет и другите арапски држави да ги прифатат жителите на Газа, велејќи дека Палестинците таму немаат друг избор освен да го напуштат крајбрежниот појас, кој мора да биде обновен по речиси 16 месеци разорна војна меѓу Израел и милитантите на Хамас.

Но, овој пат, Трамп рече дека ќе го поддржи преселувањето на Палестинците „трајно“, надминувајќи ги неговите претходни предлози што арапските лидери веќе цврсто ги отфрлија.

Присилното раселување на населението во Газа веројатно би претставувало кршење на меѓународното право и би наишло на жесток отпор не само во регионот, туку и меѓу западните сојузници на Вашингтон. Некои поборници за човекови права ја споредуваат идејата со етничко чистење.

Свет

Рускиот гас под закана: Америка го движи енергетскиот курс на Балканот

Американскиот претседател Доналд Трамп го потпиша новиот закон, кој ја става енергетската независност на Западен Балкан од рускиот гас и нафта во центарот на националниот интерес на САД. Со потпишувањето на Законот за овластување за национална одбрана за фискалната 2026 година, Вашингтон јасно сигнализира дека зависноста од руските енергетски извори веќе не е прифатлива.

Станува збор за Законот за овластување за национална одбрана за фискалната 2026 година, кој директно ја адресира зависноста на земјите од регионот од рускиот гас и нафта – потег кој ќе има директно влијание врз Србија и соседните земји.

Според медиумските извештаи, законот во својата содржина го истакнува следново:

Во точка 16 се нагласува дека „зависноста на земјите од Западен Балкан од руски фосилни горива и природен гас ги врзува нивните економии и политики со Москва, попречувајќи ги нивните амбиции за приклучување кон Европската Унија“.
Точка 17 директно го декларира интересот на САД: „Намалувањето на зависноста од руски извори на енергија на земјите од Западен Балкан е од национален интерес за САД“.
Во точка 18 се предупредува дека „растечкото влијание на Кина во регионот може да има штетно влијание врз стратешката конкуренција, демократијата и економската интеграција на Европа“.

Со овој закон, Вашингтон испраќа јасна порака: енергетската независност на Западен Балкан од Русија и ограничувањето на кинеското влијание се прашања од висока геополитичка важност, кои директно ги засегаат интересите на САД во регионот.

Свет

Меѓусебни напади со дронови меѓу Русија и Украина: Гори хемиска фабрика во Русија

Русија и Украина во текот на ноќта извршија масовни меѓусебни напади со беспилотни летала, при што во Русија беа пријавени пожари, прекини на струја и греење, а во Украина удари на повеќе локации.

Руските власти соопштија дека противвоздушната одбрана пресретнала и уништила 94 украински дронови над седум региони. Најголем дел од нив биле соборени над Ростовската, Белгородската и Воронешката област, како и над Самарската и Астраханската област, Каспиското и Азовското Море.

Во градот Орјол, според локални извори, дронови ја погодиле термоелектраната-топлана, што довело до прекини во снабдувањето со греење, струја и топла вода. Локалните власти потврдија дека поради ситуацијата е прекината наставата во училиштата и градинките во еден дел од градот.

По нападите избувна и пожар во хемиската фабрика „ТолјатиАзот“ во Самарската област, една од најголемите фабрики за производство на амонијак во светот. Пристапните патишта кон фабриката биле затворени, а причините за пожарот сè уште се утврдуваат.

Прекини на електричната енергија се пријавени и во Ростовската област, каде што, според регионалните власти, биле оштетени далекуводи и цивилни објекти во неколку населени места. Повредени лица, според официјалните информации, нема.

Истовремено, руските сили во текот на ноќта лансирале околу 160 беспилотни летала кон Украина, меѓу кои и дронови од типот „Шахед“. Украинската противвоздушна одбрана соопшти дека успеала да собори или електронски да онеспособи 108 дронови, но и покрај тоа биле регистрирани погодоци на 23 локации.

Украинските власти предупредија дека нападите продолжуваат и дека дел од руските дронови и понатаму се наоѓаат во воздушниот простор на земјата.

Свет

По инцидентот на Универзитетот Браун, Трамп ја замрзнува програмата за лотарија за зелена карта

Американскиот претседател Доналд Трамп денес нареди итна суспензија на програмата за лотарија за визи за разновидност – попозната како лотарија за зелена карта – преку која, според властите, во САД влегол осомничениот за смртоносните пукања на Универзитетот Браун и убиството на професор на МИТ.

Секретарката за внатрешна безбедност Кристи Ноем соопшти на платформата X дека, по директна наредба од Трамп, им наложила на Службите за државјанство и имиграција веднаш да ја стопираат програмата, јавува Асошиејтед прес. „На оваа презрена личност никогаш не требало да ѝ биде дозволено да влезе во нашата земја“, изјави Ноем, осврнувајќи се на осомничениот, португалскиот државјанин Клаудио Невес Валенте.

Невес Валенте (48) се сомничи дека извршил вооружен напад на Универзитетот Браун, при што загинаа двајца студенти, а деветмина беа повредени, како и дека стои зад убиството на професор на Масачусетскиот институт за технологија. Американските власти соопштија дека тој бил пронајден мртов синоќа, со самонанесена прострелна рана.

Според полицијата во Провиденс, Невес Валенте бил студент на Универзитетот Браун од 2000 година. Судските документи покажуваат дека во 2017 година добил виза за разновидност, а неколку месеци подоцна и статус на постојан легален престој во САД. Сепак, неговото движење и место на живеење во периодот меѓу напуштањето на колеџот во 2001 година и добивањето на визата остануваат нејасни.

Програмата за виза за разновидност секоја година доделува до 50.000 зелени карти преку лотарија на државјани од земји кои се слабо застапени во американските имиграциски текови, при што голем дел од апликантите доаѓаат од африкански држави. Бидејќи програмата е воспоставена со акт на Конгресот, експертите предупредуваат дека нејзината суспензија „речиси сигурно ќе предизвика правни предизвици“.

Само во 2025 година, речиси 20 милиони луѓе аплицирале за лотаријата, а повеќе од 131.000 кандидати биле избрани, вклучувајќи ги и членовите на семејствата на добитниците. По изборот, кандидатите поминуваат низ строги безбедносни и административни проверки пред да им биде дозволен влез во САД. Таа година, португалските државјани освоиле 38 места.

Добитниците на лотаријата се покануваат да аплицираат за зелена карта, да поминат интервјуа во американските конзулати и да бидат подложени на истите проверки на биографијата како и сите други идни постојани жители.

Трамп и во минатото отворено се спротивставуваше на програмата за виза за разновидност. По ноемврискиот напад врз припадници на Националната гарда, кога напаѓачот беше идентификуван како авганистански државјанин, неговата администрација воведе уште построги имиграциски правила за Авганистан и други земји.

Во рамки на својата агенда за масовни депортации, Трамп настојува да ги ограничи или укине и другите законски патишта за легална имиграција, вклучувајќи ја лотаријата за визи и правото на државјанство по раѓање. Врховниот суд на САД неодамна се согласи да го разгледа неговото оспорување на ова уставно право.