Свет

ДАНЦИТЕ МУ НАПРАВИЈА ЈАКА ФИНТА НА ТРАМП Собраа 200.000 потписи, решиле да ја купуваат Калифорнија

Граѓани на Данска иницираа петиција за купување на најнаселената и економски најразвиена американска сојузна држава, Калифорнија, како одговор на напорите на актуелниот претседател на САД, Доналд Трамп, за купување на Гренланд, пишува лондонски Индипендент.

Трамп во последно време ги интензивираше повиците за откуп на автономната данска територија поради „националната безбедност“, иако и премиерот на Данска и премиерот на Гренланд јасно порачаа дека арктичкиот остров не е на продажба.

Ветувајќи дека „Ќе ја направат Калифорнија повторно голема“, Данците покренаа иронична кампања за „данскофикација“ на петтата најголема економија во светот. Петицијата, која наводно има за цел да собере еден билион долари преку донирање од граѓаните за купување на „Златната држава“, до денеска попладне веќе имаше над 200.000 потписи.

Оваа иницијатива доаѓа во период кога државната секретарка на Калифорнија, Ширли Вебстер, одобри почеток на собирање потписи за организирање референдум во 2028 година за отцепување на државата од САД и нејзино прогласување за независна земја.

Според организаторите на оваа пародична кампања, Калифорнија би се преименувала во „Нова Данска“, а познатиот забавен парк Дизниленд би бил ребрендиран во „Земјата на Ханс Кристијан Андерсен“.

Во петицијата се наведуваат и некои „придобивки“ од евентуалното купување на Калифорнија од страна на Данска, меѓу кои „технолошка доминација“ и „авокадо на тост засекогаш“.

„Дали некогаш сте погледнале на мапа и си помислиле: ‘Што и недостасува на Данска? Повеќе сонце, палми и ролери!’“, се наведува на веб-страницата на кампањата. „Сега имаме единствена можност овој сон да го претвориме во реалност“.

За преговори за договорот би биле ангажирани претставници од компанијата ЛЕГО и актерската екипа на политичката серија „Борген“, а како дополнителен „бонус“ би се нудел доживотен бесплатен пристап до дански пецива.

На дното од страницата е објавено и известување: „Оваа кампања е 100% вистинита… во нашите соништа“.

Во меѓувреме, Трамп и неговите сојузници продолжуваат да повикуваат на приклучување на Гренланд кон САД како дел од стратешките напори за зајакнување на националната безбедност. Трамп изјави дека „економската сигурност“ е една од причините за овој потег, истакнувајќи дека островот располага со огромни неискористени минерални ресурси, пишува Индипендент.

Според проценките на Американската геолошка служба, Гренланд, со своите 2,1 милиони квадратни километри, има околу 31,4 милијарди барели еквивалент нафта и околу 148 трилиони кубни стапки природен гас. „Вашингтон пост“ проценува дека купувањето на островот би чинело околу 1,7 билиони долари.

Минатиот месец Трамп изјави дека мнозинството од 56.000 жители на Гренланд „сакаат“ да станат Американци. Сепак, анкетата на данскиот весник „Берлингске“ и гренландскиот „Сермитсиак“ покажува дека 85 отсто од населението се против приклучувањето кон САД, само 6 проценти поддржуваат таква идеја, а 9 отсто се неопределени.

Истовремено, конгресмен од Републиканската партија предложи нов закон со кој би се поддржале напорите на Трамп за купување на Гренланд, но и за промена на неговото име. Претставникот на Џорџија, Бади Картер, предложи Гренланд да се преименува во „Земја на црвената, белата и сината боја“.

„Америка се врати и наскоро ќе биде поголема од кога било со додавањето на ‘Земјата на црвената, белата и сината боја’“, изјави Картер за „Њујорк пост“. – Претседателот Трамп правилно го идентификуваше купувањето на Гренланд како национален безбедносен приоритет и со гордост ќе го пречекаме неговото население како дел од најслободната нација во историјата, кога нашиот главен преговарач ќе го потпише овој историски договор, изјави Картер.

Свет

ЕУ формира Меѓународна комисија за компензација на штетите во Украина

Европската унија ја формираше Меѓународната комисија за компензација на штетите во Украина, со цел да се обезбеди отштета за стотици милијарди долари штета предизвикана од руските напади и можни воени злосторства.

Во Хаг, на состанокот присуствуваа десетици лидери, вклучувајќи го и украинскиот претседател Володимир Зеленски, во рамки на дипломатските напори под водство на САД за завршување на конфликтот. Зеленски нагласи дека „секоја воена злосторство на Русија мора да има последици за оние што ги извршиле“.

Нидерландскиот премиер Дик Шуф истакна дека за праведен и траен мир е потребно Русија да ја обештети Украина за нанесената штета. Шефицата за надворешна политика на ЕУ, Каја Калас, додаде дека формирањето на комисијата испраќа јасна порака до идни агресори дека „ако започнете војна, ќе бидете повикани на одговорност“.

Сепак, Reuters нагласува дека основањето на комисијата не значи дека Украина може да очекува брзи отштети. Механизмот за исплата на компензацијата, кој ќе има седиште во Нидерланд, сè уште е во развој, со разгледување на можностите за користење на замрзната руска имотнина и придонеси од земјите-членки.

Регистарот на штети, создаден пред две години и кој ќе стане дел од комисијата, веќе прими над 86.000 барања од поединци, организации и јавни институции во Украина. Комисијата ќе разгледува и оценува овие барања и ќе одлучува за доделување на отштета од случај до случај.

Руски официјални лица не беа веднаш достапни за коментар, а Кремљ ги негира обвиненијата за воени злосторства и ја оцени идејата за користење на замрзната руска имотнина како незаконска, со закана за одмазда.

Светската банка процени дека трошоците за обновување на Украина во следната деценија ќе изнесуваат 524 милијарди долари (447 милијарди евра).

Свет

Германија создава исклучително силна војска, но има огромен проблем

Германија има амбиција да изгради најсилна конвенционална војска во Европа, но и покрај огромните финансиски вложувања, се соочува со клучен проблем – недостиг од воен кадар и соодветна инфраструктура. Она што пред три децении предизвикуваше страв кај европските соседи, денес сè повеќе се гледа како неопходен столб за безбедноста на континентот, особено во услови на намалена американска ангажираност во Европа.

Пресврт во германската безбедносна политика настана по руската инвазија врз Украина во февруари 2022 година. Тогаш беше воведен поимот „Zeitenwende“, кој означуваше радикална промена на досегашниот пристап. Со него беше најавен раскин со политиката на зависност од Москва и формирање посебен фонд од 100 милијарди евра за модернизација на Бундесверот.

Германската армија со години беше запоставена. Бројот на војници од околу 500.000 во 1980-тите падна на помалку од 180.000, а резервите на муниција и опрема беа сведени на минимум. Симбол на таквата состојба стана инцидентот на НАТО-вежба во Норвешка, кога германските војници поради недостиг од оружје користеа импровизирани реквизити наместо митралези.

Во меѓувреме, Берлин започна масивна финансиска офанзива. Во 2025 година беше одобрен одбранбен буџет од над 86 милијарди евра, а целта е трошоците за одбрана да достигнат над 3 проценти од БДП до 2029 година. Клучен чекор беше уставната реформа со која трошоците за одбрана над 1 процент од БДП се изземаат од строгите фискални ограничувања, што ѝ овозможува на Германија значително поголемо задолжување за воена намена.

Плановите вклучуваат стотици нови проекти за набавка на тенкови, борбени возила, противвоздушни системи, воени авиони и ракети со долг дострел. Сепак, и покрај амбициозната модернизација, човечкиот фактор останува најслабата алка.

Германија моментално има околу 185.000 активни војници, далеку под целта од 260.000 договорена во рамки на НАТО. Иако неодамна беше одобрено повторно воведување на делумна воена обврска, таа се темели главно на доброволност. Протестите низ земјата покажуваат дека голем дел од младите не се подготвени за воена служба.

Експертите предупредуваат дека и со најоптимистичките сценарија, Германија ќе има доволно персонал дури во 2030-тите. Дополнителен проблем е застарената инфраструктура – касарните и основните капацитети се во лоша состојба, а недостигот од офицери и подофицери останува сериозен предизвик.

Иако Германија располага со финансиска и индустриска моќ да стане водечка воена сила во Европа, јасно е дека без решавање на проблемот со човечките ресурси и инфраструктурата, амбициите ќе се реализираат побавно отколку што планира Берлин.

Свет

Брисел со офанзива против скапото домување: најавена изградба на јавни станови низ ЕУ

Европската Унија оваа недела најавува сериозен пресврт во политиките за домување, со усвојување на првиот сеопфатен План за прифатливо домување, насочен кон справување со растечките цени на недвижностите низ цела Европа. Од Лисабон до Талин, скапото домување станува еден од најголемите социјални проблеми, а Европската комисија оценува дека повеќе нема простор за одложување.

Комесарот за енергија и домување, Дан Јергенсен, истакна дека кризата со домувањето директно погодува милиони граѓани и дека досегашниот пристап не дава резултати. Новиот план предвидува ослободување на јавни средства за изградба на нови, државни и општински станови по прифатливи цени, како и мерки за контрола на шпекулациите на пазарот на недвижности.

Една од клучните промени е најавената ревизија на правилата за државна помош, со што ќе им се овозможи на земјите-членки да финансираат изградба на станови не само за семејства со ниски приходи, туку и за граѓани со средни примања кои се истиснати од пазарот поради високите цени. Ова, според Комисијата, треба значително да го зголеми фондот на достапно домување.

Планот вклучува и алатки за регулирање на краткорочните туристички изнајмувања, кои во голем број европски градови го намалуваат бројот на станови за постојано живеење. Иако не се предвидува целосна забрана, Брисел предупредува дека овој модел во одредени области излегол од контрола и станал чисто профитен, на сметка на локалното население.

Дополнително, Европската комисија најавува засилен надзор врз шпекулативните купувања на недвижности, кои, според Јергенсен, сè почесто се третираат како финансиски инструмент, а не како основно човеково право. Првиот чекор ќе биде детална анализа на обемот на шпекулациите, по што може да следуваат и политички чувствителни регулативи.

Во пакетот мерки се вклучени и иницијативи за намалување на бирократските бариери во градежниот сектор, воведување заеднички стандарди за материјали и олеснување на прекуграничната соработка. Посебно внимание се посветува и на проблемот на бездомништвото, кој зафаќа повеќе од еден милион луѓе во Европската Унија.

Иако голем дел од мерките ќе бидат во форма на препораки, од Брисел порачуваат дека одговорноста ќе биде на националните и локалните власти. Комисијата предупредува дека игнорирањето на кризата со домувањето може дополнително да го засили незадоволството кај граѓаните и да отвори простор за раст на популистичките движења низ Европа.