Според договорот потпишан со грчкиот партнер, Македонија, поточно компанијата ЕСМ е обврзана за долгорочен закуп на преносниот капацитет, 15 години да плаќа по 300.000 евра месечно за закуп на капацитет за пренос на гас, сеедно дали се користи тој или не. 

– Поради „паметните“ одлуки, ЕСМ секој месец плаќа по 300.000 евра и ќе плаќа 15 години за закуп на капацитет за гас што не го користиме. Користел – не користел, плаќаш, тоа се 3,6 милиони евра годишно. Го дознавме тоа кога почнаа да ни честитаат дека сме станале дел проектот „Александропули“, уште на 1 октомври минатата година. А ЕСМ и државата во моментов немаат ништо од тоа.  Прашање е што мислеле претходните – беше истакнато во петокот, на брифингот со новинарите во Министерството за енергетика

Македонија неподготвена се вклучи во проектот „Александропули“, од каде што треба да се снабдуваме со течен природен гас (ЛНГ), и скапо нè чини тоа. Според договорот потпишан со грчкиот партнер, Македонија, поточно компанијата ЕСМ е обврзана, според договорот за долгорочен закуп на преносниот капацитет, 15 години да плаќа по 300.000 евра месечно за закуп на капацитет за пренос на гас, сеедно дали се користи тој или не.

– ПОРАДИ „ПАМЕТНИТЕ“ ОДЛУКИ, ЕСМ СЕКОЈ МЕСЕЦ ПЛАЌА ПО 300.000 ЕВРА И ЌЕ ПЛАЌА 15 ГОДИНИ ЗА ЗАКУП НА КАПАЦИТЕТ ЗА ГАС ШТО НЕ ГО КОРИСТИМЕ. КОРИСТЕЛ – НЕ КОРИСТЕЛ, ПЛАЌАШ, ТОА СЕ 3,6 МИЛИОНИ ЕВРА ГОДИШНО. ГО ДОЗНАВМЕ ТОА КОГА ПОЧНАА ДА НИ ЧЕСТИТААТ ДЕКА СМЕ СТАНАЛЕ ДЕЛ ПРОЕКТОТ „АЛЕКСАНДРОПУЛИ“, УШТЕ НА 1 ОКТОМВРИ МИНАТАТА ГОДИНА. А ЕСМ И ДРЖАВАТА ВО МОМЕНТОВ НЕМААТ НИШТО ОД ТОА. ПРАШАЊЕ Е ШТО МИСЛЕЛЕ ПРЕТХОДНИТЕ. НЕ ЗНАЕМЕ ЧИЈА ИДЕЈА БИЛА ОВА, НЕ БИЛА ОД ЕСМ, ТУКУ ОД МНОГУ ПОГОРЕ. ТОГАШ ВЕЛЕА, РАБОТЕТЕ, МОРА ДА СЕ СПРОВЕДЕ ТОА БЕЗ ИСПИТУВАЊЕ НА ПАЗАРОТ, ОНАКА, БЕЗ НИКАКОВ БИЗНИС-ПЛАН, ИАКО ИМ БИЛО УКАЖАНО ДЕКА НЕ СЕ ВЛЕГУВА НЕПОДГОТВЕН ВО ТАКОВ СЕРИОЗЕН ПРОЕКТ. СЕ ОДЕЛО ДА СЕ СПРОВЕДЕ ПО СЕКОЈА ЦЕНА – БЕШЕ ИСТАКНАТО ВО ПЕТОКОТ, НА БРИФИНГОТ СО НОВИНАРИТЕ ВО МИНИСТЕРСТВОТО ЗА ЕНЕРГЕТИКА.

За договорот преговараше владата на СДСМ и тој, пред пуштањето во употреба на терминалот за течен природен гас (ЛНГ) во Александропули на 1 октомври 2024 година, беше оценет од СДСМ како „визионерски“.

– НА 1 ОКТОМВРИ 2024 ГОДИНА ЌЕ БИДЕ ПУШТЕН ВО УПОТРЕБА ТЕРМИНАЛОТ ЗА ТЕЧЕН ПРИРОДЕН ГАС (ЛНГ) ВО АЛЕКСАНДРОПУЛИ, ПРОЕКТ ВО КОЈ ПРЕТХОДНАТА ВЛАДА ПРЕДВОДЕНА ОД СДСМ ВИЗИОНЕРСКИ УЧЕСТВУВАШЕ ОД САМИОТ ПОЧЕТОК. СО ОВОЈ ПРОЕКТ, ДРЖАВАТА ЌЕ ОБЕЗБЕДУВА 500 МИЛИОНИ КУБНИ МЕТРИ ГАС ГОДИШНО, ШТО ЈА НАДМИНУВА ГОДИШНАТА ПОТРОШУВАЧКА ОД 400 МИЛИОНИ КУБНИ МЕТРИ. МАКЕДОНИЈА ЌЕ ОБЕЗБЕДУВА ПОВЕЌЕ ОД ДОВОЛНО ЗА ДА ГИ ЗАДОВОЛИ ДОМАШНИТЕ ПОТРЕБИ И ЌЕ МОЖЕ ДА СЕ ПЛАСИРА ГАС И ВО СОСЕДНИТЕ ЗЕМЈИ КАКО СРБИЈА И КОСОВО. ОВОЈ ПРОЕКТ ЌЕ Ѝ ОБЕЗБЕДИ МОЖНОСТ НА ДРЖАВАТА ЗА ДОПОЛНИТЕЛНИ ПРИХОДИ ПРЕКУ ИЗВОЗ НА ГАС ВО РЕГИОНОТ – БЕШЕ ТОГАШ ИСТАКНАТО ОД СДСМ.

Македонија допрва ќе треба да го гради гасниот интерконектор со Грција. Министерката за енергетика, Сања Божиновска, најави дека договорот за изградба на гасниот интерконектор ќе биде потпишан до 10 мај годинава, по што веднаш ќе почне неговата изградба, која би требало да заврши за околу 22 месеца, односно официјално да биде пуштен во текот на 2027 година.

Што се однесува до изградбата на мрежата, беше кажано дека се изградени 99 проценти од мрежата, но проблем останува експропријацијата на останатото земјиште. Во наредниот период треба да се изгради гасоводната мрежа Гостивар – Кичево и Штип – Свети Николе. За ова ќе треба да се обезбедат кредити од ЕБРД.

Исто така, беше потенцирано дека продуктоводот со Грција е прикрај и дека се прават подготовки за оперативна употреба. Тоа е цевката од нафтоводот Скопје – Солун, преку која рафинеријата ОКТА до пред околу 12 години се снабдуваше со сурова нафта од „Хеленик петролеум“. Од „Хеленик“ оценија дека работењето на нафтоводот е нерентабилно и вентилот беше затворен. Овој инфраструктурен проект е изграден во 2002 година, долг е 213 километри, а има носивост на транспорт од 2,5 милиони тони нафта на годишно ниво.

Сега, преку цевката, која ќе стане продуктовод, ќе се транспортира дизел-гориво.

– ПРЕТХОДНО ЦЕВКАТА ИМАШЕ РЕШЕНИЕ ЗА СТАВАЊЕ НАДВОР ОД УПОТРЕБА, БИДЕЈЌИ БЕШЕ НАФТОВОД ЗА ТРАНСПОРТ НА СУРОВА НАФТА, А СО ПРЕНАМЕНАТА ЗА ТРАНСПОРТ НА ДИЗЕЛ СЕ ПЛАНИРАА ДА СЕ ПРЕНЕСУВААТ 400 ИЛЈАДИ ТОНИ ГОДИШНО. СЕ ЧЕКА ТЕХНИЧКАТА ИНСПЕКЦИЈА ДА ДОНЕСЕ РЕШЕНИЕ ЗА СТАВАЊЕ ВО УПОТРЕБА. НЕДОСТИГА УШТЕ ТОЈ ДОКУМЕНТ – ТЕХНИЧКО РЕШЕНИЕ ЗА СТАВАЊЕ ВО УПОТРЕБА КОГА ИМА ПРЕНАМЕНА НА ОПРЕМА ПОД ПРИТИСОК – ИНФОРМИРАА ОД МИНИСТЕРСТВОТО ЗА ЕНЕРГЕТИКА.

„Вардакс“ е компанија што е сопственик на нафтоводот и подружница на грчки „Хеленик петролеум“. Според нејзините планови, освен македонскиот пазар, дополнително ќе снабдува дел од Јужна Србија и евентуално Косово. Министерката Божиновски вели дека Македонија сака да стане регионален хаб.

– НАС ЌЕ ТРЕБА ДА НИ ПЛАЌААТ ЗА ТРАНСПОРТ И ЗА ТАА ЦЕЛ ЌЕ ИМА ЦАРИНСКА ЕКСПОЗИТУРА НА ВЛЕЗОТ ВО ГРЦИЈА И ВО СКОПЈЕ. ВЕЌЕ СЕ ДОГОВОРИЈА СО НАШАТА ЦАРИНСКА УПРАВА И БЕШЕ НАПРАВЕНА ЗАКОНСКА ИЗМЕНА ЗА ТАА ЦЕЛ – ИСТАКНА БОЖИНОВСКА.  

Извро: vecer.press

Од 23 јуни 2025 година, НЛБ Банка ќе воведе измени во тарифите и општите услови за физички и правни лица, објави Слободен печат.

Според новиот предлог тарифник, Банката го укинува надоместокот од 750 денари за приклучок на интернет банкарство со токен за физички лица. Но, за увид во состојбата на сметките преку мобилното банкарство МКлик, ќе се наплаќа надоместок од 20 денари месечно за одредени пакети.

Исто така, клиентите ќе плаќаат 45 денари месечно за одржување на сметка, доколку салдото на сметката надминува 100 денари.

При повлекување готовина од шалтерите на Банката, провизијата ќе биде минимум 100 денари, а максимум 500 денари. За пензионерите и примателите на социјална помош, минималната провизија ќе изнесува 60 денари, со максимален износ од 500 денари.

Дополнително, деблокада на платежна сметка ќе чини 500 денари. За уплата кон платежни сметки во НЛБ Банка, клиентите ќе плаќаат 60 денари, за трансакции до 10.000 денари провизијата ќе биде 100 денари, а за уплата на режиски трошоци кон правни лица со кои Банката има склучено договор, ќе се наплаќа 120 денари, пишува Слободен печат.

Банката ги информираше клиентите дека е извршена измена и дополнување на Општите услови за отворање и одржување на платежна сметка, како и на Одлуката за Тарифата на надоместоци. Доколку клиентите не ја известат Банката дека ги одбиваат промените пред датумот на нивната примена, ќе се смета дека ги прифаќаат новите услови, согласно Законот за платежни услуги и платни системи.

Извор: 24инфо.мк

Енергетиката е еден од клучните сектори во транзицијата кон одржлив развој и економска стабилност, особено во време на климатски предизвици и геополитички турбуленции. Во тој контекст, новиот Закон за енергетика претставува значаен реформски чекор за Северна Македонија.Министерството за енергетика најави дека законот не само што е усогласен со европската регулатива, туку е и внимателно приспособен на националниот контекст, со јасна цел – изградба на модерен, безбеден и праведен енергетски систем.За процесот на изработка, клучните новитети и предизвиците што следат, разговараме со министерката Сања Божиновска.

Како ја оценувате содржината и насоките на новиот Закон за енергетика?

Новиот Закон за енергетика претставува клучен чекор напред во усогласувањето на нашето законодавство со европските директиви и заложбите за енергетска транзиција. Овој закон не е само исполнување на обврска – тој е системска рамка со која се поставуваат темелите на еден модерен, транспарентен, недискриминаторен и фер енергетски систем. Почнувајќи од стандардите на Енергетската заедница, со ова законско решение во македонското законодавство се транспонираат најголемиот дел од директивите и регулативите на Европската Унија, што го отвора патот кон целосна интеграција на нашиот енергетски сектор во европскиот пазар.

Содржински, законот воведува јасни насоки за декарбонизација, дигитализација и децентрализација на енергетскиот систем. Тој го зајакнува фокусот на обновливите извори на енергија, воведува механизми за поддршка на енергетската ефикасност и обезбедува подобра заштита на потрошувачите, особено ранливите категории.

Истовремено со овој закон отвораме простор за поголеми инвестиции, поголема транспарентност на пазарот и зголемена конкуренција, што на долг рок ќе значи пониски трошоци и подобра сигурност во снабдувањето. Дополнително, тој поставува темели за развој на енергетските задруги и активните потрошувачи, што е важно за демократизација на енергетиката. Верувам дека ова законско решение е клучна алатка за изградба на одржлив, отпорен и инклузивен енергетски сектор.

Важно е да се нагласи дека законот е изработен исклучиво со домашни капацитети – без ангажман на странски консултанти, без шаблонско пренесување туѓи модели, туку преку динамичен, сеопфатен и консултативен процес кој покажа дека институциите и експертите дома имаат капацитет да испорачаат современо и функционално законско решение.

Дали законот е само усогласување со ЕУ или има и пошироко домашно значење?

Иако законот е усогласен со европското законодавство, односно го транспонира т.н. „Clean Energy Package“, неговото значење е многу пошироко и суштински поврзано со нашите домашни потреби. Македонија е дел од Енергетската заедница веќе 15 години и со години сме под притисок да ја модернизираме енергетската регулатива. Но, овој закон оди чекор понатаму од очекуваното. 

Слободно можам да кажам дека ова е домашно, прецизно и амбициозно законско решение кое решава бројни недоречености и неусогласености што се влечеле со години.Тој одговара на реалните предизвици со кои се соочува македонскиот енергетски сектор и создава правна рамка за долгорочно планирање, модернизација на инфраструктурата, воведување дигитализација и нови технологии, зголемување на домашното производство од обновливи извори, зголемување на енергетската сигурност и заштита на потрошувачите, но исто така создава услови и за правна сигурност на инвеститорите.

Законот не е само формално приближување до ЕУ, туку алатка за внатрешна трансформација. Тој ги поттикнува инвестициите, ја стимулира конкурентноста и отвора можности за граѓаните и компаниите да станат активни учесници на енергетскиот пазар. На тој начин, придобивките ќе ги почувствуваат и граѓаните и економијата во целина.

Колку беше инклузивен процесот на подготовка на законот?

Процесот на подготовка на новиот Закон за енергетика беше длабоко инклузивен и транспарентен. Како Влада, а особено како Министерство за енергетика, ни беше многу важно новиот Закон да биде резултат на широк и инклузивен процес. Веруваме дека квалитетно законско решение може да се изгради само ако се слушнат сите страни. 

Подготовката траеше повеќе од шест месеци, се одржаа 14 работни состаноци, на кои беа вклучени експерти, граѓански организации, претставници од здруженија, сојузи, институции како Регулаторната комисија за енергетика, ЕСМ, МЕПСО, ТЕ-ТО, НОМАГАС, ЕВН, МЕМО и други.

Ваквиот широк и отворен пристап гарантираше дека законот не е теоретски превод, туку документ кој одговара на конкретни слабости од досегашната пракса. Дополнително, нацрт-текстот беше објавен на Единствениот национален електронски регистар на прописи (ЕНЕР), што овозможи јавна стручна дебата уште пред да започне владината постапка.

Секоја идеја која можеше да придонесе за подобра примена на законот беше сериозно земена предвид. Затоа, ова не е само закон подготвен во канцеларија – туку текст кој го градевме заедно, со сите засегнати страни, зашто само така ќе обезбедиме неговата успешна имплементација на терен.

Можам да кажам дека добивме позитивни реакции и од универзитетски професори, правници, регулатори и инвеститори. Препознаена беше суштината и посветеноста. Очекувам поддршката да продолжи и во собраниската постапка.

Кои делови од законот ги сметате за клучни новитети?

Новиот Закон за енергетика носи повеќе суштински новини кои отвораат нова страница за развојот на енергетскиот сектор во нашата држава. Новина е назначување на Номиниран оператор на организираниот пазар (НЕМO), со што за првпат се уредува номинирање на оператор кој ќе биде признаен во ЕУ и регионот, што овозможува поврзување со регионалните берзи и отворање кон реална конкуренција.

Законот дава можност за право на избор на снабдувач за секој потрошувач. Ова создава пазарна динамика и обврзува институциите да следат дали пазарот функционира во интерес на граѓаните.

За првпат воведуваме институционализирање на концептот на енергетска сиромаштија и предвидуваме законска методологија за мерење и механизми за заштита, вклучително и забрана за исклучување на ранливи категории. 

Воспоставени се и правни основи за користење системи за складирање на енергија, вклучително и батериски системи, што е предуслов за зголемена интеграција на обновливи извори без загрозување на стабилноста на системот. 

Значајна новина во Законот е и поддршката за електромобилност, со тоа што се предвидува развој на инфраструктура за полнење и третирање на транспортот како дел од енергетската транзиција.

Новото законско решение дава и рамка за енергетска ефикасност, агрегација и граѓански енергетски заедници со што се отвора простор за локално учество и иновативни бизнис модели.

И на крајот би го споменала преносот на сопственоста на МЕПСО. Во согласност со принципот на сопственичко раздвојување, МЕПСО од Министерството за транспорт преминува во сопственост на Министерството за енергетика, рударство и минерални суровини – во рок од 60 дена од влегување во сила на законот.

Како законот ги третира ранливите категории и енергетската сиромаштија?

Ранливите категории и справувањето со енергетската сиромаштија беа едни од најважните прашања при изработката на законот. Свесни сме дека енергетската транзиција не смее да ги остави најзагрозените зад себе. Затоа, новиот Закон за енергетика за првпат дефинира кој е ранлив потрошувач и се предвидуваат посебни мерки и инструменти за заштита на ранливите потрошувачи –подобар пристап до финансиска поддршка и обезбедување континуирано снабдување со енергија.

Тоа значи дека енергетската сиромаштија не е веќе маргинална тема, туку дел од енергетската регулатива.Ова е едно од најзначајните достигнувања на Законот – социјалната заштита не е повеќе оставена на ад-хок програми, туку е вградена во самиот систем. Со јасни дефиниции и методологија, институциите добиваат обврска да дејствуваат, а граѓаните добиваат предвидлива и континуирана поддршка.

Кои се потенцијалните предизвици во имплементацијата на законот?

Секој системски закон, особено од ваков обем, носи свои предизвици во имплементацијата. Кај новиот Закон за енергетика, имплементацијата ќе зависи од капацитетите на институциите, координацијата меѓу надлежните тела и брзината на донесување на подзаконските акти. Не помалку важна ќе биде и потребата од брза адаптација на енергетските компании и инвеститорите на новата регулаторна рамка. 

Предизвик ќе биде и организацијата на новите тела, како НЕМO, и надзор над постојните субјекти. Има простор за загриженост дали сите учесници – особено помалите снабдувачи и локалните самоуправи – се подготвени да функционираат според новите правила. Но токму затоа е важно да се почне навреме и со јасен план за имплементација.

Исто така, ќе биде важно да обезбедиме континуирана едукација на граѓаните, особено за новите концепти како активен потрошувач и енергетски задруги, за да можат вистински да ги искористат новите можности.

Не помалку значаен предизвик е и обезбедувањето на финансиски средства, особено за социјално чувствителните мерки и за поддршка на проектите за енергетска ефикасност. Но веруваме дека со силна политичка волја, стручна поддршка и соработка со меѓународните партнери, овие предизвици ќе ги претвориме во можности за вистински напредок.

Како го гледате овој закон во контекст на енергетската транзиција?

Овој закон е сржта на нашата енергетска транзиција. Тој не е само законски текст, туку визија за иднината – за една модерна, зелена и праведна енергетика. Со него поставуваме темели за постепено напуштање на фосилните горива, зголемено користење на обновливи извори, дигитализација на мрежата и активно вклучување на граѓаните во производството и потрошувачката на енергија.

Законот создава услови за вистинска структурна промена, но и обезбедува правна и институционална стабилност, која е неопходна за да привлечеме инвестиции и европска поддршка. Во овој контекст, го гледам како мотор на транзицијата – но и како гаранција дека таа транзиција ќе биде фер, одржлива и инклузивна за сите. Секако, транзицијата нема да се случи преку ноќ, но без правна рамка во форма на закон, таа не може ни да почне.

Извор: faktor.mk