Свет

Кремљ го објави планот, Вашингтон има важно барање

Рускиот претседател Владимир Путин предложи нови мировни преговори со Украина, кои би го вклучиле напуштениот Истанбулски договор од 2022 година и моменталната контрола на Русија над значителни делови од Украина. Специјалниот претставник на САД за Украина и Русија истакна дека пред започнувањето на преговорите треба да биде постигнат минимум 30-дневен прекин на огнот.

Путин предложи директни преговори со Украина за постигнување траен мир и завршување на војната. Украинскиот претседател Володимир Зеленски ја поздрави иницијативата, но побара Москва да се согласи на итен прекин на огнот. Советникот за надворешна политика на Кремљ, Јуриј Ушаков, соопшти дека преговорите ќе се базираат на нацртот од Истанбулскиот договор и актуелната ситуација на терен.

Преговорите започнаа кратко по руската инвазија на Украина во февруари 2022 година и продолжија во Истанбул, но тие пропаднаа во мај истата година. Нацртот од Истанбулскиот договор вклучуваше неколку значајни аспекти, како што е забраната за Украина да ја обновува својата армија со помош на Западот и де факто признание на руска контрола над Крим. Украина би имала право да се стреми кон членство во Европската Унија, но не и во НАТО.

Планот на договорот ги ограничуваше украинските воени сили, предлагаше забрана за странско оружје, како и ограничување на бројот на војници и тенкови. Крим и натаму би останал под руска контрола, додека рускиот јазик би бил признат во украинската влада и судови.

Преговорите вклучуваа и гаранции за безбедност, каде САД, Велика Британија, Кина, Франција и Русија беа предложени како земји-гаранти на договорот. Сепак, беше оставено нејасно што ќе се случи доколку Украина биде нападната, а Русија не се согласи на затворање на воздушниот простор како што бараа украинските преговарачи.

Ставот на САД, особено под претседателот Доналд Трамп, останува внимателен, бидејќи постојат сомневања дали Путин не се обидува да го одложи процесот или да најде изговори за да не се согласи на прекин на огнот. Специјалниот претставник Кит Келог ја нагласи потребата за итен прекин на насилството.

Свет

Хаос на европските аеродроми по воведувањето на новиот Шенген систем

Воведувањето на Шенген системот за влез и излез (EES) на 12 октомври 2025 година предизвика сериозни проблеми на аеродромите во Европа, при што патниците во периоди на зголемена фреквенција чекаат и до три часа за да поминат гранични контроли, соопшти Европскиот оддел на Меѓународниот совет на аеродроми (ACI).

Оттаму велат дека прогресивното снимање на биометриски податоци и регистрација на државјани од трети земји ја зголемуваат обработката на патниците до 70%, а недостигот на киосци и полициски кадар дополнително ја усложнува ситуацијата. Најзасегнати се аеродромите во Франција, Германија, Грција, Исланд, Италија, Португалија и Шпанија.

ACI повикува Европската комисија, eu-LISA, Фронтекс и земјите-членки итно да преземат мерки или да овозможат поголема флексибилност во примена на системот до целосното воведување. Генералниот директор на ACI EUROPE, Оливие Јанковец, предупредува дека доколку проблемите не се решат пред зголемувањето на прагот за регистрација на 35% од 9 јануари, хаосот на аеродромите ќе се продлабочи, со сериозни последици по безбедноста и оперативноста.

Свет

Украински дронови предизвикаа штета на руската нафтена инфраструктура во Таман

Украински беспилотни летала го погодиле руското пристаниште Таман во Црното Море, при што биле оштетени две пристаништа, еден цевковод за снабдување со мазут и два танкера, соопшти регионалната администрација на Краснодарската област. На едниот танкер избувнал пожар кој веќе е изгаснат, а два резервоари за складирање биле оштетени од падот на остатоци од дрон.

Службите за цивилна заштита информираат дека екипажите на погодените бродови се евакуирани, а пожарите се целосно изгаснати. Пристаништето Таман се смета за клучна точка за испорака на нафта и течен природен гас.

Украина зачестено ги напаѓа руските нафтени и енергетски објекти како дел од својата одбрана од руската инвазија.

Свет

Пентагон алармира: Кина тајно распоредила над 100 нуклеарни ракети – можно воено сценарио за Тајван до 2027

Најнов извештај на Пентагон, сè уште необјавен, открива дека Кина значително го забрзува својот нуклеарен капацитет и не покажува интерес за преговори за контрола на оружјето. Според американските разузнавачи, Пекинг тајно распоредил повеќе од 100 интерконтинентални балистички ракети од типот ДФ-31 во „полиња со силоси“ во близина на границата со Монголија, што им овозможува брзо лансирање во случај на конфликт.

Американскиот претседател Доналд Трамп претходно најави план за денуклеаризација во соработка со Кина и Русија, но извештајот на Пентагон укажува дека Пекинг не покажува сериозен интерес за такви мерки или разговори за контрола на вооружувањето.

Според документот, кинескиот нуклеарен арсенал сè уште брои под 600 боеви глави, но експанзијата продолжува, а до 2030 година се очекува бројката да надмине 1.000. Пентагон истакнува дека клучната година е 2027, кога Кина се проценува дека ќе биде способна да води и да победи во потенцијален конфликт за Тајван.

Стратегијата на Пекинг вклучува удари на далечина од 1.500 до 2.000 наутички милји од кинескиот брег, со што би можело сериозно да се попречи американското воено присуство во Азиско-пацифичкиот регион. Кина засега го застапува ставот дека се придржува до „нуклеарна стратегија на самоодбрана“ и политика на ненапаѓање, додека Пентагон предупредува на зголемената закана за стабилноста во регионот.