Економија

ФАКТОР – ИНТЕРВЈУ САЊА БОЖИНОВСКА: „Ќе се забрзаат инвестициите во преносната мрежа, ќе се поедностави интеграцијата на обновливите извори на енергија и ќе се подобри ефикасноста на инфраструктурните проекти“

Започна процесот за имплементација на системот за гаранции на потекло (GOs) кој го води Националниот оператор на пазар на електрична енергија – МЕМО, фирмата ќерка на МЕПСО. Зошто ваквите гаранции се важни за домашните компании што извезуваат на европскиот пазар и какви ќе бидат нивните ефекти врз граѓаните и стопанството?*

Гаранциите на потекло (GOs) се од суштинско значење за домашните компании кои извезуваат електрична енергија, бидејќи европските пазари сè повеќе бараат докази дека енергијата што ја користат доаѓа од обновливи извори. Без овие сертификати, нашите компании би биле во неповолна позиција во однос на конкуренцијата. Дополнително, имплеме-нтацијата на системот за гаранции на потекло ќе придонесе за зголемување на инвестициите во обновливи извори на енергија, што ќе ја зајакне енергетската независност на земјата и ќе создаде нови работни места во овој сектор. За граѓаните, ова значи дека државата ќе има појасна слика за потеклото на енергијата што се користи, што ќе овозможи подобра енергетска стратегија и долгорочно стабилни цени. Дополнително, зголемената употреба на обновливи извори ќе придонесе за намалување на загадувањето и подобрување на квалитетот на воздухот, што директно ќе влијае на здравјето и благосостојбата на граѓаните.

*Во последно време многу се говори за потребата од зголемена регионална соработка и поврзување со европските енергетски пазари (market coupling). Како гледате на овие процеси и кои се придобивките и ризиците од овој процес за Македонија?*

Регионалното поврзување значи дека Македонија ќе има пристап до поголем, подинамичен пазар, што носи пониски цени и стабилно снабдување. Придобивките се намалување на флуктуациите во цените и зголемување на ликвидноста на пазарот. Дополнително, оваа интеграција ќе овозможи подобра интеграција на обновливите извори на енергија и ќе придонесе за поеколошки енергетски систем. Сепак, свесни сме дека поголемата пазарна конкуренција може да претставува предизвик за домашните компании. Затоа, активно инвестираме во зајакнување на нашата инфраструктура и производни капацитети, со цел нашите компании да бидат конкурентни на регионалниот пазар. Дополнително, работевме на усогласување на нашето законодавство со европските регулативи, што е предуслов за успешно пазарно поврзување. Нашата цел е процесот на пазарно поврзување да заврши во најбрз можен рок согласно техничките спецификации и регулативата, што ќе ни овозможи да ги ублажиме ефектите од Механизмот за прилагодување на јаглеродните граници на Европската унија (CBAM) врз извозот на електрична енергија. Со ова, не само што ќе ја зајакнеме нашата енергетска независност, туку и ќе придонесеме за стабилен и одржлив енергетски пазар во регионот.

Целото интервју може да го прочитате на ФАКТОР.мк

Економија

Најбарани професии во ЕУ – продажба, маркетинг и производство

Според податоците на Евростат за минатата година, најголема незадоволена побарувачка за работна сила во Европската унија имало во професиите поврзани со продажба, маркетинг и производство. Ова укажува на можни тешкотии за работодавачите при регрутирање на персонал во овие сектори.

Според експерименталната статистика, составена делумно преку податоци од онлајн огласи за работа, највисоки стапки на слободни работни места биле забележани кај работници во производство и помошни канцелариски работници, со стапка од 7,3% секое. Следуваат други работници во продажба со 6,1% и уметнички, културни и кулинарски соработници со 6%.

Дополнително, околу 5,8% од непополнетите позиции се однесувале на работници во транспорт и магацини, 5,7% на менаџери за малопродажба и големопродажба, 5,4% на агенти за бизнис и услуги, 5,2% на оператори на постројки и машини и 5% на инженерски професионалци, со исклучок на електротехничките профили.

Евростат истакнува дека иако здравствените работници и наставниците, како и други занимања во јавниот сектор, исто така може да се соочат со тешкотии при регрутирање, тие поретко се рекламираат онлајн, па затоа во податоците се рангирани пониско. Од друга страна, ИТ професиите може да бидат претставени со поголема застапеност во онлајн огласите за работа.

Економија

Хрватска ги менува правилата за странски работници – еве колку дозволи има за Македонците

Хрватска воведува нови услови за вработување на странски државјани со цел подобра контрола, намалување на нелојалната конкуренција и спречување на нелегалните практики. Измените на Законот за странци воведуваат построги здравствени критериуми и барање за познавање на хрватскиот јазик, информира ХРТ.

Граѓанин на трета земја, како Македонија, за прва дозвола за привремен престој ќе мора да приложи потврда за здравствена состојба и статус на вакцинација, кои не смеат да бидат постари од 90 дена. Исто така, познавањето на хрватскиот јазик се смета за основа за интеграција на странските работници, а државниот секретар Иван Видиш посочи дека и покрај кофинансираното учење јазици од Европскиот социјален фонд, интересот кај работниците е слаб.

Хрватска годинава издаде над 11.000 работни дозволи за граѓани од Македонија. Премиерот Андреј Пленковиќ истакна дека во последните две години се создадени 100.000 нови работни места, а бројот на невработени паднал на 81.000, што го покажува ефектот од активната политика за вработување.

Министерот за труд Марин Пилетиќ додаде дека во земјата моментално има околу 140.000 странски работници, а измените на законот ќе го намалат бројот на нови дозволи, додека ќе се зголеми значењето на оние кои веќе се наоѓаат во Хрватска.

Претседателот на GSV, Иван Мишетиќ, посочи дека во наредните пет години ќе бидат потребни над 100.000 работници од странство поради планираниот раст и пензионирањата, бидејќи домашниот пазар не може да го задоволи овој раст.

Економија

Од вечерва нова цена на дизелот

Регулаторната комисија за енергетика, водни услуги и услуги за управување со комунален отпад на Република Македонија (РКЕ) донесе Одлука со која се врши намалување на малопродажните цени на нафтените деривати во просек за 0,60% во однос на одлуката од 18.12.2025 година.

Референтните цени на нафтените деривати на светскиот пазар во споредба со претходната пресметка бележат намалување во просек: кај бензините за 1,631%, кај дизелот за 4,633%, кај екстра лесното масло за 3,987% и кај мазутот зголемувањето е за 0,223%. Курсот на денарот во однос на доларот во изминатиот период по кој беа формирани цените со претходната пресметка е понизок за 0,1645%.

Од 20.12.2025 година од 00:01 часот максималните цени на нафтените деривати ќе изнесуваат:

– Моторен бензин ЕУРОСУПЕР БС – 95 71,00 (денари/литар);
– Моторен бензин ЕУРОСУПЕР БС – 98 73,00 (денари/литар);
– Дизел гориво ЕУРОДИЗЕЛ БС (Д-Е V) 64,50 (денари/литар);
– Масло за горење Екстра лесно 1 (ЕЛ-1) 65,50 (денари/литар);
– Мазут М-1 НС 32,635 (денари/килограм).

Малопродажната цена на ЕУРОДИЗЕЛ (Д-Е V) се намалува за 2,00 ден/лит. Малопродажните цени на бензините ЕУРОСУПЕР БС-95 и ЕУРОСУПЕР БС-98, како и на Екстра лесното масло за домаќинство на (ЕЛ-1) и на Мазутот М-1 НС не се менуваат.