Магазин

Поради овие промени во крвта доаѓа до срцево болести: Ова може да ги оштети крвните садови, а срцето најмногу страда

Недостатокот на сон предизвикува промени во крвта што водат кон срцеви заболувања – ризикот се зголемува и кај младите

Дека лошиот сон е штетен за здравјето одамна е познато, но најновите истражувања сѐ појасно откриваат на кој начин токму недостигот на сон негативно влијае врз срцето.

Научници од Универзитетот во Упсала, Шведска, спроведоа студија која покажа дека само три ноќи со ограничен сон – по околу четири часа дневно – предизвикуваат значителни промени во крвта, кои директно се поврзуваат со зголемен ризик од срцеви заболувања.

Воспалителни протеини и нивната улога

Фокусот на истражувањето бил ставен врз воспалителните протеини во крвта – молекули кои телото ги создава кога е под стрес или во борба со инфекции. Долготрајно покачено ниво на овие протеини може да доведе до оштетување на крвните садови, а со тоа и до појава на срцева слабост, коронарна болест и атријална фибрилација (неправилен срцев ритам).

Во студијата учествувале 16 здрави млади мажи, кои поминале неколку дена во лабораториски услови каде што нивниот сон, исхрана, физичка активност и изложеност на светлина биле строго контролирани.

Испитаниците минале низ два режима: три ноќи со нормален сон (8,5 часа) и три ноќи со ограничен сон (4,25 часа). По секоја од фазите, тие извршиле кратка, но интензивна велосипедска вежба, а нивната крв била анализирана пред и по тренингот.

Загрижувачки резултати

Истражувачите измериле речиси 90 различни протеини во крвта и утврдиле дека недостигот на сон предизвикува зголемено присуство на воспалителни маркери кои се поврзуваат со срцеви заболувања. Иако физичката активност вообичаено поттикнува создавање на корисни протеини – како интерлеукин-6 и BDNF (фактор кој поддржува здравје на мозокот и срцето) – кај испитаниците што спиеле малку, оваа реакција била значително ослабена.

Особено е загрижувачки фактот што овие промени се јавиле кај млади и здрави испитаници, по само неколку ноќи на нарушен сон. Тоа е јасен показател за потенцијалниот ризик, со оглед на тоа дека многу луѓе – особено оние кои работат во смени – редовно спијат помалку од потребното.

Сонот влијае и на биоритамот

Истражувањето исто така откри дека временскиот момент на земање крвни примероци има значење – нивото на протеини варирало меѓу утро и вечер, а овие разлики биле уште понагласени во услови на недоволен сон. Ова укажува дека сонот не влијае само врз квалитетот на крвта, туку и врз биолошкиот тајминг на телесните процеси.

Иако современиот начин на живот нѐ тера да го жртвуваме сонот во име на продуктивноста, социјалниот живот или екраните, оваа студија нѐ потсетува на едноставна вистина: телото памети сѐ – тивко, хемиски и без попуштање.

Магазин

Galaxy A серија – телефоните што ги разбираат младите како совршен подарок за празниците

Новогодишните празници се време кога бараме подароци што имаат вистинска вредност – практични, модерни и создадени да траат. Токму тука настапува Samsung Galaxy A серијата, линија на паметни телефони што совршено ги разбираат младите, односно оние кои го преземаат светот – генерацијата З. Создадени за „зумерите“ кои живеат дигитално, креативно и брзо, серијата нуди уреди како Galaxy A26, A36 или A56 кои се идеален празничен подарок што носи технологија, стил и паметни функции по попристапна цена.

Паметна технологија за секојдневие

Новите генерации очекуваат телефон што размислува заедно со нив. Со Awesome Intelligence, Galaxy A серијата користи вештачка интелигенција за да се приспособи на навиките на корисникот – од подобри фотографии, до побрза и пофлуидна работа со апликации. Без разлика дали се работи за учење, работа, креативно создавање или забава, Galaxy A е подготвен за сè.

Камери за моменти што заслужуваат да се споделат

Празниците се создадени за спомени, а Galaxy A серијата знае колку се важни тие моменти. Со напредни камери и AI поддршка, фотографиите и видеата изгледаат одлично во секоја ситуација – од семејни прослави до спонтани моменти со пријателите. Ноќните фотографии, видеата и селфијата се јасни, живописни и подготвени за социјалните мрежи.

Стил, сигурност и достапност

Минималистичкиот дизајн, големите и живописни екрани и сигурната заштита со Samsung Knox ја прават Galaxy A серијата практичен и стилски избор. А најдоброто? Сето ова доаѓа по цена што е прифатлива за поширок круг корисници – совршено за празнично дарување без компромиси. И исто толку важно – серијата Galaxy А обезбедува 6 години ажурирања на оперативниот систем за долгорочна употреба и квалитет. А ако сакате да ги проверите или испробате функциите на Galaxy уред, тука е апликацијата Try Galaxy, која можете да ја преземете на вашиот постоечки телефон.

Оваа Нова година, подарете технологија што навистина значи нешто. Galaxy A серијата не е само телефон – тоа е подарок што ја разбира новата генерација и ги следи во секој чекор од нивната дигитална авантура.

Магазин

Овие земји се светските шампиони во математика

Математиката одамна не е само училишен предмет – таа е тивката сила што ги движи модерните економии. Од технолошки иновации до анализа на податоци и продуктивност, земјите што инвестираат во силни математички вештини кај младите си обезбедуваат чекор предност во глобалната трка.

Најновите податоци од ПИСА 2022, истражувањето на ОЕЦД што ги оценува 15–16-годишните ученици, јасно ја покажуваат оваа нееднаквост. ПИСА не го мери само знаењето „на памет“, туку способноста математиката да се примени во реални, секојдневни ситуации – клучна вештина за 21 век. Резултатите се движат од под 400 до над 600 поени, додека просекот на ОЕЦД изнесува 472.

Источна Азија уште еднаш го потврдува својот статус на глобален лидер. Сингапур е убедливо на врвот со импресивни 575 поени, далеку над меѓународниот просек. Веднаш зад него се Макао, Тајван, Хонгконг, Јапонија и Јужна Кореја – земји кои со децении градат системи со строги наставни програми, високи очекувања и силна култура на академска дисциплина.

Европа не заостанува драматично, но ретко стигнува до самиот врв. Естонија се истакнува како европски шампион, а по неа следат Швајцарија и Холандија. Ирска, Белгија, Данска и Полска се движат околу или малку над границата од 500 поени – резултати што укажуваат на стабилни, но не и доминантни образовни системи.

Забележливо е отсуството на земји од Африка, Блискиот Исток и Латинска Америка на оваа листа. Тоа не е случајност, туку сигнал за длабоки и долготрајни нееднаквости во пристапот до квалитетно образование. Додека едни региони ја градат иднината врз силна математичка писменост, други сè уште се борат да го фатат чекорот.

ПИСА 2022 уште еднаш испраќа јасна порака: инвестицијата во математиката не е трошок, туку стратегија за економска и општествена иднина. Земјите што тоа го разбираат – веќе ги гледаат резултатите.

Магазин

„Лица“ – уметничка изложба на Ангел Коруновски за човекот во глобализираниот свет

Во изложбениот простор „Мала станица“ во Скопје, на 24.12.2025 во 19 часот ќе биде отворена изложбата „Лица“ на ликовниот уметник Ангел Коруновски. Станува збор за серија дела што се фокусираат на човекот како поединец во современиот, глобализиран и често корумпиран општествен контекст.

Циклусот „Лица“ е инспириран од оние кои најчесто остануваат невидливи – анонимните, занемарените и замолчените луѓе што се движат низ бучавата на модерниот свет. Преку комбинација на колаж, гест, акција и апстракција, Коруновски создава визуелни прикази на човечко присуство кое опстојува под површината на секојдневните информации и медиумскиот шум.

Делата се изработени од слоеви искинати весници, симболи на масовните медиуми и глобалниот проток на вести, кои уметникот ги трансформира во лични и интимни приказни. Ознаките, дамките и експресивните потези функционираат како траги од емоции, отпор и преживување во системи што постојано ја потиснуваат индивидуалноста.
Прикажаните лица се фрагментирани, нецелосни и делумно замаглени – како одраз на борбата за видливост во свет што ја вреднува потрошувачката и конформизмот. Преку оваа тензија меѓу препознавањето и исчезнувањето, изложбата го отвора прашањето за идентитетот и човечноста во време кога тие сè почесто се условени од моќ, економија и спектакл.

„Лица“ претставува уметнички чин на емпатија и тивок бунт – визуелно сведоштво за луѓето кои се обидуваат да го зачуваат своето достоинство и човечност среде корупција и општествен хаос. Изложбата потсетува дека зад секоја вест и секој глобален наратив стои вистински човек и вистинска, често невидлива приказна.