Свет

Објавени досега непознати детали: Кои држави и помагаат на Русија во војната во Украина?

Западот ѝ плаќа милијарди на Русија за фосилни горива, додека Украина ја финансира војната од донации

И покрај строгите санкции и политичката осуда на војната во Украина, Русија продолжува да заработува стотици милијарди евра од извоз на фосилни горива – голем дел од нив токму на пазарите во Европа и Северна Америка. Според анализа на британскиот Би-Би-Си, приходите од продажба на руска нафта и гас надминуваат тројно од вредноста на севкупната помош што западните сојузници ѝ ја доделиле на Украина од почетокот на инвазијата во 2022 година.

Податоците покажуваат дека во последниве три години, Русија инкасирала над 883 милијарди евра од извоз на нафта, гас и јаглен, при што дури 228 милијарди евра потекнуваат од земји кои формално вовеле санкции против Москва. Европската Унија, како најголем трговски партнер, има удел од 209 милијарди евра во тој приход.

Гас преку Турција, нафта преку дерогирани канали

И покрај забраната за увоз на руска сурова нафта преку море, ЕУ и понатаму обезбедува снабдување со гас преку цевководи, вклучително и преку територија на Турција. Според Центарот за истражување на енергијата и чистиот воздух (CREA), извозот на руски гас преку Турција пораснал за речиси 27% во првите два месеци од 2025 година во споредба со истиот период лани. Унгарија и Словачка и натаму добиваат значителни количини гас преку оваа рута.

Иако некои западни земји целосно ја прекинаа директната трговија со руските фосилни горива, значителни количини и понатаму завршуваат на нивните пазари преку т.н. „дупка во рафинирањето“ – механизам преку кој руската сурова нафта се преработува во трети земји како Турција и Индија, а потоа добиените нафтени деривати се извезуваат во ЕУ и другите санкционирачки земји. CREA посочува дека само преку ваквите „перални“, Русија остварила извоз вреден над 6 милијарди евра.

Ограничен ефект од санкциите

Иако санкциите имаа одредено влијание – приходите на Русија од извоз на фосилни горива во 2024 година се намалиле за пет проценти во однос на претходната година – падот е релативно мал со оглед на очекувањата. Извозот по обем се намалил за шест проценти, но забележан е пораст од шест проценти на приходите од сурова нафта и девет проценти од извозот преку гасоводи.

Русија предвидува дека во текот на 2024 година извозот на гас кон Европа ќе порасне за дополнителни 20%, додека извозот на течен природен гас (LNG) достигнува рекордни нивоа. Половина од извозот на руски LNG веќе завршува на пазарите на Европската Унија, која досега не го вклучила LNG во санкциските пакети, но планира целосно да го прекине увозот на руски гас до 2027 година.

Морална дилема и политичка контрадикција

Активистите предупредуваат на сериозната морална и стратешка противречност: додека Западот ја поддржува Украина со воена и економска помош, истовремено – преку увоз на фосилни горива – директно го финансира буџетот од кој Русија ја поддржува својата воена машинерија. Приходите од овие извори сочинуваат околу една третина од рускиот државен буџет и над 60% од нејзиниот извоз.

„Се наоѓаме во ситуација каде што го финансираме агресорот во војната што ја осудуваме, а истовремено ја финансираме и одбраната против таа агресија“, изјави Маји Роснер од организацијата „Глобал витнес“ за Би-Би-Си.

Таа додава дека зависноста од фосилни горива го прави Западот „заложник на каприците на глобалните пазари и авторитарни режими“.

Свет

Јужноафриканци принудно на фронтот во Донбас: „Не разбравме што потпишуваме“

Јужноафрикански мажи, меѓу кои и постариот брат на Бонгани од покраината Квазулу-Натал, завршиле на фронтот во Донбас, тврди семејството, откако биле регрутирани под лажни ветувања за обука како телохранители.

„Тие немаат воена обука и никогаш не виделе војна. Беше им кажано дека ќе добијат работа за да ги прехранат семејствата, но се најдоа на бојното поле“, изјави Бонгани, чие име е променето за безбедност.

Според сведоштвата, јужноафриканските мажи отпатувале во Русија преку Дубаи, потпишале договори на руски јазик без можност за превод и веднаш биле испратени во Украина. „Проблемите започнаа кога ги префрлија од Русија во Украина и рекоа дека тоа е обука, а потоа ни рекоа дека сме под команда на руската армија“, раскажува Бонгани.

„Скај њуз“ добил пристап до видео пораки од мажи кои тврдат дека биле принудени на борба, а една од нивните контакти била Дудузиле Зума-Самбудла, ќерката на поранешниот јужноафрикански претседател Џејкоб Зума, која ги убедила да потпишат.

Во Јоханесбург, пет лица биле уапсени по пријава дека патувале во Русија преку ОАЕ, меѓу нив и 21-годишник и 39-годишна Патриша Мантуала, обвинета за регрутирање. Судот им одобри кауција, а полицијата не ја исклучува можноста за повеќе апсења.

Семејствата на заробените мажи се обидуваат да ги вратат дома, и покрај опасностите и неизвесноста што ја носи конфликтот. „Никој не е безбеден и никогаш не знаеме што може да ни се случи следно“, вели Бонгани.

Свет

Полскиот претседател: Зеленски недоволно ја цени помошта на Полска за Украина

Полскиот претседател Карол Навроцки денеска во Варшава изнесе критики кон украинскиот лидер Володимир Зеленски, тврдејќи дека Украина не ја цени доволно поддршката што Полска ѝ ја дава во конфликтот со Русија.

Навроцки истакна дека Полска од почетокот на руската инвазија во 2022 година прифатила повеќе од еден милион украински бегалци и е еден од главните добавувачи на оружје и хуманитарна помош за Украина. „Полјаците сметаат дека нашите напори и помошта за Украина не се доволно ценети или разбрани“, рече тој, додавајќи дека ова му го пренел на Зеленски во „решителен и искрен, но и срдечен разговор“.

Зеленски од своја страна нагласи дека Украина отсекогаш била благодарна за полската помош и ќе продолжи да ја цени, посочувајќи дека Украина ја брани Европа од руската агресија по висока човечка цена.

Свет

Американски разузнавачи: Путин сака целосна контрола над Украина и пошироки територии во Европа

Американските разузнавачки служби предупредија дека рускиот претседател Владимир Путин има намера да ја окупира целата Украина и да ја прошири контролата над делови од Европа што некогаш припаѓале на Советскиот Сојуз, и покрај тековните мировни преговори.

Украинската разузнавачка служба, предводена од генерал-потполковникот Кирило Буданов, исто така оцени дека Русија продолжува да има амбиции за проширување на територијата.

Според шест извори запознаени со податоците на американската разузнавачка служба, воените цели на Путин остануваат непроменети, што е спротивно на изјавите на американскиот претседател Доналд Трамп и неговите преговарачи дека Путин бара крај на конфликтот. Европските лидери, како и американските експерти, веруваат дека Путин има намера да контролира целата Украина и територии од поранешниот Советски Сојуз, вклучително и некои членки на НАТО.

„Разузнавањето отсекогаш велеше дека Путин сака повеќе“, изјави Мајк Кугли, демократски член на Комитетот за разузнавање на Претставничкиот дом. „Европјаните се убедени во тоа. Полјаците се апсолутно убедени, а балтичките земји мислат дека се првите кои го знаеле тоа.“

Во моментов, Русија контролира околу 20% од украинската територија, вклучувајќи ги анектираните покраини Луганск, Донецк, Запорожје, Херсон и Крим. Трамп, како дел од предложениот мировен договор, врши притисок врз Киев да повлече дел од своите сили од мал дел од Донецк, што Зеленски и мнозинството Украинци категорично го отфрлаат.

Иако Белата куќа најавува „огромен напредок“ во мировните преговори, Путин на својата годишна прес-конференција не понуди компромиси и нагласи дека неговите услови мора да бидат исполнети. Според официјални податоци, руските сили напредувале за околу 6.000 квадратни километри оваа година.

Американски официјални лица, меѓу кои и државниот секретар Марко Рубио, признаваат дека е неизвесно дали Путин навистина сака мировен договор или неговата цел е целосна контрола над Украина.