Свет

Норвешка набавува американски дронови за арктички патроли: Два џина во трка за милијарден договор

Норвешка се подготвува за голема набавка на беспилотни летала за поморски надзор на Арктикот, во рамки на својот новодонесен одбранбен план за периодот 2025–2036 година. Според информациите објавени од порталот Defense News, Осло веќе избрал две компании кои се во финалниот круг – Northrop Grumman со моделот MQ-4C Triton и General Atomics со MQ-9B SeaGuardian.

Проектот, проценет на неколку стотици милиони долари, предвидува набавка на помал број дронови со долготрајна автономија и најсовремени сензори, кои ќе патролираат околу 300 километри северно од Арктичкиот круг – од базата Андøја, која ќе стане постојан центар за беспилотни и вселенски операции.

MQ-4C Triton: Високолетачка платформа поврзана со Poseidon

Northrop Grumman го нуди Triton, беспилотно летало со голем дострел и долготрајно присуство на височини над 15.000 метри. Triton е дизајниран за 24/7 глобален надзор и е целосно компатибилен со авионите P-8A Poseidon, од кои Норвешка веќе поседува пет единици. Оваа интероперабилност се смета за клучна предност, бидејќи се овозможува делување во пар со екипажни летала.

MQ-9B SeaGuardian: Флексибилна и евтина алтернатива

Од друга страна, General Atomics го нуди SeaGuardian, средновисинско летало кое може да остане во воздух повеќе од 30 часа, со целосен поморски сензорски пакет – вклучувајќи морски радар, систем за автоматска идентификација (AIS), електронска поддршка (ESM) и противподморнички опции. Може да фрли до 40 подводни сензори и се рекламира како платформа за поморско извидување, хуманитарни мисии, потрага и спасување, и борба против воздушни мини.

И покрај неговата цена и флексибилност, SeaGuardian има пониска оперативна висина и, според Northrop Grumman, е поранлив на непријателски ПВО системи. Во блог-пост, директорката на Northrop, Џејн Бишоп, дури тврди дека би биле потребни четири SeaGuardian-и за да се замени една единствена Triton платформа.

Политички и технички лоби притисоци

Иако официјално одлуката не е донесена, норвешкото Министерство за одбрана и агенцијата NDMA водат интензивни анализи во соработка со Кралските воздухопловни сили, а изборот ќе се случи најдоцна до 2032 година. Во меѓувреме, лобирањето од двете компании е во полн ек, со фокус на издржливоста, интероперабилноста и интеграцијата со НАТО-стандардите.

И двете платформи имаат свои предности, но и слабости – Triton со својата издржливост и поврзаност со Poseidon, SeaGuardian со ниска цена, помал оперативен ризик и флексибилни сензори. Аналитичарите предупредуваат дека без оглед на изборот, дроновите се ранливи во услови на современи ракетни закани, како што покажа неодамнешното соборување на американски летала над Јемен и Персискиот Залив.

Норвешка со оваа набавка не само што засилува свое присуство на Арктикот, туку и испраќа сигнал до Москва дека военото набљудување на северот ќе биде постојано, модерно и поддржано од САД.

Свет

Хаос на европските аеродроми по воведувањето на новиот Шенген систем

Воведувањето на Шенген системот за влез и излез (EES) на 12 октомври 2025 година предизвика сериозни проблеми на аеродромите во Европа, при што патниците во периоди на зголемена фреквенција чекаат и до три часа за да поминат гранични контроли, соопшти Европскиот оддел на Меѓународниот совет на аеродроми (ACI).

Оттаму велат дека прогресивното снимање на биометриски податоци и регистрација на државјани од трети земји ја зголемуваат обработката на патниците до 70%, а недостигот на киосци и полициски кадар дополнително ја усложнува ситуацијата. Најзасегнати се аеродромите во Франција, Германија, Грција, Исланд, Италија, Португалија и Шпанија.

ACI повикува Европската комисија, eu-LISA, Фронтекс и земјите-членки итно да преземат мерки или да овозможат поголема флексибилност во примена на системот до целосното воведување. Генералниот директор на ACI EUROPE, Оливие Јанковец, предупредува дека доколку проблемите не се решат пред зголемувањето на прагот за регистрација на 35% од 9 јануари, хаосот на аеродромите ќе се продлабочи, со сериозни последици по безбедноста и оперативноста.

Свет

Украински дронови предизвикаа штета на руската нафтена инфраструктура во Таман

Украински беспилотни летала го погодиле руското пристаниште Таман во Црното Море, при што биле оштетени две пристаништа, еден цевковод за снабдување со мазут и два танкера, соопшти регионалната администрација на Краснодарската област. На едниот танкер избувнал пожар кој веќе е изгаснат, а два резервоари за складирање биле оштетени од падот на остатоци од дрон.

Службите за цивилна заштита информираат дека екипажите на погодените бродови се евакуирани, а пожарите се целосно изгаснати. Пристаништето Таман се смета за клучна точка за испорака на нафта и течен природен гас.

Украина зачестено ги напаѓа руските нафтени и енергетски објекти како дел од својата одбрана од руската инвазија.

Свет

Пентагон алармира: Кина тајно распоредила над 100 нуклеарни ракети – можно воено сценарио за Тајван до 2027

Најнов извештај на Пентагон, сè уште необјавен, открива дека Кина значително го забрзува својот нуклеарен капацитет и не покажува интерес за преговори за контрола на оружјето. Според американските разузнавачи, Пекинг тајно распоредил повеќе од 100 интерконтинентални балистички ракети од типот ДФ-31 во „полиња со силоси“ во близина на границата со Монголија, што им овозможува брзо лансирање во случај на конфликт.

Американскиот претседател Доналд Трамп претходно најави план за денуклеаризација во соработка со Кина и Русија, но извештајот на Пентагон укажува дека Пекинг не покажува сериозен интерес за такви мерки или разговори за контрола на вооружувањето.

Според документот, кинескиот нуклеарен арсенал сè уште брои под 600 боеви глави, но експанзијата продолжува, а до 2030 година се очекува бројката да надмине 1.000. Пентагон истакнува дека клучната година е 2027, кога Кина се проценува дека ќе биде способна да води и да победи во потенцијален конфликт за Тајван.

Стратегијата на Пекинг вклучува удари на далечина од 1.500 до 2.000 наутички милји од кинескиот брег, со што би можело сериозно да се попречи американското воено присуство во Азиско-пацифичкиот регион. Кина засега го застапува ставот дека се придржува до „нуклеарна стратегија на самоодбрана“ и политика на ненапаѓање, додека Пентагон предупредува на зголемената закана за стабилноста во регионот.