Свет

Европа на пат кон демографска зима – наталитетот во слободен пад, алармантна состојба во Германија, Италија и Австрија

Европа се соочува со сериозна демографска криза – бројот на новородени драстично опаѓа, населението старее, а бројот на починати лица го надминува бројот на раѓања речиси во сите држави на континентот. Податоците за 2024 година ја потврдуваат загриженоста на експертите: наталитетот достигна историски најниски нивоа во повеќе земји.

За да се одржи стабилна популација, просечната стапка на плодност треба да изнесува 2,1 дете по жена. Но реалноста е многу поразлична. Во Германија таа бројка падна на 1,35 – најниска од 1994 година. Австрија се соочува со уште пониска стапка од 1,32, додека Италија бележи рекордно ниски 1,18 деца по жена. И покрај миграциските текови, бројот на жители во Италија падна под 60 милиони, со само шест новородени наспроти единаесет починати на секои илјада жители.

Франција, некогашен модел за демографска стабилност, доживува најголем пад од Првата светска војна. Стапката на плодност се спушти на 1,62, а природниот прираст изнесува едвај 17.000 – најнизок по Втората светска војна.

Скандинавските земји, иако традиционално стоеја подобро, исто така не се поштедени. Финска бележи најниска стапка на плодност во својата историја – само 1,25 деца по жена. Во Шведска таа изнесува 1,43, при што околу 60% од општините имаат намалување на бројот на жители.

Хрватска е со стапка од 1,46–1,47, што е далеку под потребното ниво за обновување на генерациите, а секоја година земјата бележи негативен природен прираст од 19.000 лица.

Дури ни државите кои инвестираа значајни средства во поттикнување на раѓања не гледаат резултати. Во Полска, и покрај стимулативните политики, стапката на плодност падна на 1,1 – речиси двојно пониска од 1990 година. Слично е и во Унгарија, каде што во 2024 година се родиле само 77.500 деца – најмалку досега.

Интересен пресврт доаѓа од Англија и Велс, каде првпат од 2021 е забележан раст од 0,6% во бројот на новородени. Дел од тоа се должи на зголемениот број на постари татковци – мажи над 60 години – и на децата родени од родители со странско потекло, кои сочинуваат дури 40% во Англија и 20% во Велс.

И покрај неколкуте исклучоци, трендот е јасен – Европа старее и се празни. Со намалување на работоспособното население и растечки трошоци за пензии и здравство, континентот влегува во ера на демографска неизвесност.

Свет

Германија воведува задолжителна воена обврска, казни до 1.000 евра за непослушните

Од јануари 2026 година, Германија официјално ќе започне со примена на нов модел на задолжителна воена обврска, со кој се предвидуваат и строги санкции за оние што ќе ја игнорираат процедурата. Сите мажи од одредена возрасна група ќе добиваат прашалници од Бундесвер, а одбивањето да се одговори или доставувањето неточни податоци ќе биде санкционирано.

Германското Министерство за одбрана соопшти дека процесот ќе започне со испраќање на околу 54.000 прашалници месечно. Според новите правила, непочитувањето на оваа обврска може да резултира со парична казна до 1.000 евра, па дури и со принудна регрутација.

Планот, кој го иницира министерот за одбрана Борис Писториус, предвидува постепено зајакнување на армиските капацитети. Од јули 2027 година, задолжителен ќе стане и лекарскиот преглед за сите мажи, а непојавувањето на прегледот може да доведе и до полициско приведување.

Целта на новиот модел е до 2035 година бројот на припадници на германската армија да достигне 270.000 војници, како дел од пошироките напори за јакнење на одбранбените капацитети на земјата.

Свет

Русија изврши еден од најжестоките напади врз Украина пред Божиќ

Повеќе од 600 беспилотни летала и околу 30 проектили ја погодија украинската престолнина Киев и енергетската инфраструктура низ земјата, при што загинаа најмалку три лица, меѓу кои и дете. Станува збор за еден од најмасовните руски напади во последните месеци.

Украинскиот претседател Володимир Зеленски изјави дека нападите извршени непосредно пред Божиќ јасно покажуваат кои се приоритетите на Москва. Тој предупреди дека Русија подготвува нов бран удари по празниците, оценувајќи дека таквото однесување е „нормално за Русија“. Според него, ситуацијата дополнително се усложнува поради недостигот од системи за воздушна одбрана.

Воздушната тревога била активна во речиси цела Украина, а Министерството за енергетика воведе вонредни рестрикции во неколку региони. Во Киев, делови од градот останале без електрична енергија поради погодената инфраструктура.

Полска соопшти дека подигнала борбени авиони за заштита на својот воздушен простор, поради зголемените безбедносни ризици во регионот.

Украина Божиќ го слави на 25 декември според новиот календар, иако дел од населението сè уште го одбележува празникот и на 7 јануари, како и во Русија.

Во вечерното обраќање, Зеленски најави враќање на украинската делегација од Мајами, каде што се одржале мировни разговори со американскиот специјален претставник Стив Виткоф. Разговорите ги оцени како конструктивни, но без конкретен напредок.

Во меѓувреме, украинските сили извршиле напад врз голема нафтена постројка во Ставропол, управувана од рускиот енергетски гигант Лукоил.

Свет

Зеленски предупредува: Русија подготвува масивни напади по Божик

Претседателот на Украина, Володимир Зеленски, предупреди дека Русија би можела да започне интензивни напади за време на Божиќ. Во обраќање пред дипломатите во Киев, тој оцени дека е „сосема нормално“ Кремљ да се обиде да изврши масивни напади токму за празникот, нагласувајќи дека Украина се соочува со тешка ситуација поради недостиг на системи за воздушна одбрана.

Иако Украина официјално го слави Божиќ на 25 декември, многу граѓани го почитуваат православниот календар и го слават празникот на 7 јануари, исто како и во Русија.

Зеленски исто така објави дека украинската делегација, која учествуваше на преговори во Мајами со американскиот специјален претставник Стив Виткоф, се очекува денеска да се врати во Украина. Виткоф оцени дека разговорите со украинската и руската делегација биле „конструктивни“, без да навлезе во детали за постигнати договори.