Економија

САД и ЕУ постигнаа историски договор за царините – 15% стапка наместо најавените 30%

Соединетите Американски Држави и Европската Унија постигнаа рамковен трговски договор, со кој се избегна ескалација на царинската војна што претеше да ги влоши односите меѓу двата најголеми економски сојузници. Договорот беше објавен по средбата на американскиот претседател Доналд Трамп и претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, во Шкотска.

Новата трговска рамка предвидува царина од 15% за сите стоки од ЕУ што влегуваат на американскиот пазар, наместо претходно најавените 30%, што претставува значајно олеснување за европските извозници. Во замена, ЕУ се обврзува да купи значителни количини американска енергија и воена опрема, како и да инвестира 600 милијарди долари во американската економија.

„Ова е најголемиот договор досега. Ќе донесе стабилност, предвидливост и пријателство меѓу двете страни“, изјави Трамп. Фон дер Лајен додаде дека „договорот важи за сите“ и го нарече „договор меѓу двете најголеми економии во светот“.

Иако царината од 15% е компромисен исход, многумина во Европа ќе ја доживеат како отстапка од првичната цел за нулта тарифа. Сепак, договорот е поздравен како подобра алтернатива од царинска војна и одмазднички мерки, откако претходно ЕУ подготвуваше список на американски производи вредни 93 милијарди евра за потенцијални контраудари.

Царината од 15% нема да се применува на железо и алуминиум, кои остануваат под постојната давачка од 50%. Договорот е сличен на оној што САД го постигнаа со Јапонија минатата недела.

Иако уште не е објавена официјална заедничка изјава или финализиран текст, Европската комисија најави дека ќе ги информира амбасадорите на земјите-членки за содржината на договорот во понеделник.

Економија

МБИ10 со минимален раст од 0,03%, без активности на обврзничкиот пазар

Изготвен од Илирика Инвестментс АД Скопје врз основа на официјални податоци од Македонска берза.

На берзанската сесија од 24 декември 2025 година, индексот МБИ10 бележи минимален раст од 0,03%, достигнувајќи ниво од 10.074,43 поени, додека индексот ОМБ остана непроменет на 129,44 поени. Вкупниот промет на берзата изнесуваше 12,42 милиони денари, со зголемена активност кај банките и фармацевтскиот сектор. Најликвидни беа Комерцијална банка, Алкалоид и НЛБ Банка, кои доминираа со најголем дел од вкупниот дневен обем.

Најтргувани хартии од вредност

● Комерцијална банка АД Скопје (KMB) – 4.184.300 денари

● Алкалоид АД Скопје (ALK) – 3.426.990 денари

● НЛБ Банка АД Скопје (NLB) – 2.655.480 денари

Топ добитници

● Макпетрол АД Скопје (MPT) +0,25%

● Реплек АД Скопје (RPK) +0,31%

● Комерцијална банка АД Скопје (KMB) +0,10%

Топ губитници

● Алкалоид АД Скопје (ALK) –0,16%

● ТТК Банка АД Скопје (TTK) –0,59%

● ОКТА АД Скопје (OKTA) –2,00%

Обврзнички пазар

Во текот на денешната сесија не беа реализирани трансакции со државни или корпоративни обврзници. Сите државни обврзници котираа стабилно, со непроменети цени во опсег од 90 до 112 евра, при што индексот ОМБ остана непроменет на 129,44 поени.

На берзанската сесија од 24 декември 2025 година, активноста беше умерена, со вкупен промет од 12,42 милиони денари и минимален раст на индексот МБИ10 од 0,03%. Најголем придонес кон прометот имаа Комерцијална банка, Алкалоид и НЛБ Банка, со стабилно движење на цените во рамки на редовното тргување. Обврзничкиот пазар остана неактивен, со стабилни котации и непроменет индекс ОМБ, што укажува на мирна предпразнична сесија на Македонската берза.

Економија

Германија урива модерна термоелектрана, Кина инвестира во јаглен: Се менува глобалната енергетска рамнотежа

Германија ја урна една од своите најмодерни термоелектрани на јаглен, објект стар само шест години, чија изградба чинела околу 3 милијарди евра и имала капацитет од 1.650 мегавати електрична енергија. Одлуката е дел од германската стратегија за напуштање на јагленот и забрзана транзиција кон обновливи извори на енергија, во согласност со климатските цели на Европската унија.

Сепак, потегот предизвика бројни реакции и критики во јавноста и индустриските кругови. Дел од економистите и стопанствениците предупредуваат дека ваквите одлуки ја ослабуваат енергетската стабилност на земјата, ја зголемуваат цената на електричната енергија и негативно влијаат врз конкурентноста на германската индустрија. Во контекст на енергетската криза и зголемената зависност од увоз, сè почесто се поставува прашањето дали темпото на енергетската транзиција е одржливо.

Во исто време, Кина оди по сосема поинаков пат. Земјата продолжува интензивно да гради нови термоелектрани на јаглен, со темпо од приближно две нови централи неделно. Иако официјален Пекинг паралелно инвестира и во обновливи извори, јагленот и натаму останува столб на кинеската енергетска и индустриска политика.

Овој контраст меѓу германскиот и кинескиот пристап сè почесто се наведува како симбол на пошироката глобална промена. Додека дел од европските економии се соочуваат со деиндустријализација и повисоки производствени трошоци, индустриското производство, инвестициите и геополитичкото влијание постепено се префрлаат кон Кина и други азиски земји со пофлексибилна енергетска политика.

Прашањето што останува отворено е дали Европа, а особено Германија како нејзин индустриски мотор, ќе успее да ја одржи економската сила во услови на брза енергетска трансформација — или цената на климатските амбиции ќе се покаже повисока од очекуваното.

Resist CBDC on X: “Germany 🇩🇪 demolished its most modern coal fired plant – only six years old – €3 billion – Produced 1650 MW Germany’s economy craters starved for energy. China 🇨🇳 continues to build 2 new coal fired plants every week. Industrial production & global influence move to China. https://t.co/8oRMyGxsNs” / X

Економија

Трезорот продолжува со редовни исплати – субвенции, плати и капитални расходи реализирани

Министерството за финансии информира дека трезорот продолжува со редовна исплата на налозите доставени од буџетските корисници до 15 декември 2025 година.

Во изминатите неколку денови преку трезорот се реализирани средства за субвенции за зелена нафта, овчарство, капитални проекти на коридорите 8 и 10 Д, исплата на две транши кон Развојната банка за поддршка на домашните компании, како и средства за примарна здравствена заштита и други тековни налози.

Дополнително, во текот на минатата недела се реализирани и средства за проекти за самовработување во рамки на Оперативниот план за вработување, како и поврат на придонеси кон заштитни организации, се наведува во соопштението од Министерството.