Свет

Ова е причината зошто токму Данска се најде на мета на дронови, а сега протече и првата теорија од каде биле лансирани!

Данска се најде повторно на мета поради серија несогласувања со беспилотни летала кои во последните денови биле забележани над неколку аеродроми и критични точки низ земјата. Инцидентите, кои предизвикаа привремено затворање на некои воздушни пристапи и растечки загриженост во Северна Европа, ја поттикнаа владата да разгледува нови мерки за одбрана и регулација.

Според данските власти, дроновите летале над најмалку четири аеродрома, вклучувајќи го и привременото затворање на аеродромот во Копенхаген и затворање на аеродромот во Алборг. Летала биле пријавени и во близина на воени бази, меѓу кои и базата Скридструп, каде што се стационирани борбени авиони F-16 и F-35. Граѓани пријавувале активности и над островот Борнхолм и други локации.

Високи дански официјални лица оценија дека нападите имаат карактер на „систематичен, хибриден напад“ и дека се „професионално изведени“. Иако не постојат директни физички докази кои да ги поврзуваат инцидентите со Кремљ, експерти и дел од политичарите не ја исклучуваат таа опција. Данската полиција соопшти дека се работи за приватни дронови управувани без дозвола, но сè уште не е утврдено кој стои зад активностите.

Дискусиите во НАТО и меѓу европските сојузници се вжештуваат: додека некои земји — како Полска и Естонија — поддржуваат решителни мерки вклучувајќи и соборување на влегувачки летала, други, меѓу кои и Германија, повикуваат на воздржаност за да се избегне ескалација. Во меѓувреме, САД и сојузниците водат проценки за ризиците и начините на реакција.

Данската влада најави дека подготвува нов закон со кој би им се дала овластување на сопствениците на критичната инфраструктура да соборуваат дронови кои ѝ претставуваат закана, иако министерот за одбрана призна дека земјата не располага со технологија за соборување некои типови летала. Оваа иницијатива следи по зголемената тензија во регионот и по одлуките на Данска да го зајакне воениот капацитет и поддршката за Украина, вклучувајќи инвестиции во системи за воздушна одбрана и промена на регулативата за одобренија на одбранбени фабрики.

Експертите предупредуваат дека соборувањето летала носи големи ризици — од грешки во идентификацијата до можни несакани ескалации — и дека одлуките треба да се носат претпазливо. Како дел од напорите за координација, министри за одбрана на земјите од источниот фланг на НАТО повторно ќе се сретнат за да разгледаат предлози како „дронски ѕид“ и други мерки за заштита на границите и критичната инфраструктура.

Истражителите во Германија разгледуваат и сценарија според кои дел од дроновите можеле да бидат лансирани од бродови во меѓународни води, што би објаснило појава на летала во близина на морските и воздушните воени објекти. Истовремено, прашањата кои остануваат неодговорени — кој ги контролира дроновите, од каде точно се лансирани и какви се нивните целни намери — продолжуваат да предизвикуваат загриженост во Копенхаген и меѓународната заедница.

Свет

Рускиот гас под закана: Америка го движи енергетскиот курс на Балканот

Американскиот претседател Доналд Трамп го потпиша новиот закон, кој ја става енергетската независност на Западен Балкан од рускиот гас и нафта во центарот на националниот интерес на САД. Со потпишувањето на Законот за овластување за национална одбрана за фискалната 2026 година, Вашингтон јасно сигнализира дека зависноста од руските енергетски извори веќе не е прифатлива.

Станува збор за Законот за овластување за национална одбрана за фискалната 2026 година, кој директно ја адресира зависноста на земјите од регионот од рускиот гас и нафта – потег кој ќе има директно влијание врз Србија и соседните земји.

Според медиумските извештаи, законот во својата содржина го истакнува следново:

Во точка 16 се нагласува дека „зависноста на земјите од Западен Балкан од руски фосилни горива и природен гас ги врзува нивните економии и политики со Москва, попречувајќи ги нивните амбиции за приклучување кон Европската Унија“.
Точка 17 директно го декларира интересот на САД: „Намалувањето на зависноста од руски извори на енергија на земјите од Западен Балкан е од национален интерес за САД“.
Во точка 18 се предупредува дека „растечкото влијание на Кина во регионот може да има штетно влијание врз стратешката конкуренција, демократијата и економската интеграција на Европа“.

Со овој закон, Вашингтон испраќа јасна порака: енергетската независност на Западен Балкан од Русија и ограничувањето на кинеското влијание се прашања од висока геополитичка важност, кои директно ги засегаат интересите на САД во регионот.

Свет

Меѓусебни напади со дронови меѓу Русија и Украина: Гори хемиска фабрика во Русија

Русија и Украина во текот на ноќта извршија масовни меѓусебни напади со беспилотни летала, при што во Русија беа пријавени пожари, прекини на струја и греење, а во Украина удари на повеќе локации.

Руските власти соопштија дека противвоздушната одбрана пресретнала и уништила 94 украински дронови над седум региони. Најголем дел од нив биле соборени над Ростовската, Белгородската и Воронешката област, како и над Самарската и Астраханската област, Каспиското и Азовското Море.

Во градот Орјол, според локални извори, дронови ја погодиле термоелектраната-топлана, што довело до прекини во снабдувањето со греење, струја и топла вода. Локалните власти потврдија дека поради ситуацијата е прекината наставата во училиштата и градинките во еден дел од градот.

По нападите избувна и пожар во хемиската фабрика „ТолјатиАзот“ во Самарската област, една од најголемите фабрики за производство на амонијак во светот. Пристапните патишта кон фабриката биле затворени, а причините за пожарот сè уште се утврдуваат.

Прекини на електричната енергија се пријавени и во Ростовската област, каде што, според регионалните власти, биле оштетени далекуводи и цивилни објекти во неколку населени места. Повредени лица, според официјалните информации, нема.

Истовремено, руските сили во текот на ноќта лансирале околу 160 беспилотни летала кон Украина, меѓу кои и дронови од типот „Шахед“. Украинската противвоздушна одбрана соопшти дека успеала да собори или електронски да онеспособи 108 дронови, но и покрај тоа биле регистрирани погодоци на 23 локации.

Украинските власти предупредија дека нападите продолжуваат и дека дел од руските дронови и понатаму се наоѓаат во воздушниот простор на земјата.

Свет

По инцидентот на Универзитетот Браун, Трамп ја замрзнува програмата за лотарија за зелена карта

Американскиот претседател Доналд Трамп денес нареди итна суспензија на програмата за лотарија за визи за разновидност – попозната како лотарија за зелена карта – преку која, според властите, во САД влегол осомничениот за смртоносните пукања на Универзитетот Браун и убиството на професор на МИТ.

Секретарката за внатрешна безбедност Кристи Ноем соопшти на платформата X дека, по директна наредба од Трамп, им наложила на Службите за државјанство и имиграција веднаш да ја стопираат програмата, јавува Асошиејтед прес. „На оваа презрена личност никогаш не требало да ѝ биде дозволено да влезе во нашата земја“, изјави Ноем, осврнувајќи се на осомничениот, португалскиот државјанин Клаудио Невес Валенте.

Невес Валенте (48) се сомничи дека извршил вооружен напад на Универзитетот Браун, при што загинаа двајца студенти, а деветмина беа повредени, како и дека стои зад убиството на професор на Масачусетскиот институт за технологија. Американските власти соопштија дека тој бил пронајден мртов синоќа, со самонанесена прострелна рана.

Според полицијата во Провиденс, Невес Валенте бил студент на Универзитетот Браун од 2000 година. Судските документи покажуваат дека во 2017 година добил виза за разновидност, а неколку месеци подоцна и статус на постојан легален престој во САД. Сепак, неговото движење и место на живеење во периодот меѓу напуштањето на колеџот во 2001 година и добивањето на визата остануваат нејасни.

Програмата за виза за разновидност секоја година доделува до 50.000 зелени карти преку лотарија на државјани од земји кои се слабо застапени во американските имиграциски текови, при што голем дел од апликантите доаѓаат од африкански држави. Бидејќи програмата е воспоставена со акт на Конгресот, експертите предупредуваат дека нејзината суспензија „речиси сигурно ќе предизвика правни предизвици“.

Само во 2025 година, речиси 20 милиони луѓе аплицирале за лотаријата, а повеќе од 131.000 кандидати биле избрани, вклучувајќи ги и членовите на семејствата на добитниците. По изборот, кандидатите поминуваат низ строги безбедносни и административни проверки пред да им биде дозволен влез во САД. Таа година, португалските државјани освоиле 38 места.

Добитниците на лотаријата се покануваат да аплицираат за зелена карта, да поминат интервјуа во американските конзулати и да бидат подложени на истите проверки на биографијата како и сите други идни постојани жители.

Трамп и во минатото отворено се спротивставуваше на програмата за виза за разновидност. По ноемврискиот напад врз припадници на Националната гарда, кога напаѓачот беше идентификуван како авганистански државјанин, неговата администрација воведе уште построги имиграциски правила за Авганистан и други земји.

Во рамки на својата агенда за масовни депортации, Трамп настојува да ги ограничи или укине и другите законски патишта за легална имиграција, вклучувајќи ја лотаријата за визи и правото на државјанство по раѓање. Врховниот суд на САД неодамна се согласи да го разгледа неговото оспорување на ова уставно право.