Кинескиот претседател Си Џинпинг изврши една од најголемите воени чистки во последната деценија, отстранувајќи околу 20 генерали и високи офицери во само неколку месеци. Според анализата на New York Times, драматичните кадровски резови отвораат сериозни прашања за тоа колку Кина е подготвена да управува со растечкиот нуклеарен арсенал во време на глобални тензии.

Трамп најави нуклеарни тестови, а Пекинг забрзано се вооружува

Американскиот претседател Доналд Трамп неодамна порача дека САД треба да почнат со подземни нуклеарни тестови „затоа што тоа веќе го прават други земји“. Истовремено, кинеските нуклеарни капацитети забрзано се прошируваат. Но аналитичарите велат дека чистките во Пекинг откриваат друг, подлабок проблем: корупцијата во кинеската војска.

Во последните девет месеци, најмалку 20 генерали и адмирали биле сменети или приведени во Кина. Најмногу од ударот биле погодени Ракетните сили – единицата која управува со кинеските нуклеарни проектили и игра клучна улога во плановите на Си за „војска од светска класа“ до 2049 година.

Нестанати команданти, затворени офицери и истраги за воени фирми

Според New York Times, повеќемина врвни офицери одеднаш исчезнале од јавност. Некои се во притвор, а голем број воени изведувачи се под истрага. Американските разузнавачки служби веруваат дека снимките и податоците кои стигнуваат од Кина ги потврдуваат нивните сомнежи за системска корупција во една од најтајните гранки на војската.

Професорот Џозеф Ториџијан објаснува дека Си е убеден оти партијата може да опстане само ако војската е апсолутно лојална на еден човек – него. Според него, Си е опседнат со сценарија на внатрешни немири, економско незадоволство или конфликт со САД поради Тајван, па чистките ги гледа како зајакнување на контрола.

Американски и кинески модели на војска – две различни филозофии

NYT нагласува дека коренот на проблемите лежи во самата природа на кинеската војска: таа не е изградена за одбрана на државата, туку за заштита на владејачката Комунистичка партија. Честите сменувања на команданти откриваат длабока недоверба во оперативната подготвеност и дисциплина.

Кога Си дојде на власт во 2012 година, војската беше озлогласена по корупција. Високите офицери воделе луксузен живот, имале љубовници и дури продавале воени регистарски таблички на цивили. Иако Си започна масовна реформа, чистењата денес се уште поинтензивни – дури и меѓу генерали кои лично тој ги унапредил.

Ракетните сили – најчувствителниот дел од кинеското вооружување

Од 2023 година наваму, Ракетните сили се најпогодени: сменети се високи команданти, откриени се злоупотреби во изградбата на подземни ракетни силоси, а многу од проектите се под сомневање за финансиски измами. Аналитичарите сметаат дека слабостите во оваа единица ја намалуваат способноста на Кина да влезе во сериозен вооружен конфликт.

Сепак, модернизацијата продолжува. На последните воени паради Кина ги претстави своите најнови дронови, подводни беспилотни системи, хиперсонични ракети и балистички проектили со долг дострел.

Тајван – клучниот фокус на Пекинг и Вашингтон

Американските служби предупредуваат дека Си ѝ наредил на армијата да биде подготвена да го преземе Тајван до 2027 година – симболичната 100-годишнина од основањето на кинеската војска. Кина веќе има ракети познати како „убијци на носачи“, дизајнирани да ги држат американските носачи на авиони подалеку од Тајванскиот теснец.

Од друга страна, извештај на американски конгресмени проценува дека Кина ја надминува САД во неколку клучни сегменти на воена моќ во западниот Пацифик.

Заклучок: Чистката покажува сила, но и слабост

Иако чистките се претставуваат како борба против корупцијата, аналитичарите предупредуваат дека тие во исто време ја откриваат и ранливоста на кинеската армија. Си сака апсолутна контрола, но отстранувањето на толку многу високи офицери носи сигнал дека структурните проблеми се далеку подлабоки од поединечни злоупотреби.

Во период на растечки тензии со САД и забрзана нуклеарна трка, прашањето не е само колку е моќна кинеската војска – туку колку е стабилна отвнатре.