Магазин

Зошто некои спомени остануваат засекогаш, а други исчезнуваат? Научниците открија што стои зад оваа мистерија

Секој ден сме бомбардирани со податоци, но само трошки од нив успеваат да се пробијат до нашиот долгорочен „складиште“ на сеќавања. Долго време мислевме дека овој процес е случаен. Но, научниците од Универзитетот Рокфелер открија дека зад сцената се одвива прецизен, молекуларен „танц“ кој одлучува што е доволно важно за да остане, а што ќе биде исфрлено.

Користејќи ја виртуелната реалност кај глувците, истражувачите добија уникатен поглед во мозокот во моментот кога се формира меморија. Откритието е фасцинантно: молекулите вклучени во овој процес делуваат како голем оркестар.

Некои молекули се брзи и импулсивни – се активираат веднаш за да ја создадат првичната, кревка меморија, но брзо исчезнуваат. Други се бавни, но истрајни – тие се појавуваат подоцна и постепено го „зацврстуваат“ искуството, претворајќи го во долговечен спомен. Колку подолго трае ова „зацементирање“, толку е поголема шансата меморијата да стане трајна.

Оваа молекуларна селекција е клучна. Мозокот не може да си дозволи да складира сè – тоа е енергетски неефикасно. Затоа, тој избира да го задржи само она што го препознава како значајно или често користено.

Но, кој ја донесува големата одлука?

Одговорот лежи во Таламусот, централно лоциран регион кој делува како контролен центар или филтер на меморијата. Тој ги собира сите влезни информации, ги проценува и само најважните ги проследува кон церебралниот кортекс, каде што се стабилизираат долгорочните сеќавања.

Студиите кај глувците потврдија дека повторувањето е мајка на учењето! Искуствата што животните редовно ги доживуваат (посетени места, слушани звуци) многу полесно се претвораат во трајни спомени. Спротивно на тоа, ретките или неважни информации бледнеат со брзина на светлината.

Научниците ги дефинираат овие два протеини и еден ензим како важни во овие процеси: Camta1 и Tcf4 дејствуваат во Таламусот, додека пак Ash1l е активен во Фронталниот кортекс.

Иако овие молекули не се неопходни за почетното формирање на сеќавањето, тие се апсолутно клучни за неговото долгорочно одржување. Тие се чуварите на портите: ако не се присутни, мемориите стануваат нестабилни и едноставно се распаѓаат со текот на времето.

Истражувањето открива уште нешто длабоко: задржувањето на информации не е ограничено само на нервниот систем. Молекулата Ash1l припаѓа на семејство протеини кои регулираат и други биолошки процеси, како што се имунолошката меморија или начинот на кој клетките ја „помнат“ својата функција при развојот.

Ова сугерира дека памтењето е универзален, длабоко вкоренет принцип на животот – механизам за складирање на информации неопходни за преживување, присутен во различни биолошки системи.

Подоброто разбирање на овие молекуларни тајмери отвора нова ера во третманот на нарушувања како што е Алцхајмеровата болест. Ако знаеме кои молекули и мозочни региони ги одржуваат сеќавањата „живи“, ќе можеме да ги таргетираме и поддржиме или надоместиме оштетените мемориски патеки.

Овој пристап може да доведе до третмани кои не само што го забавуваат губењето на меморијата, туку и активно придонесуваат за нејзино обновување.

Следно, научниците ќе се фокусираат на прецизниот механизам: кога се активираат овие тајмери, колку долго остануваат активни и како соработуваат со различните делови од мозокот. Јасно е: животот на едно сеќавање не започнува и завршува во хипокампусот. Таламусот е главниот диригент кој управува со целиот процес и одредува колку долго ќе преживее меморијата.

Магазин

„Kids Disco“ – поради огромен интерес, се отвора уште едно шоу на 28 декември во МКЦ

Скопје, декември 2025 – Предновогодишната магија за најмладите добива уште едно продолжение. Првото издание на „Kids Disco“, кое ќе се одржи на 28 декември во Младинскиот културен центар (МКЦ), е целосно распродадено во рекордно краток рок, што уште еднаш потврдува дека овој концепт прераснува во најбараниот детски настан во градот.

Поради големиот интерес и на бројните барања од страна на родителите, организаторите донесоа одлука да отворaт уште едно дополнително шоу на истата дата – 28.12.2025 година, со почеток во 14:00 часот.

„Kids Disco“ е внимателно осмислено интерактивно шоу наменето за деца од 2 до 12 години, кое комбинира музика, танц, анимација и визуелна магија. Програмата вклучува Kids DJ, маскоти, 3D анимации, професионални аниматори, како и Magic & Clown Show, создавајќи безбедна, весела и незаборавна атмосфера за најмладата публика.

Настанот претставува уникатна можност за децата да ја доживеат новогодишната еуфорија преку игра, музика и заедничка радост, а за родителите – сигурен и квалитетен настан организиран по највисоки стандарди.

Влезници за второто шоу се веќе пуштени во продажба и се достапни преку платформата www.kupikarta.com.

Организаторите апелираат родителите навреме да обезбедат билети, со оглед на исклучително брзата продажба на првото шоу.

Магазин

Приватност на која можете да сметате: Secure Folder и Knox

Нека вашиот дигитален живот биде безбеден — од лозинки до фотографии од миленици.

Вашиот паметен телефон во суштина е ваш личен центар за податоци – во него се чува сè: од авионски карти и податоци за кредитни картички до илјадници фотографии од вашето куче (или маче). Secure Folder, заштитен со Samsung Knox, ви нуди приватен, шифриран простор каде што можете безбедно да ги зачувате сите тие податоци, далеку од љубопитни очи.
Тоа е како скриен сеф во вашиот телефон каде само вие можете да пристапите преку отпечаток од прст или лозинка.

Скопје, 11 декември 2025 – Под хаубата, Samsung Knox користи безбедност на одбранбено ниво, во која веруваат компании и институции ширум светот. Така, дури и кога го споделувате телефонот за да покажете некоја фотографија, можете да бидете сигурни дека останатите податоци остануваат недостапни за другите. Всушност, Samsung Knox е толку моќен што имате заштитен телефон на одбранбено ниво внатре во вашиот телефон, што ви овозможува да преземете уште еден сет апликации во рамките на Knox профилот, кои се безбедно зачувани под лозинка или преку сензорот за отпечаток од прст.

Затоа Samsung Knox е идеален кога го користите приватниот телефон за деловни цели, бидејќи приватните апликации ги чувате надвор од Knox контејнерот, а деловните апликации се заштитени на вашиот приватен телефон или обратно — приватните се заштитени, а деловните се на главниот профил, во зависност од ИТ политиката на вашата компанија.

Совршена комбинација: Galaxy A serija i Galaxy S25 FE ја донесуваат оваа корпоративна заштита до уште поголем број луѓе – совршена за приватни телефони што се користат за работа, со сигурни перформанси, долготрајна батерија и дури шест години OS ажурирања за серијата Galaxy A и седум години за моделот S25 FE.

Сè уште немате Samsung Galaxy телефон или имате постара генерација на Galaxy модел? Samsung ве поканува да ја преземете апликацијата Try Galaxy и да ги испробате најновите функции на Galaxy паметните телефони директно на екранот на вашиот сопствен уред.

###

За компанијата Samsung Electronics Co., Ltd.

Samsung го инспирира светот и ја обликува иднината со револуционерни идеи и технологии. Компанијата го редефинира светот на телевизорите, дигиталните екрани, паметните телефони, носливите уреди, таблетите, домашните апарати и мрежните системи, како и решенијата за меморија, системските LSI решенија и производството на чипови (foundry). Samsung напредува и во областа на медицинската визуелизација, решенијата за греење, вентилација и климатизација (HVAC), како и во роботиката, додека преку компанијата Harman создава иновативни производи за автомобилската индустрија и аудио-технологиите. Со својот екосистем SmartThings, отворена соработка со партнери и интеграција на вештачката интелигенција низ целиот производен опсег, Samsung овозможува поврзано и интелигентно корисничко искуство. За најнови вести, посетете ја страницата Samsung вести на news.samsung.com.

Магазин

Најсилниот модел на OpenAI досега: пристигна GPT-5.2

OpenAI го претстави моделот GPT-5.2, оценувајќи го како својот најнапреден и најмоќен систем досега. Новата генерација носи крупни подобрувања во кодирањето, визуелната анализа, креирањето табели и презентации, како и во извршувањето комплексни и долготрајни задачи. Моделот веќе е достапен во ChatGPT и API-то на компанијата.

Според OpenAI, GPT-5.2 значително ги надминува претходните верзии во автономното пишување софтвер, обработка на слики и професионални работни процеси. Официјалното претставување доаѓа во период на силна конкуренција од Anthropic и Google, што ја натера компанијата да го засили внатрешниот фокус кон унапредување на ChatGPT. Високата менаџерка Фиџи Симо истакна дека тоа било „приоритет со црвен аларм“, насочен кон јасно дефинирање на најважните цели во работењето.

Извршниот директор Сем Алтман додаде дека конкурентните модели, како Google Gemini 3, имале помало влијание врз корисничките метрики од очекуваното. Тој прогнозира дека периодот на внатрешна „вознемиреност“ ќе заврши до јануари.

GPT-5.2 се нуди во три верзии — Instant, Thinking и Pro — прилагодени за брзи одговори, структурирано решавање сложени задачи и максимална професионална прецизност. Моделот води на повеќе референтни тестови, меѓу кои SWE-Bench Pro и GPQA Diamond, а во внатрешните GDPval-мерења на OpenAI бил на или над нивото на водечки експерти во над 70% од анализираните задачи.

Иако Anthropic со новиот Opus 4.5 го надминува GPT-5.2 на тестот SWE-Bench Verified, од OpenAI сметаат дека станува збор за потесен и помалку реален индикатор од поширокиот SWE-Bench Pro.

Компанијата, која пред десет години започна како истражувачка лабораторија, денес е еден од глобалните лидери во развојот на вештачка интелигенција. Според OpenAI, нивниот chatbot неделно го користат повеќе од 800 милиони луѓе.