Свет

Трамп го менува дипломатскиот тим: Амбасадорката Агелер си заминува од Македонија

Амбасадорите на САД во најмалку 29 земји минатата недела добиле известување дека нивните мандати ќе завршат во јануари, објавија двајца официјални претставници на Стејт департментот кои побарале да останат анонимни. Оваа одлука е дел од големата реорганизација на американските дипломатски претставништва под администрацијата на претседателот Доналд Трамп.

Според официјалните извори, администрацијата ќе замени околу 30 дипломати од кариера на амбасадорски и други високи позиции во амбасадите ширум светот. Иако амбасадорите кои се повлечени не ја губат својата работа, тие ќе се вратат во Вашингтон и ќе имаат можност да преземат други должности доколку сакаат.

Сите амбасадори кои се засегнати биле назначени во времето на администрацијата на Џо Бајден, но останале на своите позиции по почетната „чистка“ на почетокот на вториот мандат на Трамп во јануари, која најмногу се однесуваше на политички именувани функционери. Од Стејт департментот не ја коментираа конкретната бројка на амбасадори, но нагласија дека се работи за рутински процес, бидејќи амбасадорот е „личен претставник на претседателот и е право на претседателот да осигура дека во овие земји се наоѓаат лица кои ја промовираат неговата агенда ’Америка на прво место‘“.

Најголеми промени се очекуваат во Африка, каде амбасадорските позиции ќе се менуваат во 13 земји: Бурунди, Камерун, Зеленортските Острови, Габон, Брегот на Слоновата Коска, Мадагаскар, Маврициус, Нигер, Нигерија, Руанда, Сенегал, Сомалија и Уганда.

Следи Азија со шест промени – Фиџи, Лаос, Маршалските Острови, Папуа Нова Гвинеја, Филипини и Виетнам. Во Европа се очекуваат промени во Ерменија, Северна Македонија, Црна Гора и Словачка.

На Блискиот Исток, амбасадорите ќе се менуваат во Алжир и Египет, а на Јужна и Централна Азија – во Непал и Шри Ланка. Промените ќе се одразат и во Западната хемисфера, каде ќе се менуваат амбасадорите во Гватемала и Суринам.

Ова е најголемата ротација на американски дипломати од почетокот на мандатот на Трамп, и експертите сметаат дека таа е дел од стратегијата за целосно усогласување на надворешната политика со визијата „Америка на прво место“.

Свет

Хаос на европските аеродроми по воведувањето на новиот Шенген систем

Воведувањето на Шенген системот за влез и излез (EES) на 12 октомври 2025 година предизвика сериозни проблеми на аеродромите во Европа, при што патниците во периоди на зголемена фреквенција чекаат и до три часа за да поминат гранични контроли, соопшти Европскиот оддел на Меѓународниот совет на аеродроми (ACI).

Оттаму велат дека прогресивното снимање на биометриски податоци и регистрација на државјани од трети земји ја зголемуваат обработката на патниците до 70%, а недостигот на киосци и полициски кадар дополнително ја усложнува ситуацијата. Најзасегнати се аеродромите во Франција, Германија, Грција, Исланд, Италија, Португалија и Шпанија.

ACI повикува Европската комисија, eu-LISA, Фронтекс и земјите-членки итно да преземат мерки или да овозможат поголема флексибилност во примена на системот до целосното воведување. Генералниот директор на ACI EUROPE, Оливие Јанковец, предупредува дека доколку проблемите не се решат пред зголемувањето на прагот за регистрација на 35% од 9 јануари, хаосот на аеродромите ќе се продлабочи, со сериозни последици по безбедноста и оперативноста.

Свет

Украински дронови предизвикаа штета на руската нафтена инфраструктура во Таман

Украински беспилотни летала го погодиле руското пристаниште Таман во Црното Море, при што биле оштетени две пристаништа, еден цевковод за снабдување со мазут и два танкера, соопшти регионалната администрација на Краснодарската област. На едниот танкер избувнал пожар кој веќе е изгаснат, а два резервоари за складирање биле оштетени од падот на остатоци од дрон.

Службите за цивилна заштита информираат дека екипажите на погодените бродови се евакуирани, а пожарите се целосно изгаснати. Пристаништето Таман се смета за клучна точка за испорака на нафта и течен природен гас.

Украина зачестено ги напаѓа руските нафтени и енергетски објекти како дел од својата одбрана од руската инвазија.

Свет

Пентагон алармира: Кина тајно распоредила над 100 нуклеарни ракети – можно воено сценарио за Тајван до 2027

Најнов извештај на Пентагон, сè уште необјавен, открива дека Кина значително го забрзува својот нуклеарен капацитет и не покажува интерес за преговори за контрола на оружјето. Според американските разузнавачи, Пекинг тајно распоредил повеќе од 100 интерконтинентални балистички ракети од типот ДФ-31 во „полиња со силоси“ во близина на границата со Монголија, што им овозможува брзо лансирање во случај на конфликт.

Американскиот претседател Доналд Трамп претходно најави план за денуклеаризација во соработка со Кина и Русија, но извештајот на Пентагон укажува дека Пекинг не покажува сериозен интерес за такви мерки или разговори за контрола на вооружувањето.

Според документот, кинескиот нуклеарен арсенал сè уште брои под 600 боеви глави, но експанзијата продолжува, а до 2030 година се очекува бројката да надмине 1.000. Пентагон истакнува дека клучната година е 2027, кога Кина се проценува дека ќе биде способна да води и да победи во потенцијален конфликт за Тајван.

Стратегијата на Пекинг вклучува удари на далечина од 1.500 до 2.000 наутички милји од кинескиот брег, со што би можело сериозно да се попречи американското воено присуство во Азиско-пацифичкиот регион. Кина засега го застапува ставот дека се придржува до „нуклеарна стратегија на самоодбрана“ и политика на ненапаѓање, додека Пентагон предупредува на зголемената закана за стабилноста во регионот.