Добитничката на Нобеловата награда за мир за 2023 година, иранската активистка Наргес Мохамади, е уапсена во Техеран, потврдија нејзините поддржувачи.

Фондацијата „Наргес Мохамади“ соопшти дека апсењето се случило за време на комеморација во чест на адвокат за човекови права кој неодамна беше пронајден мртов. Иранските власти засега немаат излезено со официјално соопштение.

Поддржувачите на Мохамади веќе подолго време предупредуваат дека постои голем ризик таа повторно да биде притворена, откако во декември 2024 година беше привремено ослободена од затвор поради здравствени причини. Иако ослободувањето требаше да трае само три недели, активистите и западните држави извршија притисок таа да остане на слобода подолг период.

Во меѓувреме, Мохамади продолжи со активизмот – учествуваше на јавни протести, даваше интервјуа за странски медиуми и се појавуваше пред затворот Евин, каде што претходно беше задржувана. Нейзиното обновено ангажирање, според нејзините поддржувачи, дополнително го зголемило ризикот од ново апсење.

Европската Унија официјално побара од Албанија да врати 33,5 милиони евра од програмата ИПАРД 2, по утврдените нерегуларности во користењето на средствата во периодот 2020–2022 година, објави „Лајме јаворе“. Одлуката доаѓа по деталната истрага на Европската канцеларија за борба против измами (OLAF), која идентификувала 52 случаи на злоупотреба на фондови наменети за албанските земјоделци и агро-прехранбениот сектор.

Во изјава за А2 CNN, Европската комисија била јасна: секој евроцент што бил искористен нерегуларно мора да биде вратен, нагласувајќи дека Тирана мора со „најголема сериозност“ да пристапи кон проблемот.

Локалните медиуми предупредуваат дека Албанија е најлошо рангирана во регионот по злоупотребени средства, дури полошо и од Турција. Дополнителен удар е суспензијата на финансирањето од ИПАРД 3 – вкупно 146 милиони евра, од кои 112 милиони се средства од Европската Унија. Доколку владата не спроведе корективни мерки, ризикува целосно губење на средствата до 2027 година.

Европската комисија потврдува дека е во тек билатерална постапка за да се утврди дали албанските институции ќе успеат да ја повратат довербата во системот.

Паралелно, предметот го отвори и албанското Специјално обвинителство за корупција и организиран криминал (СПАК), кое истражува како биле распределувани средствата, кој бил корисник, и кои институции или поединци стојат зад злоупотребите.

Европските лидери ја засилија дипломатската офанзива откако американскиот претседател Доналд Трамп ѝ постави рок на Украина до крајот на годината да го прифати предложениот мировен план со Русија – потег кој во Берлин, Париз и другите европски престолнини се гледа како директна предност за Кремљ, пишува „Киев Пост“.

Додека Украина се подготвува за една од најтешките зими досега, европските влади предупредуваат дека брзината со која Вашингтон сака да го затвори конфликтот може да резултира со украински отстапки што Русија ги бара уште од почетокот на инвазијата. „Ова не е дипломатија со краен рок – ова е подарок за Кремљ“, изјавил западен функционер запознаен со позицијата на европските земји.

Според повеќе дипломатски извори, во последните денови се водат интензивни разговори со Белата куќа, при што европските партнери и неколку влијателни американски конгресмени се обидуваат да го убедат Трамп да ја ублажи временската рамка. Проценките се дека Москва го користи неговиот стремеж за брза надворешнополитичка победа пред втората година од мандатот, а Трамп, наводно, приватно изразил дека сака договор до Нова година.

Додатна неизвесност внесува и можната оставка на специјалниот пратеник Стив Виткоф на почетокот од следната година, што би значело и укинување на самата функција – уште една причина за забрзување на процесот.

Најостра реакција следуваше откако Киев доби само неколку дена да одговори на американски предлог од 20 точки, со рок до Божиќ. На Капитол Хил, демократските сенатори Крис Ван Холен и Крис Кунс предупредија дека кратките рокови се „контрапродуктивни“ и „не помагаат во постигнување стабилно решение“. Републиканските ставови се поделени – Брајан Фицпатрик ги бранеше роковите како начин да се забрзаат преговорите, додека Дон Бејкон остро предупреди дека „притисокот врз Украина да отстапи територии го наградува агресорот“.

Европските дипломати сметаат дека Русија ја чита политичката динамика во Вашингтон подобро од кој било друг. „Трамп сака брз успех. Путин ја гледа шансата. А Европа останува заглавена по средината“, коментирал еден западен дипломат.