Министерката за енергетика, рударство и минерални ресурси Сања Божиновска, учествуваше на Енергетскиот самит во Атина, Грција, каде што беше говорник на панелот со наслов „Енергетската голема игра – Геополитика и глобалниот енергетски пазар“.

Во своето обраќање, министерката Божиновска истакна дека енергијата не е само економски сектор, туку и стратешки ресурс, дипломатска алатка и безбедносен императив. Таа нагласи дека Македонија, како земја на крстопатот на Југоисточна Европа, се соочува со предизвици и можности во контекст на глобалните енергетски промени.

„Енергијата веќе не е само економски сектор – таа е стратешки ресурс, дипломатска алатка и безбедносен императив. Глобалните енергетски промени ни покажаа дека ниту една земја не може да си дозволи целосна зависност од надворешни извори. Лидерите на 21 век ќе бидат оние што ќе преземат одлучни чекори за диверзификација на енергетските извори, инвестиции во домашното производство и зајакнување на регионалната соработка. Македонија беше зависна од увоз на енергија, но денес ја менуваме таа приказна. Инвестираме во обновливи извори, градиме модерна енергетска инфраструктура и креираме законска рамка што го привлекува приватниот капитал. Нашата цел не е само стабилно снабдување со енергија – сакаме да бидеме енергетски независна држава и активен чинител на регионалниот пазар на енергија. “

Министерката ги презентираше напорите на земјата за постигнување енергетска независност преку инвестиции во обновливи извори на енергија, како што се соларните проекти „Битола 1“ и „Осломеј 2“ со капацитет од 30 MW, кои ќе произведуваат 46 GWh годишно, доволно за 7.000 домаќинства, со што ќе се намалат 40.000 тони CO₂ емисии годишно. Исто така, таа го спомена и развојот на ветерниот проект во Штип со капацитет од 400 MW.

Божиновска ја потенцираше важноста на регионалната соработка за енергетска безбедност, истакнувајќи ги проектите за интерконекција со Грција, со кои земјата не само што ќе заштеди 12 милиони евра годишно, туку и ќе ја зајакне стабилноста на целиот регион. Таа исто така ги истакна законодавните реформи во енергетскиот сектор, вклучувајќи го новиот Закон за енергетика, усогласен со директивите на ЕУ, и Законот за обновливи извори на енергија, кој отвора можности за батериско складирање, децентрализирано производство на енергија и интеграција на паметни мрежи.

Министерката Божиновска ја заврши својата презентација со повик за заедничка работа и партнерство за изградба на енергетски безбедна Европа и одржлив свет.

Енергетскиот самит во Атина е водечка конференција во енергетската индустрија, 

Енергетскиот самит (Athens Energy Summit) се одржува по 14 пат, традиционално ги обединува  глобалните лидери за дискусија на критични прашања поврзани со енергијата и нејзината иднина.

Министерката Божиновска, на маргините на Самитот во Атина, оствари и билатерални средби со министерот за животна средина и енергија на Грција, Теодорос Скилакакис и министерот за енергетика, трговија и индустрија на Кипар, Џорџ Папанастасиу.

Фокусот на разговорите беше важноста на меѓународната соработка за забрзување на енергетската транзиција, продлабочување на соработката во областа на обновливите извори на енергија, со акцент на примената на батериски системи, моделите за субвенции за домаќинства што инвестираат во фотоволтаици и размена на искуства во енергетската регулатива. 

Министерот Папанастасиу ја покани министерката Божиновска во официјална посета на Кипар, со цел продлабочување на билатералната соработка во енергетскиот сектор. Во знак на партнерство, министерката Божиновска возврати со покана, со цел продолжување на дијалогот и конкретизирање на идните заеднички проекти.

Министрите ја потврдија подготвеноста за понатамошно продлабочување на партнерството во клучни енергетски проекти од регионално значење.

Денешното тргување на Македонската берза на хартии од вредност се одвиваше во позитивен дух, со што индексот МБИ10 забележа значителен раст, додека активноста на инвеститорите се зголеми, што резултираше со висока вредност на тргување.

Индексот МБИ10, кој ги следи перформансите на најликвидните компании на берзата, се затвори на ниво од 10.390,35 поени, што претставува зголемување од 228,01 поен или 2,24% во споредба со претходниот ден. Овој раст е сигнал за зголемен интерес од страна на домашните и странските инвеститори, кои очигледно имаат доверба во стабилноста на финансиските пазари во земјата. Од друга страна, обврзничкиот индекс ОМБ остана непроменет, затворајќи се на 124,06 поени, што укажува на стабилност во обврзничкиот сектор и намален ризик кај инвеститорите кои бараат побезбедни инструменти.

Во текот на денот, неколку компании се издвојуваа по својот значителен обем на тргување и промени во цените на акциите. Комерцијална банка АД Скопје повторно беше во фокусот на инвеститорите, со просечна цена на акциите од 28.983,82 денари и раст од 3,40%. Акцијата на банката достигна последна цена од 29.950,00 денари, со вкупен промет од 14,7 милиони денари, што ја позиционира како една од најликвидните компании на пазарот.

Сличен тренд беше забележан и кај Алкалоид АД Скопје, чии акции достигнаа просечна цена од 27.910,74 денари, со раст од 2,33%. Ова ја потврдува довербата на инвеститорите во фармацевтскиот сектор, особено во контекст на глобалната важност на здравствениот сектор. Акциите на компанијата достигнаа последна цена од 28.897,00 денари, со вкупен промет од 11,5 милиони денари.

Макпетрол АД Скопје, една од водечките компании во енергетскиот сектор, забележа умерен раст од 0,54%, со просечна цена на акциите од 99.531,85 денари. Иако растот беше помал во споредба со другите компании, стабилноста на оваа акција и постојаната побарувачка ја позиционираат компанијата како сигурна инвестиција на долг рок.

Најзначајниот раст денес беше забележан кај ТТК Банка АД Скопје, која оствари импресивен пораст од 7,95%. Овој скок на цената укажува на зголемена доверба во банкарскиот сектор, особено кај помалите банки кои се обидуваат да го зголемат својот пазарен удел. Акциите на ТТК Банка се тргуваа по цена од 2.199,00 денари, со вкупен промет од 175.920 денари.

Од друга страна, акциите на Реплек АД Скопје забележаа пад од 1,73%, што може да се должи на корекција на цените или на специфични фактори поврзани со работењето на компанијата. И покрај овој пад, акциите на Реплек достигнаа последна цена од 16.000,00 денари, што покажува дека интересот кај инвеститорите останува релативно стабилен.

Вкупната вредност на тргување на берзата денес достигна 41.921.886 денари, што претставува значително зголемување во споредба со претходните денови. Овој податок укажува на зголемена ликвидност на пазарот и интерес за инвестиции во домашните компании. Позитивниот тренд и зголемената активност се добар показател за здравјето на финансискиот пазар во Македонија и можат да поттикнат дополнителни инвестиции во иднина.

Заклучок

Денешното тргување на Македонската берза беше обележано со позитивен тренд, раст на индексот МБИ10, и зголемена активност на инвеститорите. Најголем раст забележаа компании од банкарскиот и фармацевтскиот сектор, што укажува на доверба во овие индустрии. И покрај некои индивидуални падови на цените, вкупната слика на пазарот останува позитивна, што отвора можности за понатамошен раст и развој на берзанскиот пазар во Македонија.

Сојузот на стопански комори на Македонија направи анализа на пазарот на супермаркети и нивните бројки покажуваат дека супермаркетите не се одговорни за зголемувањето на цените, а главната ценовна моќ е во рацете на добавувачите и производителите, кои уживаат значително повисоки профити, додека супермаркетите работат со минимални маржи.

Од ССК посочуваат дека Владата и институциите треба да ги прошират контролите на цените и во регулацијата да ги вклучат и добавувачите и увозниците, да се прошират регулаторните мерки со цел да се спречат добавувачите од манипулации со цените, а потрошувачите мора да знаат кој ги поставува цените што би се направило преку јавни кампањи за подигнување на свеста.

Исто така било договорено меѓу сите малопродажни ланци и локалните клучни партнери да не се примаат нови ценовници, минимум до крајот на првиот квартал оваа година.

Според ССК, супермаркетите работат со просечна профитна маржа од само 0,83%, а производителите и дистрибутерите во просек остваруваат 4,32%. Некои добавувачи имаат профитни маржи над 13%, додека супермаркетите остануваат под 3%.

Анализата покажала екстреми во профитните маржи. Некои производители имаат профитни маржи кои се далеку над оние на супермаркетите. Супермаркетите се соочуваат со најголема јавна критика за цените, иако заработуваат значително помалку по производ од добавувачите. На листата на 15 најголеми добавувачи се покажува дека овие компании генерираат големи профити, но вработуваат многу малку луѓе. Тие сочинуваат 11,8% од вкупниот приход на производителите, но 21,3% од нивниот вкупен профит.

„Дури и најпрофитабилниот супермаркет не е ни блиску до профитабилноста на водечките производители. Некои супермаркети дури и работат со загуба. Маркетите никогаш не ги зголемуваат цените самостојно, промена на цените се случува поради промените на цените на производителите или добавувачите и токму поради ова маркетите се под постојан притисок да се прифатат новите ценовници. Доколку тоа не се направи, не се испорачуваат производите. Од ова произлегува притисокот врз маркетите и од потрошувачите или за цените или за недостаток на производи. Само во месец јануари до маркетите се пристигнати ценовници од над 40 добавувачи и производители во 92 категории и поткатегории производи.

Дополнително, профитната маржа кај маркетите од година во година опаѓа, за разлика од другата страна каде се зголемува. Во исто време, меѓународните добавувачи одржуваат значително поголем профит од супермаркетите. Тие вршат силно влијание врз пазарните цени, ограничувајќи ја способноста на домашните трговци на мало да ги приспособат цените надолу. Бројките ја покажуваат вистината, супермаркетите не се причината за зголемените цени. Додека трговците работат со минимални профити, добавувачите продолжуваат да остваруваат значителни маржи без да ги намалат цените“, велат од ССК.

Сојузот на стопански комори на Македонија бара транспарентност и фер одредување на цените низ целиот синџир на снабдување, па затоа повикуваат на поголема транспарентност, затоа што време е да се адресира вистинската причина за високите цени и секој во процесот треба да има одговорност.