26.jули 1963 година 5.17 часот наутро пред 58 години скопјани ги разбуди катастрофален земјотрес.
Во тоа кобно утро, кога поголемиот дел од жителите беа во длабок сон, околу 1.100 жители никогаш не се разбудија, најмалку 3.000 беа повредени. Околу 200.000 лица останаа без покрив над главата. Оваа природна катастрофа е најголемата во македонската историја.
Старите скопјани и денес се сеќавањаат и раскажуваат за земјотресот. Тие своите спомени ги раскажаа во групата Стари Скопјани.
Во едно од нив Светле Камџијаш раскажува дека таа е родена по земјотресот, но љубовта на нејзините родители започнала од овој трагичен момент.
„Така започнала и љубовта на моите родители, додека “кампувале” на брегот на Вардар, во страв дека може да удри нов бран тресење“, раскажува Светле.
Таа го раскажува и искуството на нејзината мајка која грабнала бебето на вујко и (мојата братучетка) и летнала надвор, преку дворот на тогашна Комерцијална банка, право на брегот на Вардар. Бебето исто така осетило дека нешто страшно се случува и ја избербатило по ноќницата. Кога стасала и погледнала пред себе, кон Офицорскиот дом, веќе го немало. На негово место полека спласнувал густ облак жолта прав.
Ева Јанчева Петрушевска била 8 – месечно бебе за време на земјотресот.
„Јас сум била 8 ипол месечно бебе. Кога почнало силно да тресе татко ми со се корпата во која сум спиела прво ме земал мене и почнал силно да вика по мајка ми ( која била тие мигови во тоалетот) веднаш да трча по него. Се симнал татко ми од зградата додека уште тресело, а мајка ми ја немало се уште. Ме оставил татко ми на некои соседи да ме причуваат и во дел од минута ( на првиот спрат ) повторно се качил горе. Зградата се лулала како брод на немирно море. Вратата од тоалетот се заглавила, бољерот паднал , а мајка ми така чучната со рацете над глава мислела дека тоа се нејзините последни мигови од животот. Татко ми со ногата ја искршил вратата ја грабнал мајка ми и брзо се симнале долу“, раскажува Ева.
Веста за земјотресот многу брзо се раширила во регионот, а потресот се почувствувал и во соседните земји. За едно вакво искуство раскажува Билјана Топко која во тој период живеела во Метохија. Таа раскажува дека во време на земјотресот имала 6 години.
„Паметам дека татко ми ме извлече од кревет, зборувајќи ми дека станува збор за земјотрес. Ми кажа дека е силен потрес, кој најверојатно се случил во Скопје. После неколку денови слушнавме дека докторката Љубинка од Скопје загинала во земјотресот. Потоа уште долг период, моите родители од платата одвојуваа средства за солидарниот фонд формирана за таа намена„, раскажува Билјана.
Своето искуство со земјотресот го раскажува и Велјанка Пандиловска.
„Осетот на тресење беше језив, а сите избегавме надвор по скалите кои беа одвоени од зградата. Сите бевме избезумени. Во тој момент јас тргнав кон старата воена болница која не беше многу далеку од нас. Во непосредна близина на болницата имаше фурна, за жал тоа утро загинаа сите кои чекале за леб во тој момент. Лоша слика, луѓе голи и со пижами…секој земал по некое ќебе со себе“, раскажува Велјанка.
Мимоза Вујошевиќ раскажува за еден дел од нејзиното сеќавање по земјотресот. Првиот момент е куче кое цвилело само и напуштено во зграда која половина била срушена, а за вториот момент вели: Целиот град го поминавме пешки за да стигнеме до зградата во која требаше да се преселиме, тоа беше познатата 13-ка во Карпош, зградата беше срамнета со земја и никој немаше жив. Сите плачевме гушнати, но никогаш нема да дознаам дали од тага за погинатите или од среќа што останавме живи, заклучува Мимоза.
По земјотресот градот почнал да се гради според модерните проекти на Јапонецот Кензо Танте и на Адолф Циборовски. Старата Железничка Станица денес е „Музеј на Град Скопје“ и преставува симбол на големиот земјотрес.Часовникот на станицата е засекогаш сопрен на фаталните пет часот и седумнаест минути.
Скопје после 58 години е модерна метропола, но скопјани никогаш нема да ги избришат сеќавањата за тој кобен ден. Борко Зафировски кој денеска се сеќава на сликата која зад себе оставил катастрофалниот земјотрес за тв 24 вели дека на свои 14 години заедно со група граѓани и свои соученици помагал во градењето на хангарите каде сега е изградена гиманзијата Јосип Броз Тито.
Зафировски вели дека биле потребни денови за луѓето да се вратат во своите домови, се спиело под ведро небо и во шатори, а неговото семјество сместило повеќе фамилии во нивната куќа која делумно била оштетена.
Секоја година скопјани со едниствена порака никогаш да не се повтори таква трагедија..а Борко Зафировски вели:
Да продолжиме да го развиваме Скопје со ентузијазмот со кој беше обновуван од рушевините, напиша денеска и претседателот Стево Пендаровски на својот фејсбук профил.
Домашни и странски делегации пак денеска положија цвеќе пред споменикот на заганатите во скопскиот земјотрес во 1963- та.
Сите понекогаш се соочуваме со намалена самодоверба, чувство дека не сме доволно добри или пак дека другите се подобри од нас.
Никој од нас не е имун на ваквите лоши мисли. Но, не мора да биде така. Барем не повеќе од еден момент.
Се случуваат различни ситуации во нашиот живот кои прават да се сомневаме во себеси и на крајот почнуваме да веруваме во сопствените лаги. Тоа е во ред доколку се случува на еден момент, но никогаш не треба да дозволиме тоа да нè дефинира како луѓе.
За многу луѓе, тоа е скриена тајна и никогаш не би знаеле дека се чувствуваат така, тие носат насмевка на лицето и се смеат постојано. Но, тие постојано се сомневаат во себе, имаат поверувано во своите лаги и мислат дека не се сакани од никого и дека не можат да бидат сакани. Но, тоа е голема лага.
Нашиот ум често се фокусира на негативните работи и почнуваме да веруваме во тоа, а ги занемаруваме оние позитивните, убави работи кои ни се случуваат. Си велиме не е толку важно ако нè унапредат на работа, не е важно ако нашата коса е убава денеска, не е важно ако најблиските нè сакаат највеќе што можат. Си повторуваме и си повторуваме дека сме неуспех. Но, не сме!
Најдобриот начин да живееме исполнет живот е да се сакаме себеси, да се прифатиме себеси онакви какви што сме. Најдобриот начин да бидеме сакаме е и тој. Не можеме да очекуваме никој друг да нè прифати ако не се прифатиме себеси прво. Колку и да звучи како клише, тоа е вистината.
Тешко е да се смени наративот особено ако долго време сме верувале во нешто, но ништо не е лесно во животот.
Од другата страна на лагите, лежи вистината која ќе ве ослободи. Тоа е вистината дека никој на овој свет не е совршен, а не сте ни вие. Но, можете да бидете најдобрата верзија од себе, прво за себе, а потоа за другите. Обидете се.
Сонцето блеска во вашиот знак овој месец, а младата Месечина на 1 ноември ви носи можност за нови почетоци. Комуникацијата е лесна поради влијанието на Венера на вашиот комуникациски сектор.
Романтичните соништа можат да ве обвиткуваат во аура на мистерија и суптилна топлина овој месец – можеби ништо конкретно не се случува, бидејќи можеби не сте ни свесни за вашите чувства, а фантазијата ви носи утеха, што може да ви биде сосема доволно. Важно е да останете приземјени колку што е можно повеќе и да и верувате на вашата интуиција дека ќе ги надмине потенцијалните внатрешни конфликти што можат да ги донесат мешаните и нејасни чувства. Прифатете ја поддршката од најблиските и отворено разговарајте за вашите чувства, со цел подобро да се слушнете и разберете себеси.
Партнерствата ќе напредуваат преку љубовни и романтични интеракции, преку кои ќе можете подлабоко да се поврзете, да изразите почит и благодарност и да решите некои долготрајни недоразбирања или минатите нерешени конфликти. Сепак, крајот на месецот може да донесе неочекуван конфликт за навидум безначајни работи – бидете свесни и воздржани и размислете од каде доаѓа тој набој и што ја подигна браната, за да продолжите да ги решавате конфликтите и да ја зачувате хармонијата.
Работа
На почетокот на месецот, Марс ја погодува вашата куќа на јавен имиџ. Ќе бидете во можност да поработите на тоа како сакате да изгледате во очите на другите, но не се препуштајте на игри поврзани со моќ. Размислете пред да делувате. На 2 ноември, Меркур ја посетува вашата втора куќа на ресурси. Ова е период на убави финансиски вести.
Месечината во секстил со Јупитер поддржува можности за професионален раст во овој период – бидете подготвени да се соочите со нови предизвици и да ги покажете своите вештини. Ефективно соработувајте со колегите и бидете тактични во дискусиите и дебатите за да одржувате непречени интеракции, да обезбедите избалансиран пристап кон задачите и да ги постигнете вашите цели.Кога Меркур ќе почне да се движи ретроградно на 25 ноември, од особено значење е да обрнете внимание на своите трошоци.
Здравје
Слушајте го вашето тело и вашите чувства за да ги препознаете вашите витални и емоционални потреби и да ги исполните навремено. Грижата за себе вклучува одмор кога сте уморни и почести паузи, а клучни се редовните оброци. Бидете дисциплинирани во одржувањето на вашата дневна рутина, не заборавајте да јадете и да го продолжите времето за спиење. Вклучете се во умерена физичка активност, по можност на отворено.
Дека годините всушност се само бројка на хартија и дека никогаш не е доцна да го постигнете она што навистина го сакате, на најдобар начин покажува примерот со Зорка Главоњиќ од драгачевското село Вича, која возачкиот испит го положила на 71 година. Прво била најстарата кандидатка во автошколата, а потоа и прва која официјално застанала зад воланот на таа возраст.
-Мојот сопруг има 84 години и полека му попушта здравјето, досега возеше и завршуваше се, а кога видов дека наскоро нема да може да го прави тоа, решив да положам за да возам. Двапати неделно доаѓав од Драгачево во Чачак со автобус на часови по возење и ништо не ми беше тешко. Од прва ги положив тестовите со прописи, но по некое време ми беше проблем да го положам возачкиот испит. Положив од четврти пат, раскажува баба Зорка за РИНА.
За време на обуката во автошколата оваа драгачевка имала голема поддршка од целото семејство, но и колегите кои посетувале настава и заедно со неа го положиле возачки испит. Таа вели дека сите имале многу разбирање и биле трпеливи, иако понекогаш можела да ги изнервира. Но, тоа брзо би поминало.
-Вежбав на нашето пунто пред да положам, а сега здравје Боже ќе го возам,. Помладите порано беа малку нервозни затоа што немав рутина, ми требаше уште малку време да се навикнам каде е ножната педала, која рачка или копче за што служи. Но, тука се беше надминато. Последен пат кога го направив тестот, без грешка ги одработив вежбите на полигонот, а потоа безбедно возев низ цел град. Кога конечно ми рекоа, честитки, помина, на мојата среќа и немаше крај, вели Зорка.
Додава дека е многу благодарна на нејзиниот инструктор Драган, кој навистина имал многу трпение со неа и на најдобар можен начин и го дал потребното знаење кога станува збор за возењето.
Нема сомнеж дека драгачевските патишта ќе добијат нов специјален, но пред се трпелив возач.