Мисата за починатиот поглавар на Католичката црква се одржа на отворено, на плоштадот Свети Петар, во присуство на десетици илјади луѓе и повеќе од 100 официјални делегации, меѓу кои и шефови на држави како американскиот претседател Доналд Трамп и украинскиот претседател Володимир Зеленски.

Меѓу присутните беа водечки европски претставници, вклучително и претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен, францускиот претседател Емануел Макрон и британскиот премиер Кир Стармер.

Со присуство на толку многу светски лидери, погребот на папата Франциско стана еден од најзначајните меѓународни собири оваа година. „Еуроњуз“ идентификуваше пет клучни моменти кои го одбележаа денот.

Непланиран мини-самит меѓу Трамп и Зеленски

Еден од највпечатливите моменти се случи за време на непланиран состанок во Ватикан. Фотографиите објавени од кабинетот на украинскиот претседател покажуваат дека Зеленски, Трамп, Макрон и Стармер се собрани во мермерна сала пред погребот, а Макрон нуди поддршка ставајќи ја раката на рамото на Зеленски.

Трамп и Зеленски имаа и приватен 15-минутен разговор лице в лице во базиликата Свети Петар. Тие седеа еден спроти друг во центарот на мермерната сала, без присуство на помошници или советници, што сугерираше на вистински директен разговор.

Директорот за комуникации на Белата куќа Стивен Ченг го опиша состанокот како „многу продуктивен“, со планови за понатамошни дискусии во текот на денот. Оваа директна и навидум срдечна средба беше во остар контраст со неодамнешните тензии меѓу двајцата лидери.

На мрежата Х, Зеленски напиша дека средбата била добра и има потенцијал да стане историска.

Неочекуваниот „знак за мир“ на Трамп и Макрон

За време на мисата, Трамп учествуваше во католички ритуал познат како „знак на мирот“. Тој им пружи рака на неговите непосредни соседи – финскиот претседател Александер Стуб, со кого неодамна играше голф на Флорида и естонскиот претседател Алар Карис. Тој му пружи рака и на францускиот претседател Емануел Макрон, кој седеше во близина.

Во католичката литургија „знакот на мирот“ се разменува по молитвата „Оче наш“ и пред причестувањето, кога верниците се поканети да направат гест на мир еден кон друг – со ракување, поклонување или прегратка, во зависност од обичаите.

Ракувањето со Макрон беше овозможено благодарение на неодамнешните промени во распоредот на седиштата во првиот ред, бидејќи протоколите на Ватикан беа приспособени за овој исклучителен настан. Трамп и првата дама Меланија, како и Зеленски, добија седишта во првиот ред заедно со другите клучни лидери, што го нагласи меѓународното значење на погребот.

Втора средба на Трамп со Урсула фон дер Лајен

На скалите на плоштадот Свети Петар, претседателот Трамп и претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен се ракуваа.

Тоа беше нивна прва средба од 21 јануари 2020 година, кога се сретнаа на Светскиот економски форум во Давос. Иако краток и ограничен на формална учтивост, средбата изгледаше срдечна, и покрај неодамнешните трансатлантски тензии околу трговските царини.

„За време на кратката средба, Фон дер Лајен и претседателот Трамп се договорија да одржат нов состанок“, рече портпаролката на Комисијата, Пола Пино.

Фон дер Лајен напиша на на мрежата Икс напиша дека имала „добри разговори“ со неколку лидери собрани да му оддадат почит на папата.

Не е познато со колку други лидери разговарал Трамп за време на неговиот краток престој во Рим. Според извештаите, тој накратко разговарал и со германскиот канцелар Олаф Шолц, како и со принцот Вилијам од Велс.

Симболична промена на гардеробата на Володимир Зеленски

Зеленски направи забележителна промена од неговата вообичаена воена облека за таа пригода, се одлучи за темна, елегантна облека. Сè уште во војнички стил, тој носеше црна јакна со предни џебови и малку полежерен крој, наместо маица со темна кошула и темни чизми. Од почетокот на руската инвазија на Украина во 2022 година, Зеленски постојано носи воена облека како знак на солидарност со војниците на фронтот.

Сепак, неговиот избор на гардероба претходно предизвика контроверзии, особено за време на неговата неодамнешна посета на Вашингтон, кога новинарското прашање за неговата лежерна облека го одвлече вниманието од главните теми на посетата. Неговата одлука да облече поформална облека за погребот претставува значително, ако и суптилно, прилагодување на настанот.

Анти-Трамповски тон во проповедта

За време на проповедта, кардиналот Џовани Батиста Ре, декан на Колеџот за кардинали, зборуваше за неуморната борба на папата Франциск за мигрантите и маргинализираните, што некои го протолкуваа како прикриена критика на претседателот Трамп, кој седеше во публиката.

Ре потсети на посетите на Папата на Лезбос и Лампедуза, острови кои ја симболизираат „трагедијата на миграцијата, при што илјадници луѓе се дават во морето“, како и на мисата што Папата ја служеше на границата меѓу Мексико и САД.

Кардиналот Ре потсети и на честата порака на папата: „Градете мостови, а не ѕидови“, фраза која често се толкува како критика на политиката на Трамп. Публиката спонтано аплаудираше, особено за време на повиците на Ре за мир и дијалог соочени со војни и уништување – што беше еден од емотивните моменти на церемонијата.

„Соочен со бесот на војните во последните години, со нивните нечовечки ужаси и безброј смртни случаи и уништувања, папата Франциск неуморно го крена гласот, молејќи за мир и повикувајќи на разум и искрени преговори за изнаоѓање можни решенија“, заклучи Ре.

На погребната церемонија на папата Франциск денеска во Ватикан, актуелниот американски претседател Доналд Трамп се најде под силен оган на критики поради неговото облекување, што многумина го оценија како чин на непочитување.

Иако строгите протоколарни правила за ваков настан налагаат темен костум и задолжително долга, црна вратоврска – Трамп се појави облечен во темносин костум, дополнет со сатенска сина вратоврска и беџ со американското знаме. Овој избор веднаш предизвика бројни негативни реакции на социјалните мрежи.

„Зошто Трамп е единствениот светски лидер кој носи син костум? Зарем нема чувство за прилика?“, се прашуваа корисници, додека други коментираа: „Колкаво непочитување – Трамп во син костум на погреб“ и „Зарем немал барем темносин или црн костум? Каде му е почитта?“.

Дополнителна споредба се направи и со присуството на поранешниот американски претседател Џо Бајден, кој избра сина вратоврска, и украинскиот претседател Володимир Зеленски, кој пристигна без вратоврска. Сепак, најголем дел од светските лидери, меѓу кои и британскиот опозициски лидер, се придржуваа до воспоставената традиција и беа облечени во елегантна црна облека.

Во контраст со Доналд Трамп, неговата сопруга Меланија Трамп, која го прославуваше својот 55-ти роденден, беше облечена во црн капут, со црн вел од чипка и ракавици – целосно усогласени со строгите правила на облекување пропишани за вакви прилики.

Иако вакви церемонии се моменти на универзално изразување почит, изборот на облека на Трамп остави впечаток на несериозност и повторно го стави во центарот на јавните полемики.

Додека шефови на држави, кралски височества и високи црковни великодостојници денеска му оддаваа последна почит на папата Франциск во Ватикан, забележливо отсуство предизвика бројни прашања: каде е кралот Чарлс?

Иако британскиот монарх важи за еден од највлијателните светски лидери, неговото отсуство од погребната церемонија е резултат на длабоко вкоренети традиции и строги протоколарни правила кои важат уште од 16. век.

Како врховен поглавар на Англиканската црква, кралот Чарлс не може да учествува во церемонии на Римокатоличката црква во својство на британски монарх. Оваа црква, која официјално се одвои од Ватикан во 1534 година со актот на кралот Хенри VIII, има свои јасно утврдени канонски правила што го дефинираат односот со останатите христијански конфесии.

Тогаш, кралот Хенри VIII, поради одбивањето на папата Климент VII да му дозволи развод од Катерина Арагонска, основал независна Англиканска црква и самиот се прогласил за нејзин поглавар. Оттогаш, секој британски монарх ја носи титулата Врховен гувернер на Англиканската црква, со надбискупот на Кентербери како нејзин духовен водач.

Иако кралот Чарлс повеќепати лично се сретна со папата Франциск, неговото отсуство на денешната церемонија е целосно во согласност со праксата на британската круна. Истото правило го почитуваше и кралицата Елизабета II, која за време на своето долгогодишно владеење никогаш не присуствуваше на погреб на папа.

Кога папата Јован Павле II почина во 2005 година, тогашниот принц Чарлс, како претставник на кралицата, присуствуваше на церемонијата. Тогаш, неговото присуство имаше и посебен симболизам – се случи еден ден пред неговата венчавка со Камила.

Овој пат, кралското семејство повторно одлучи да го испочитува протоколот: наместо кралот, на церемонијата во Ватикан присуствува неговиот син, принцот Вилијам.

Интересен е фактот дека кралот Чарлс беше последниот светски лидер што оствари средба со папата Франциско – само две недели пред неговата смрт, за време на државната посета на Италија.

Британскиот двор и понатаму покажува доследност кон старите канонски правила, со што ја нагласува посебноста и историската автономија на Англиканската црква, која и денес има клучна улога во дефинирањето на односите меѓу двата најголеми христијански света.