Традиционално, Бадник се прославува кај сите христијани, но црквите кои го користат Грегоријанскиот календар го прославуваат на 24 декември, додека пак според Јулијанскиот календар секогаш е на 6 Јануари. Кај сите христијански народи има низа обичаи за Бадник, особено поврзани со Бадниковата вечера.
Зборот Бадник веројатно доаѓа од старословенското значење – да бидеш буден.
И многумина други истражувачи на овие обичаи сметаат дека името на овој ден доаѓа од бдеењето и будноста покрај обредниот оган.
Кога станува збор за обредните елементи поврзани со Бадниот ден и Бадник, мора да се има предвид дека тоа се комплексни обичаи кои се случуваат неколку ден пред Бадниот ден, но и по него и сврзани се со обележување на раѓањето на Исус како симболза новото Сонце – новата година.
Самото најавување на доаѓање на новото божество започнува на Св. Игнат. Од тој ден па се до Бадна вечер нашите предци палеле оган среде село и на врвовите на брдата за да го осветлат патот, како божеството не би го заобиколило нивното село.
На ден пред Бадник ритуално жените се подготвувале за месење на обреден леб (се користело брашно кое тогаш се мелело од првиот страк на пченицата, кој што го нарекувале Божја брада) и се чувал поврзан со црвени конци. На тој ден се одбира и домашно животно кое ќе биде „жртвувано“ за Божик, како и опрема за сечачот на Бадникот.
Во најголем дел кај Јужните Словени, како традиција за Бадник е сечење на младо дабово дрво, сер, а поретко бука или ела. Најчесто се сечел еден бадник, но во некои краеви се сечеле и три, а забележано е и сечење на девет бадници во Херцеговина. Постои и специфичен обичај да се сечат гранки според бројот на машките членови на семејството.
Сечење на Бадникот е обвиткано со многу строги обредни правила: По Бадникот се одело рано наутро и најчесто одел домаќинот. Бидејќи одење по бадниково дрво представувало еден од најважните чинови, домаќинот бил облечен во нова облека.
Сечачот на Бадникот пред сечењето не зборува, а кон Бадникот пристапувал со поздрав и обраќање за на тој начин го побратими или велича бадникот. Бадниково дрво се сечело секогаш од источната страна. При сечењето се земал и првиот ивер на кој му се придавале посебни апотропејни моќи.
Бадникот не се внесува во куќата се до првиот самрак и најчесто се оставал потпрен на ѕид.
Внесување на бадникот е проследено со обредно внесување на сламата и сито кое е наполнето со суви овошја со кои се посипувал бадникот, а потоа со ситото се ставало на трпезата или до огништето.
При внесувањето на Бадникот домаќинот ги поздравува домашните, а тие го поздравуваат Бадникот со благослови. Одејќи со сламата низ куќата домаќинот ја имитирал квочката, а домашните го следеле со ономатопеја на пилињата. На тој начин се барала подршка од натприродните сили за благосостојба и плодност.
По вечерата Бадникот се ставал во огниште да гори и најчесто домашните го чувале цела ноќ. Во некои краишта Бадникот се полевал со мед, во други на него се ставала златна пара. Во некои краишта, Бадникот не се оставал да догори до крај и неговиот остаток се чувал како силен апотропеон за болести, заштита од штетници и слично.
Името на Бадникот доаѓа од зборот бдеење, кое било својствено за практиката бадникот да гори цела ноќ со што неговите моќи се пренесувале на огништето кое го симболизирало семејството и напредокот.
Ден пред големиот христијански празник Богојавление- Водици, на празникот наречен Водокрст секоја година се извршува голем Богојавленски водосвет.
Празникот е познат под имињата Водокрштение и Водокрст или Водопост, како ден на строг пост, во кој се пости само на вода.
Во Светата Црква се воспева силата и моќта на Крстот. Се врши крштевање на водата и таа со силата на Светиот Дух добива лековита моќ. Празникот е востановен во спомен на некогашните обичаи кои се изведувале на тој ден, кога биле крштевани луѓето кои го примиле христијанството.
Денот на крштевањето на Исус Христос во реката Јордан е денот кога Божјиот Син навршил триесет години од телесното раѓање и тргнал да го извршува Својот учителски и спасителен подвиг.
Како што дознаваме од Новиот завет, во мигот кога Свети Јован Крстител го крштевал Исуса Христос во реката, во еден миг се појавило Светото Тројство: гласот на Отецот му се јавил на сетилото за слух, Духот на сетилото за вид – во вид на гулаб на небото, а Синот бил достапен за сетилото за допир.
Kако што е запишано во Евангелијата, за тоа посведочил и Свети Јован Крстител кој рекол: „Еве го јагнето Божјо кое на Себе ги зеде гревовите на светот”. Откако ги кажал тие зборови, го потопил и го крстил Божјиот Син во Јордан.
Голем број македонски семејства Василица ја празнуваат како домашна слава, а оние кои го носат името на Свети Василиј Велики го слават својот именден.
На Василица верниците кои се водат по овој календар кршат и пита со паричка и исто така се верува дека на оној кој ќе му се падне паричка ќе биде среќен во текот на целата година.
Старата година се испраќа и со палење василичарски огнови, кои се симбол на божествената светлина што, според народното верување, ги прогонуваат лошите сили. Сепак како и на секој празник не заборавајте да појдете во црква, да запалите свеќа и да му се помолите на Бог за вас и вашите најблиски.
Инаку, Свети Василиј Велики е еден од тројцата најголеми црковни учители од четвртиот век. Родум бил од Кападокија, а завршил школо во Атина.
Тој бил голем христијански филозоф, а се прославил и како епископ и заштитник на чистотата на православното учење. Свети Василиј Велики се упокоил на 14 јануари во 379 година.
Некогаш девојките овој ден го користеле за гатање за да дознаат за кого ќе се омажат. Некогаш домаќинките земале снег и фрлале малку кон децата дома за да бидат здрави.
Се гледа и времето, ако падне снег или биде облачно, годината ќе биде плодна.
Сувото време носи суша.
Обичај кој се задржал и денес е да се помолиме за здравје и среќа.
На тој ден никако не се карајте зошто цела година ќе ве следи баксуз и кавги.
Од 10 јануари до Богојавление, односно 19 јануари, траат „Некрстени денови“, ова е периодот од годината кога Исус Христос сè уште не бил крстен и затоа и денес во ова време земјата е отворена за мртвите кои доаѓаат. надвор, а заедно со нив и ѓаволи и разни други демони.
Станува збор за верување кое е силно и длабоко вткаено во свеста на нашиот народ уште од античко време. Несветите сили владеат од моментот кога ќе се стемни додека не запеат првите петли. Затоа, велат луѓето, не треба да излегувате од дома преку ноќ.
Секој што ќе се осмели да патува по зајдисонце, вели традицијата, нема да помине добро, а ако мора да излезе треба да носи лук, крст или некој остар метален предмет.
Слично, во некои делови дури и денес, внимателно се забележува дека жените не предат, ткаат или перат во Некрстени денови. Ништо бело не е оставено надвор, а особено се внимава да не се остава детска облека надвор, бидејќи злите сили можат да им наштетат на децата преку бајки и магии.
Во некои села, особено во влашките региони, дури и светлината од куќите се крие со ставање завеси на прозорците или спуштање на ролетните. Не пијте вода ноќе, бидејќи традицијата вели дека демоните лазат во контејнери за домаќинството и таму демнат за невнимателните.
Луѓето велат дека деновите на некрстените не се добро време за породување. Се верува дека детето родено помеѓу Божиќ и Водици ќе биде болно и несреќно. За малечките да се „одбранат од магии“, старите луѓе дошле до ова – децата родени во денови на некрстени мора секоја година во тој период да носат со себе посебна кошула, плетена на огништето.
Со цел да се „отфрли мизеријата и да се намали страдањето“ во овој мрачен период, народот излезе со „противмерка“ за Денови на некрстени – маскирани поворки кои претставуваат духови, чудовишта и мртви предци порано поминувале низ селата и градовите. Овие коледари се движеа од куќа до куќа и бараа прилози: сланина, јајца, месо, брашно, млеко, ракија и вино…
Некрстените денови се секогаш дебели, а не се пости ниту во среда и петок. Само Божиќ е ден за пост, а тој паѓа непосредно пред Богојавление.
Се верува дека татнежот, музиката и смеата ќе ги избркаат злите сили. А со храна, пијалок и „чашка муабет“ секој страв и болка полесно се поднесува и грижите си заминуваат.