Шопската салата стана луксуз зимава. Краставиците имаат неверојатно висока цена, а и доматот, пиперот и младиот кромид исто така. Единствено по стара цена ќе може да го купите сирењето и маслото за јадење бидејќи овие производи имаат замрзната цена, велат граѓани и негодуваат дека секоја година јадат сè поскап и понеквалитетен зеленчук. Земјодлеците, пак, велат дека како што идат годините сè помалку ќе има зеленчук од домашно производство, а цената и квалитетот ќе ја утврдуваат цените на репроматеријалите и енергенсите кои се користат при одгледувањето.
Цената на краставиците во маркетите во земјава се движи од 239 до 279 денари за килограм, доматот има цена од 89 до 159 денари за килограм зависно од бојата, благата зелена пиперка се продава по цена од 139 до 265 денари килограм, црвената чини 32 денари парче, лутата, пак, исто така по парче има цена од 14 до 24 денари, а китка младиот кромид има цена од 23 до 26 денари.
Повисоки цени има и зелката кај која цената се движи од 39 до 75 денари зависно од тоа дали е стара или млада. Потоа компирот кој го има по цена од 34 денари до 43 денари за килограм стар или од 145 до 219 денари млад компир.
За разлика од овие цени податоците од земјоделскиот пазарен информативен систем кој се базира на цените на зелените пазари и пазарот на големо во земјава просечните цени на истите производи во јануари годинава споредено со истиот месец лани се далеку повисоки. На пример просечната цена на краставица во јануари била 117 денари и е поскапа за 28, 1 отсто ланската просечна цена која изнесувала 91,8 денари за килограм.
Граѓаните не се изненадени од новите цени на зеленчукот, но велат дека не можат да излезат на крај со платите.
– Сè поскапе и нормално беше да поскапи и зеленчукот и овошјето, независно дали е од увоз или домашно производство. Најверојатно и кај земјоделците пораснале трошоците, па ги продаваат своите производи поскапо. Тука доаѓаат и трговците кои пресметуваат маржи, даноци и слично, а цената расте. Додека дојде до трпезата краставицата стигна до 280 денари. Но сè е поскапено и на зелените пазари – вели скопјанка.
Земјоделците имаат свои пресметки при утврдувањето на цената на својот производ. Тие велат најмногу цената ја зголемуваат поскапените репроматеријали, без да се зголеми и цената на трудот.
– Ние како земјоделци ја очекувавме оваа состојба. Со години укажуваме дека не се само субвенциите потребни за развој на ранградинарството, дека е потребна стратегија на организирање на производството, откупот, утврдување на цените, но 30 години само нè слушаат и ништо не се презема. Се плашам дека како што одат годините нема да има домашно производство, зашто за нас е неисплатливо производството, а немаме ниту обнова на земјоделците. По некоја година, ако ништо не се преземе, мислам дека на пазарот ќе останат само големите производители, помалите нема да можат да се занимаваат со земјоделство – вели Ристо Велков, од синдикатот на земјоделски производители.
Според него, годинава е посебно скапа и за земјоделците.
– Поскапеа енергенсите (нафта, струја, дрво) и сите репроматеријали за производство. Кај дел од репроматеријалите поскапувањето оди и над 300 отсто. Најниско поскапување е 50 отсто. Еве да речеме за еден декар само за пластична фолија се потребни 1.000 евра, но и сè друго е поскапено, ѓубрива, семенски материјал, заштита, и огрев. Сето тоа, влегува во производните трошоци и формирањето на производната цена – вели тој.
Во однос на квалитетот на зеленчукот Велков вели дека домашното производство има стандарден квалитет, но увезениот зеленчук, малку се контролира во однос на квалитетот и содржината.
Според него, тешко дека во наредниот период ќе може да се произведува евтин зеленчук и затоа повторно апелира, државата да донесе соодветна стратегија.
Поевтините модели на клима уреди без инвертер можат да го загреваат просторот само кога надворешната температура е над 0°C. Клима уредите се омилен избор за брзо и практично загревање, но многумина ги користат само повремено за да заштедат електрична енергија. Ова, сепак, е заблуда – поекономично е да го оставите уредот вклучен цел ден отколку да го вклучувате на кратки интервали.
Со примена на неколку мали трикови, можете да ја оптимизирате работата на клима уредот и да ги намалите сметките за струја во грејната сезона.
Енергетска класа на уредот
Современите климатизери со инвертер компресор трошат помалку енергија, бидејќи не работат постојано со целосна моќност. На пример, клима уред со капацитет од 3,5 kW троши околу 1,2 kW на максимална моќност, додека за одржување на температурата троши помеѓу 200 и 500 W. Изборот на уред со повисока енергетска класа (А+++, А++, А+, А или B) може значително да го намали трошокот на долг рок.
Оптимално користење
Ако престојувате дома цел ден, препорачливо е уредот да го вклучите рано наутро, додека надворешната температура е пониска, и да го оставите вклучен. Кога просторот ќе ја достигне саканата температура, уредот ќе премине на намалена потрошувачка на енергија. Ако пак сте надвор цел ден, добро е да го вклучите уредот еден час пред да се вратите, доколку уредот поддржува WiFi контрола.
Инвертер технологија
Инвертер уредите можат да работат и на екстремно ниски температури до -25°C, што е предност за зимската сезона. Овие уреди трошат до 30% помалку енергија од стандардните модели и се поеколошки.
Некои модели имаат летви и сензори за топлина кои овозможуваат рамномерно распределување на топлиот воздух, а некои имаат и сензори за движење што ја насочуваат воздушната струја во спротивен правец од луѓето во собата.
Вентилатори и дополнителни совети
Употребата на вентилатори може да создаде чувство на свежина, иако не ја намалуваат температурата во просторијата. Важно е вентилаторот да биде исклучен кога нема никој во просторијата за да се избегне непотребна потрошувачка на енергија.
Со избор на соодветен уред и оптимално користење, можете значително да ја намалите потрошувачката на електрична енергија во вашиот дом и да постигнете поголеми заштеди на годишно ниво.
Анализите направени во повеќе училишта во земјава покажуваат дека загадувањето на воздухот е исто толку опасно и во затворените простории
Додека Скопје е рангирана меѓу градовите со најзагаден воздух во светот, големо присуство на отровни честички во воздухот е забележано во речиси сите градови во земјава. Ризикот од загадениот воздух е голем и во отворени и во затворени средини, изјави ректорот на штипскиот универзитет „Гоце Делчев“, Дејан Мираковски, презентирајќи ги резултатите од анализата за квалитетот на воздухот во затворените простории во училиштата и градинките.
Министерката за образование Весна Јаневска порача дека државата мора да направи се за да обезбедат подобри услови во училиштата за да се заштити здравјето на учениците и вработените во образованието.
Најголеми загадувачи во текот на зимата продолжуваат да биде согорувањето на дрва, отпад, како и согорувањето на нафта и мазут кој најмногу се користи за затоплување на јавните установи
Во текот на нашата анализа на цените на Битолско млеко (2.8% масленост) во повеќе маркети, ги посетивме Веро, Рамстор, Стокомак, Тинекс, Кипер, КАМ и Жито Маркет. Во секој маркет ја забележавме актуелната цена на производот.