Ако патот ве однесе до Шведска, Данска, Финска и забележите дека многу бебиња спијат безгрижно во своите колички надвор, иако времето можеби не е идилично, всушност е екстремно студено, немојте да се чудите! Ова е вообичаена практика во земјите од северна Европа, а температурата под нулата не ги спречува родителите да ги остават своите бебиња на тераса, игралиште, пред продавница или ресторан …
Додека родителите пијат кафе или купуваат секојдневни потреби, бебињата во Скандинавија спијат надвор, а има дури и посебни зони само за детски колички.
Идејата за „спиење на ладно“ потекнува од Финска на почетокот на 20 век, кога стапката на смртност кај бебињата била многу висока. Арво Илпо, педијатар, укажал на тоа дека децата не треба да поминуваат многу време во мали, затворени и лошо проветрени простории бидејќи затоа се повеќе склони на вируси и бактерии. Верувал дека децата уште од најраните денови од животот треба да се зајакнат за да ја издржат суровата финска клима. Неговите методи го донесоа посакуваниот ефект.
Тамошните експерти истакнуваат неколку предности од дремка на свеж, леден воздух:
1. Подолг и подобар сон
Тим фински научници предводени од Марја Торула тврди дека децата кои спијат надвор поминуваат од 1,5 до 3 часа во сон, додека децата кои спијат внатре спијат само 1 до 2 часа. По дремката надвор, тие се далеку посвежи, поенергични и подобро јадат. Покрај тоа, побрзо заспиваат ноќе. „Ограниченото движење заради облеката веројатно го продолжува спиењето, а студената средина дозволува да не се прегреат“, вели Торуло за Би-би-си, додавајќи дека нејзиното истражување покажало дека -5 степени е најдобрата температура за спиење на отворено, иако некои родители со кои разговарала децата ги изнесуваат на спиење дури и на -30!
2. Подобар имунитет
Спиењето надвор не го зголемува ризикот од инфекции, дури и децата кои дремат на студ имаат поефикасен имун систем и многу поретко се разболуваат.
3. Вложување во иднината
Оцврснувањето на децата од најрана возраст води до подобар академски напредок кога ќе почнат на училиште. Тоа, пред се, се должи на фактот што се поотпорни на болести, па многу помалку ги пропуштаат часовите. Секако, Скандинавците ја прескокнуваат оваа практика ако квалитетот на воздухот во нивната област е лош или има премногу смог. „Мислам дека е добро да бидат на свеж воздух. Особено во зима кога има многу вируси … Децата се поздрави“ „Мислам дека е добро за нив да се на свеж воздух. Особено во зима кога кружат многу вируси… „Мислам дека е добро да се на свеж воздух. Особено во зима кога кружат многу вируси… Децата се поздрави“, вели Лиза Мардон за Би-би-си во Стокхолм. Нејзините три деца спијат надвор од раѓање.
Најмладиот Алфред своевремено надвор спиел и два пати на ден, а кога наполнил две години, тој спиел надвор еднаш дневно по час и половина. Мајката на Лиза го правела истото со неа кога била бебе. А и таткото на Лиза, Питер, мајка му го оставила во количка пред куќата, а го внесувала внатре дури кога температурата ќе падне на -10.
И денес, повеќето градинки во Шведска ја негуваат оваа рутина, па не е реткост да се видат редови на детски колички наредени на снегот за спиење. Има дури и предучилишни установи каде децата целото време го поминуваат на отворено, од 9 до 15 часот. Децата на свеж воздух прават се што би сакале и во затворен простор, а внатре влегуваат само за време на оброците или кога е невообичаено студено.
„Многу е важно децата да имаат нешто волнено облечено најблиску до телото, топла облека и топла вреќа за спиење“, вели Мартин Јарнстром, директор на една шведска градинка.
Експертите се поделени околу тоа дали оваа скандинавска практика има основа во реалноста и дали децата кои спијат на отворено навистина „заработуваат“ помалку настинки и слични состојби. Педијатарот Маргарета Блену нагласила дека извештаите на Шведската агенција за заштита на животната средина покажуваат контрадикторни резултати.
„Во некои студии, открија дека децата од предучилишна возраст кои главно поминуваат многу време надвор, не само додека дремеле, имале помалку отсуства од оние кои поголемиот дел од времето го поминувале во затворени простории. Во други студии, немало разлика“, рекла таа.
Една од најнапредните алатки за вештачка интелигенција ChatGPT нема никаква дилема дали Александар Македонски бил Грк или Македонец.
Ако ја запрашате оваа алатка дали Александар Велики од Македонија бил Грк ќе добиете јасен недвосмислен негативен одговор.
,,Не, Александар Велики од Македонија бил Македонец не бил Грк. Тој бил роден во кралството Македон кое имало свој различен идентитет, монархија и обичаи посебни од тие на грчките држави градови на југот. Александар Велики владеел како македонски крал и го проширил македонското влијание низ целата империја”, стои во одговорот на ChatGPT алатката која се смета за една од најдобрите во вештачката интелигенција која прибира најточни инфорамции од најголем број светски извори.
Фолна киселина ќе биде прописно и законски додадена во производството на интегрално пченично брашно во Велика Британија, со цел спречување и намалување вродени дефекти… Имено, оваа супстанција би можела да спречи околу 200 случаи на дефекти на невралната туба кај бебињата, што значи подобро здравјето и за малечките, и за бремените жени, соопшти Британската влада.
Властите им даваат рок на производителите до крајот на 2026 година да ги направат потребните прилагодувања.
Научниците ја поздравија одлуката на Владата. Фолната киселина е особено важна во раната бременост бидејќи помага во правилниот развој на мозокот, черепот и ‘рбетниот мозок на детето. И според Националната здравствена служба, идните мајки и жените кои се обидуваат да забременат треба да земаат додатоци на фолна киселина – советуваат лекарите. Инаку, брашното е веќе прописно збогатено со калциум, нијацин, тијамин и железо – заради подобро јавно здравје.
Соопштението следи по здравствените подобрувања во други земји, како Австралија и Канада, каде што оваа практика е веќе во сила.
Некои стручњаци, сепак, велат дека промената не опфаќа доволно и оти треба да се вклучат повеќе намирници. Нина Моди, професорка по Неонатална медицина на Империјалниот колеџ во Лондон, смета дека ова ќе ги стави во ризик жените кои се чувствителни на глутен, и кои јадат ориз наместо леб и интегрални производи.
Фолната киселина, позната и како витамин Б-9, се наоѓа во секојдневната храна како грав и зелен зеленчук, што значи дека повеќето луѓе добиваат доволно преку редовна, здрава исхрана.
Независното советодавно тело на Владата ги проучи сите докази и ја поздрави одлуката за збогатување на брашното. Стручњаците сметаат дека тоа е правилен начин на дејствување за целото општество. Од новата мерка ќе бидат изземени малите мелничари кои произведуваат помалку од 500 метрички тони брашно годишно.
Азбестот е природен минерал кој се состои од тенки влакнести кристали. Поради неговата отпорност на топлина, оган и хемикалии, како и неговата цврстина, азбестот долго време се користел во градежништвото, индустријата и разни производи, како што се изолациски материјали, кровни покриви, цевки и кочнички системи.
Меѓутоа, азбестот е познат како опасен за здравјето. Неговите влакна, ако се ослободат во воздухот и се вдишат, можат да предизвикаат сериозни заболувања. Најчести здравствени проблеми поврзани со изложеноста на азбест се:
• Азбестоза: хронична белодробна болест предизвикана од вдишување на азбестни влакна, која го отежнува дишењето.
• Мезотелиом: редок, но агресивен рак на мембраната околу белите дробови, срцето или абдоменот.
• Рак на белите дробови: ризикот значително се зголемува кај луѓето изложени на азбест.
Азбестот е забранет или строго регулиран во многу земји поради неговата токсичност. Отстранувањето на азбестните материјали мора да го спроведат специјализирани и сертифицирани професионалци, со цел да се избегне ослободување на опасните влакна во околината.
Во контекст на заштита на животната средина и јавната безбедност, важно е да се подигне свеста за опасностите од азбестот и да се применуваат строги мерки за негово управување и отстранување.