ТЕЦ Неготино се подготвува за значајни промени во својата работа, со фокус на модернизација кон природен гас и потенцијалната употреба на водород, но соочена е со предизвици поврзани со економската исплатливост и со еколошките стандарди.
Термоелектроцентралата (ТЕЦ) Неготино е една од најстарите електроенергетски централи во Македонија и долго време претставува предизвик за енергетскиот сектор на земјата. Оваа централа, која користи мазут, традиционално служи како „ладна резерва“ и се активира само при енергетска криза. Поради својата структура и технологија, ТЕЦ Неготино произведува електрична енергија со значително повисоки трошоци, што ја прави нерентабилна во споредба со пазарните цени.
Да се реновира или да се гради нова централа?
Експертите се согласни за тоа дека ако ТЕЦ Неготино се пренамени да работи на природен гас, тоа значително ќе влијае врз еколошките стандарди и врз економската исплатливост на централата. Но, дилемата е дали вреди државата да инвестира во модернизација на централата, или треба да вложи во изградба на сосема нова постројка, која ќе работи на гас.
Според професорот Ристо Цицонков од Машинскиот факултет во Скопје, Македонија воопшто не треба да вложува пари во модернизација на ТЕЦ Неготино, туку таа централа треба да се чува како „ладна резерва“, додека не се изгради нова.
– Јас мислам дека не треба да се вложуваат пари во модернизација на ТЕЦ Неготино на мазут. Подобро е да се вложи во нова гасна термоцентрала, со комбинирано производство на електрична енергија и топлина, на пример во Скопје. Но сепак, постојната ТЕЦ да се чува како „ладна резерва“ додека не се изгради нова. На Македонија ѝ треба базна електрична енергија (кога нема сонце и ветер), а ТЕЦ Неготино може да послужи за тоа – смета Цицонков.
Со пренамената на ТЕЦ Неготино на природен гас ќе се добијат подобри еколошки стандарди, а економската исплатливост би била поголема.
– Секако дека природниот гас од еколошки аспект е подобар од мазутот, би имало помало локално загадување. Но, јавноста треба да знае дека природниот гас не е еколошко гориво, бидејќи со неговото согорување се ослободува СО2, а тој придонесува во глобалното затоплување. Треба да се донесе гасовод и да се вгради соодветна опрема за гас. Треба да се замени горилникот на мазут со горилник на гас на двата котли. Но, вака реконструираната ТЕЦ ќе има помал коефициент на корисно дејство од гасните термоцентрали што се произведуваат денес. Со денешната цена на природниот гас од околу 39 EUR/MWh, цената на произведената електрична енергија ќе биде пониска во споредба со мазутот. Но, цената на гасот се менува, така што при висока цена на гасот, не е извесно дека ќе има ниска цена на произведената електрична енергија – објаснува Цицонков.
Професорот Константин Димитров од Машинскиот факултет смета дека во моментов употребата на ТЕЦ Неготино за производство на електрична енергија би била скапа, но и загадувањето од мазутот би било енормно.
– Цената на произведената електрична енергија од термоенергетските постројки во Македонија зависи од цената на енергенсите. ТЕЦ Неготино може да работи со мазут, кој е најевтин, но загадува. Значи, цената зависи од цената на мазутот, заедно со транспортот во дадениот момент. Со денешната цена на природниот гас, цената на енергијата би била над 100 евра за мегаватчас, што е скоро еднаква со цената на берзата. Но сѐуште нема изградена врска за транспорт на гас до ТЕЦ Неготино. Најкусата врска е од Неготино, околу 8 километри растојание. Емисијата на штетни материи е за 30% поголема во однос на современите термоцентрали, како што е на пример ТЕ-ТО Скопје. Но, би била поповолна ако се спореди со емисијата од термоцентралите во РЕК Битола, кои користат јаглен како примарен енергент – аргументира Димитров.
Преземањето на Теленор од унгарската компанија 4iG во 2022 година означи значителен пресврт во црногорскиот телекомуникациски сектор. Со оваа аквизиција, 4iG ги отвори вратите за нова ера на поврзување и модернизација во Црна Гора, ставајќи силен акцент на дигиталната трансформација.
– Во 4iG, ние длабоко веруваме во пазарите каде што го инвестираме не само нашиот капитал, туку и нашата експертиза, со цел да воспоставиме долгорочни партнерства. Нашата визија е да обезбедиме силна поддршка за иновациите и дигитализацијата, стремејќи се кон хоризонтот 5G, истовремено преземајќи водечка улога на пазарот на ИКТ услуги во Западен Балкан. Посветени сме на одржување на чиста мрежна инфраструктура која негува доверба и доверливост за нашите корисници, осигурувајќи дека нашите инвестиции создаваат одржливи, висококвалитетни услуги – изјави Пал Заранди, раководител на 4iG групацијата за мобилна и за 5G стратегија.
Присуството на 4iG донесе значителни предности за локалните корисници и за телекомуникацискиот сектор.
Со долгогодишно искуство во развојот на технолошката инфраструктура и дигиталните решенија, 4iG иницираше нови инвестиции во модернизација на мрежата и подобрување на квалитетот на услугите, овозможувајќи проширен опсег на услуги и напредни дигитални платформи. Воведувањето на новиот бренд ОНЕ Црна Гора го означи првиот чекор кон модернизирање на пазарот и дигитална трансформација, дополнително зајакнувајќи ја конкурентноста на црногорскиот пазар и усогласувањето со европските и светските стандарди.
Во мај 2022 година, ОНЕ Црна Гора ја лансираше првата базна станица за 5G во земјата, постигнувајќи рекордни брзини на пренос на податоци и овозможувајќи им на корисниците да уживаат без грижи, во подобрена поврзаност. Овој чекор го зајакна статусот на ОНЕ Црна Гора како лидер во 5G технологијата, обезбедувајќи врвно дигитално искуство.
ОНЕ Црна Гора брзо започна со имплементација на модерни инфраструктурни и мрежни решенија, кои обезбедија поголема покриеност и стабилност на сигналот низ целата земја. Оваа брза трансформација го зацврсти статусот на ОНЕ Црна Гора како еден од водечките играчи во мобилната индустрија, обезбедувајќи квалитетна мрежа и приспособливи услуги кои одговараат на потребите на современиот пазар.
Со преземањето на Telenor Montenegro, 4iG не само што влезе на телекомуникацискиот пазар, туку и воспостави стратешка позиција во Западен Балкан. Бранко Митровиќ, извршен директор на ОНЕ Црна Гора изјави:
– Како дел од 4iG групацијата, станавме движечка сила во дигиталната трансформација во Црна Гора, инвестирајќи 40% повеќе ресурси и зголемувајќи ја нашата работна сила за речиси 20% од крајот на 2021 година. Инвестициите го подобруваат искуството на клиентите, го поттикнуваат растот на вработените и поставуваат нови стандарди во квалитетот на телекомуникациите.
Промената на сопственоста донесе значителен развој на компанијата, поставувајќи ја како сигурен и иновативен лидер на пазарот, синоним за доверливост, иновација и квалитет во секторот за мобилни телекомуникации во Црна Гора. Со пристап кој го става корисникот на прво место, ОНЕ Црна Гора продолжува да ги подобрува и проширува своите понуди за да ги задоволи потребите на динамичниот и брзорастечки пазар.
По постигнувањето успех преку различни аквизиции, One Albania и One Montenegro, 4iG има за цел да влезе на македонскиот пазар, настојувајќи да го предизвика сегашниот дуопол и да се етаблира како трет оператор кој нуди висококвалитетни телекомуникациски услуги. Компанијата останува посветена на обезбедување најдобра можна мрежна поддршка и дигитално поврзување на своите корисници, како и стабилен и долгорочен раст на локалниот пазар.
Цените на златото потонаа во средата, а доларот зајакна откако републиканскиот кандидат Доналд Трамп прогласи победа на претседателските избори во САД. Инвеститорите велат дека неговата политика може да го поттикне економскиот раст. Попладневната цена на златото беше пониска за цели 1,6 отсто во однос на вчерашното затворање на трговијата и изнесуваше 2.700 долари за унца.
Индексот на доларот попладне повторно беше во плус 1,9 отсто и изнесуваше 105,42 поени. Трамп обезбеди втор мандат во Белата куќа со 277 електорски гласови, покажуваат вечерашните податоци, додека демократската кандидатка Камала Харис освои 224. Доларот нагло порасна во однос на кошницата од шест други главни светски валути, бидејќи инвеститорите изјавија дека даночната, трговската и имиграциската политика на Трамп може да го поттикне економскиот раст. Бенефит имаа и акциите на американските компании со пазарна вредност до две милијарди долари, бидејќи се проценува дека новостариот станар на Белата куќа ќе ги намали даноците и ќе ги поддржи домашните компании.
Државните трошоци би можеле да се зголемат, што би значело дека каматните стапки би можеле да бидат зголемени долго време, шпекулираат инвеститорите. Фокусирани се и на седницата на американската централна банка и на одлуката за каматните стапки, со проценки дека тие би можеле да бидат намалени за четвртина процентен поен. Тие особено внимателно ќе ги следат упатствата на претседателот на ФЕД, Џером Пауел, за да ја проценат брзината на промените на каматните стапки до крајот на годината.
Стопанската комора за информатички и комуникациски технологии (МАСИТ) бара да се укине „недела неработен ден“ за на тој начин да им се овозможи на ИТ инженерите работа од дома, како и скратено работно време.
Како што изјави претседателката на МАСИТ, Анета Антова Пешева по средбата со Мицкоски, ИТ индустријата се надева дека дигиталната трансформација во земјава брзо ќе се случи.
„Бараме големи измени во Законот за работни односи. Се надевам дека соработката што ја имаме, ќе продолжи. Го поздравуваме Советот за дигитална трансформација на државата. Се надеваме дека дигиталната трансформација брзо ќе се случи, а тоа значи ставање на сите хартии и документи во дигитална форма. Потоа ќе поминеме на фазата интероперабилност меѓу институциите за да можат граѓаните да почувствуваат дека навистина нешто е направено и дека побрзо ќе течат процесите“, истакна Антова Пешева.
Таа информира дека МАСИТ предложила воспоставување јавни-приватни партнерства со домашни и безбедносно сертифицирани фирми кои ќе им помогнат на органите и министерствата со стручен кадар.