Се прави сеопфатна анализа за потрошувачката на струја во јавните комунални претпријатија, болниците, школите, училиштата,… кои имаат енормни сметки, се размислува да се направи посебен пакет за нив со „понормална“ цена, а се работи и на формирање балансна група во која ќе бидат групирани. Деновиве не може да се каже кое ќе биде решението, но во почетокот на вториот квартал ќе има одговор, рече денеска министерката за енергетика, рударство и минерални суровини Сања Божиновска.

Како што напомена Божиновска, целта на Владата е да се направи системско решение.

-Ние сме свесни за овој проблем. Уште кон крајот на минатата година почнавме да ги гледаме болниците, школите, училиштата, комуналните претпријатија кои имаат енормни сметки за струја. Тие можеби од незнаење или немање стручен кадар, на пример, ако не изберат снабдувач одат во снабдување со краен случај. И сами не се запознаени со последиците од непостапувањето. Тоа е една работа, а друга е дека се оставени на ризик на берзата. Тие се непрофитни и ние сега правиме сериозна и темелна анализа, да видиме колку енергија е тоа, колку мегават часови е вкупно, и ќе видиме да направиме пакет за нив, да видиме да имаат некоја друга, понормална цена, односно да има некои заштеди, рече министерката, одговорајќи на новинарски прашања пред настанот за домашната берза на електрична енергија.

Божиновска е децидна дека сега, утре или задутре не може да се даде одговор на прашањето дали утре на владина седница ќе им биде дозволена некаква цена или ќе бидат поучени како да набавуваат струја по пониска цена.

-Владата е таа што ги плаќа сметките. Ние сме свесни. Сакаме да направиме системско решение. Сега е зима и најпрво треба да се погрижиме зимата да заврши и се да биде како што треба. Но, работиме на една балансна група во која ќе бидат сите овие претпријатија, ќе видиме какви се можностите и кои ќе бидат цените. Не можеме сега, утре или задутре да дадеме одговор, но во почетокот на вториот квартал ќе имаме повеќе сознанија и пресметки, истакна Божиновска.

Таа нема сознанија дали некој е повикан на одговорност или казнет зошто го надминува законскиот максимум три месеци да се снабдува со поскапа струја.
Немам такви сознанија и не знам што се случува, но точно е дека има некои што злоупотребуваат со непостапување. Ќе прашам и ќе видам што се случува, ние не сме надлежни за тоа, рече Божиновска.

Причината за зголемениот увоз на електрична енергија министерката ја гледа во ненаправените ремонти, но за ова прашање, сепак, ги упати новинарите одговор да побараат од ЕСМ.

-Министерството има задача да прави и спроведува стратегија. За најпрецизен одгoвор, ова прашање треба да го упатите во ЕСМ. Јас можам само да кажам за тоа што беше затекнато – ненаправени ремонти и на тоа се должи увозот на струја. За подетални информации обратите се во ЕСМ, а и јас можам да ги контактирам за да имаме најточни информации што се случувало и зошто е толкав увозот на електрична енергија, истакна Божиновска.

Министерката потврди и дека криза во снабдувањето со гас нема.

-Многу малку набавуваме за да бидеме фактори и за да имаме некоја криза со увоз на гас. Тоа е одлука на менаџмент, дали ќе набавува нешто долгорочно или краткорочно за оптимизација на трошоци, рече Божиновска.

На прашањето дали има недоразбирања со министерот за транспорт околу МЕПСО, одговори дека со никој не е скарана.

Со никој не сум скарана, се е според европските легислативи и природно е МЕПСО да потпадне под Министерсвото за енергетика, тоа е огласно европската регулатива и воопшто не е дискутабилно, децидна е Божиновска.

Министерството за енергетика, рударство и минерални суровини, Националниот оператор на пазар на електрична енергија-МЕМО ДООЕЛ Скопје и Бирото за јавни набавки, организираа настан на кој беа презентирани придобивките од работата на домашната берза на електрична енергија, со акцент на идните заеднички активности на трите институции кои треба да придонесат во унапредување на македонскиот пазар на електрична енергија.

На настанот беше промовирана важноста институциите и компаниите, при процесот на јавна набавка на електрична енергија, да применуваат стандардни тендерски правила преку кои договорите за снабдување со електрична енергија би се индексирале согласно податоците на македонската берза на електрична енергија – Индекс на МЕМО-Пазар ден однапред (ПДО). Досегашната пракса, во отсуство на домашна берза на електрична енергија беше според индексирање на странските берзи на електрична енергија.

Сања Божиновска, министерка за енергетика, рударство и минерални суровини во своето обраќање истакна дека придобивките од индексирање на цената на електрична енергија согласно домашната берза се бројни, пред сè со оглед на тоа што веќе имаме конкурентна македонска берза каде цената по постигнат MWh е соодветна на реалната понуда и побарувачка на електрична енергија во нашата држава. Затоа е важно компаниите и институциите кои набавуваат електрична енергија за сопствени потреби да ги користат можностите на домашната берза за електрична енергија.

„Важно е институциите и компаниите, при процесот на јавна набавка на електрична енергија, да применуваат стандардни тендерски правила преку кои договорите за снабдување со електрична енергија би се индексирале согласно податоците на македонската берза на електрична енергија – Индекс на МЕМО-Пазар ден однапред (ПДО). Досегашната пракса, во отсуство на домашна берза на електрична енергија беше според индексирање на странските берзи на електрична енергија. Јакнењето на македонската берза е од клучно значење за нашиот енергетски сектор. Не само што обезбедува фер и конкурентни цени, туку и ја зајакнува нашата енергетска независност.“ изјави Божиновска.

На настанот присуствуваа претставници на релевантните чинители во секторот енергетика, државни институции и приватни компании, претставници на стопанските комори како и општините.

Маре Богева Мицовска, директорка на Бирото за јавни набавки подвлече дека со унифицирана тендерска документација ќе се намалат грешките и неусогласеностите во спроведувањето на постапките за јавна набавка на електрична енергија.

„Со примена на унифицирана тендерска документација за јавна набавка на електрична енергија ќе се зголеми ефикасноста во спроведувањето на постапките, што води и кон поголема заштеда на јавните средства“, истакна Богева Мицовска.

Богева Мицовска посочи дека Бирото за јавни набавки и понатаму останува партнер со учесниците на пазарот за јавни набавки, со што ја остварува својата цел и мисија.

Управителот на Националниот оператор на пазар на електрична енергија-МЕМО, Зоран Ѓорѓиевски, ги презентираше достигнувањата на домашната берза каде 37 учесници секојдневно тргуваат, како и важноста од примената на информациите за цената на електрична енергија во постапките за јавна набавка на електрична енергија од македонската берза.

„Домашната берза на електрична енергија, речиси две години обезбедува сигурност и релевантни цени за секој час од денот. Ценовниот сигнал од пазарот „ден однапред“ кој го управува МЕМО е клучен индикатор за ефикасно функционирање на електроенергетскиот сектор во нашата земја. Овој сигнал не само што ги одразува реалните услови на понудата и побарувачката за електрична енергија, туку и игра суштинска улога во процесот на донесување одлуки од страна на сите учесници во пазарот, вклучувајќи ги компаниите-потрошувачи на електрична енергија.

Преку стабилни и точни ценовни сигнали од пазарот „ден однапред“, обезбедуваме сигурност за домашните учесници, ја зајакнуваме конкурентноста и ја унапредуваме подготвеноста за поврзување со регионалните и европските пазари“, рече Ѓорѓиевски.

Ѓорѓиевки во својата презентација се осврна и на идните планови и активности на МЕМО, она што следи е воведување на еврото како валута за тргување, во првиот квартал на оваа година, пазарно спојување (market coupling) со берзите на соседните земји и ЕУ, Развој на интрадневен пазар и гаранции за потекло (GOs) од обновливи извори.

Корупцијата во земјава се зголемува – сметаат 32.2 отсто од граѓаните, наспроти 63 проценти пред две години, покажуваат податоците од новата анкета на „Детектор“.

– Американската црна листа на функционери има влијание во однос на започнувањето истраги и судски процеси поврзани со корупција, оценуваат мнозинството испитаници во истражувањето на јавното мислење, што за „Детектор“ го спроведе Институтот за политички истражувања – Скопје. Во анкетата спроведена од 24 до 27 декември, минатата година на 1.066 испитаници, вкупно 54.2 проценти од испитаниците даваат позитивно мислење за влијанието на таканаречената црна листа, се наведува во денешното соопштение.

Мнозинството испитаници позитивно ги оцениле напорите на САД да ја поддржат борбата со корупцијата во земјава.

– Тука е забележан раст во споредба со одговорите на истото прашање во 2023 – од 38.7 проценти кои дале позитивна оценка пред две години, на 47.3 отсто кои дале позитивен одговор на последната анкета. Постои одреден оптимизам во однос на справувањето со корупцијата, 32.2 отсто сметаат дека корупцијата во земјата се зголемува, додека пред две години ваков одговор дале 63 проценти од испитаниците. Дека корупцијата се намалува сметаат 24.8 проценти од граѓаните. Во 2023 за споредба, ваков став имале 9.3 проценти од испитаниците, се додава во соопштението.

Речиси две третини од испитаниците сметале дека Владата има искрени намери да се справи со корупцијата. Ваков одговор дале 58.7 проценти од испитаниците. Негативен однос кон намерите на Владата на овој план имале 29.8 проценти испитаници.

– Во моментов сѐ уште владее став дека корупцијата е широко распространета. На скала од 1 до 5 каде единицата значи дека корупцијата ја нема, а петката дека е распространета насекаде, граѓаните дале средна оценка 4, се истакнува во соопштението.

Судството и јавното обвинителство и овојпат биле рекордери со 69 проценти граѓани кои сметале дека има многу корупција во нивните редови.

– Заедно со оние 18 проценти кои велат дека ја има донекаде, прават вкупно 87 проценти кои сметаат дека има корупција, што е и големо зголемување споредено со 2023 година. Тогаш, вкупно 79 проценти сметале дека има корупција во овој сектор. И тогаш и сега, само 2.2 проценти рекле дека нема корупција во судството и јавното обвинителство. Прашани да ги детектирааат изворите на корупција, граѓаните на прво место ги ставаат судството и обвинителството, зад нив се политичките партии, а трет е секторот здравство, се додава во соопштението.

Покрај перцепција, граѓаните во анкетата изјавиле дека и лично се соочиле со корупција. Секој трет испитаник се нашол во ситуација да му биде побарано мито или самиот да понуди мито во ситуација каде не гледал друг начин да заврши работа.

– Тука има зголемување во однос на бројките од минатото истражување – пораст од 28.8 на 32 проценти кои директно и лично велат дека се соочиле со корупција, се додава во соопштението.

МИА

Фото: Детектор