Сојузот на стопански комори на Македонија направи анализа на пазарот на супермаркети и нивните бројки покажуваат дека супермаркетите не се одговорни за зголемувањето на цените, а главната ценовна моќ е во рацете на добавувачите и производителите, кои уживаат значително повисоки профити, додека супермаркетите работат со минимални маржи.

Од ССК посочуваат дека Владата и институциите треба да ги прошират контролите на цените и во регулацијата да ги вклучат и добавувачите и увозниците, да се прошират регулаторните мерки со цел да се спречат добавувачите од манипулации со цените, а потрошувачите мора да знаат кој ги поставува цените што би се направило преку јавни кампањи за подигнување на свеста.

Исто така било договорено меѓу сите малопродажни ланци и локалните клучни партнери да не се примаат нови ценовници, минимум до крајот на првиот квартал оваа година.

Според ССК, супермаркетите работат со просечна профитна маржа од само 0,83%, а производителите и дистрибутерите во просек остваруваат 4,32%. Некои добавувачи имаат профитни маржи над 13%, додека супермаркетите остануваат под 3%.

Анализата покажала екстреми во профитните маржи. Некои производители имаат профитни маржи кои се далеку над оние на супермаркетите. Супермаркетите се соочуваат со најголема јавна критика за цените, иако заработуваат значително помалку по производ од добавувачите. На листата на 15 најголеми добавувачи се покажува дека овие компании генерираат големи профити, но вработуваат многу малку луѓе. Тие сочинуваат 11,8% од вкупниот приход на производителите, но 21,3% од нивниот вкупен профит.

„Дури и најпрофитабилниот супермаркет не е ни блиску до профитабилноста на водечките производители. Некои супермаркети дури и работат со загуба. Маркетите никогаш не ги зголемуваат цените самостојно, промена на цените се случува поради промените на цените на производителите или добавувачите и токму поради ова маркетите се под постојан притисок да се прифатат новите ценовници. Доколку тоа не се направи, не се испорачуваат производите. Од ова произлегува притисокот врз маркетите и од потрошувачите или за цените или за недостаток на производи. Само во месец јануари до маркетите се пристигнати ценовници од над 40 добавувачи и производители во 92 категории и поткатегории производи.

Дополнително, профитната маржа кај маркетите од година во година опаѓа, за разлика од другата страна каде се зголемува. Во исто време, меѓународните добавувачи одржуваат значително поголем профит од супермаркетите. Тие вршат силно влијание врз пазарните цени, ограничувајќи ја способноста на домашните трговци на мало да ги приспособат цените надолу. Бројките ја покажуваат вистината, супермаркетите не се причината за зголемените цени. Додека трговците работат со минимални профити, добавувачите продолжуваат да остваруваат значителни маржи без да ги намалат цените“, велат од ССК.

Сојузот на стопански комори на Македонија бара транспарентност и фер одредување на цените низ целиот синџир на снабдување, па затоа повикуваат на поголема транспарентност, затоа што време е да се адресира вистинската причина за високите цени и секој во процесот треба да има одговорност.

Европската комисија подготвува посебни правила за продажбата на производи на платформи како Tema и брендот Shein. Дополнително најавена е заедничка истрага за сомнителни прекршувања на правилата за заштита на потрошувачите.

Европската комисија објави дека онлајн продавницата Temu и модниот бренд Shein ќе бидат одговорни за продажба на небезбедни и опасни производи на нивните платформи. Оваа одлука е дел од поширокото сузбивање на големиот прилив на евтин увоз од е-трговија во Европската унија.

Комисијата, исто така, најави заедничка истрага на националните власти за заштита на потрошувачите во ЕУ поради сомневањата дека Шејн ги прекршува правилата за заштита на потрошувачите.

Мерките на ЕУ следат по сличен потег на САД, кои оваа недела ги укинаа даночните олеснувања што ги користеа трговците на мало како Тему и ШеЈн за испраќање пакети со мала вредност без царина.

Огромен прилив на евтини пакети од Кина

Европската комисија изрази загриженост за 4,6 милијарди пратки со ниска вредност (под 22 евра) увезени во ЕУ минатата година, што е двојно повеќе од бројот во 2023 година. Околу 91 отсто од овие пратки доаѓаат од Кина, а се проценува дека дневно влегуваат околу 12 милиони пакети.

„Под одредени услови, онлајн продавниците може да бидат одговорни за продажба на неусогласени или опасни производи. Иако се ослободени од одговорност за незаконското однесување на продавачите, тие мора да исполнат одредени услови“, наведува Комисијата во своите упатства.

Покрај безбедносните ризици за потрошувачите, Комисијата предупреди дека огромниот прилив на евтини производи ја нарушува пазарната рамнотежа, создавајќи нелојална конкуренција за трговците од ЕУ кои ги почитуваат правилата. Исто така, голем број на пратки негативно се одразува на животната средина и климата.

ЕУ планира да воведе надоместок за обработка на пратките за е-трговија за покривање на трошоците за контрола на увозот. Комисијата веќе предложи укинување на царинското ослободување за пратки под 150 евра и бара од земјите-членки да го спроведат ова правило што е можно поскоро.

Со новиот механизам наречен „проверка на безбедноста на производите“, земјите од ЕУ за прв пат ќе можат електронски да ја проверуваат безбедноста на производите пред да бидат испорачани.

Реакциите на ШеЈн и Тему

ШеЈн рече дека ќе соработува со Комисијата и властите за заштита на потрошувачите:

„Ние ја споделуваме целта европските потрошувачи да купуваат безбедно и ќе работиме на решавање на какви било проблеми“, рече портпаролот на компанијата.

Тему, кој е под истрага на ЕУ според Законот за дигитални услуги (DSA) од октомври минатата година, веднаш не ги коментираше последните одлуки. Комисијата соопшти дека го анализира својот одговор на загриженоста од регулаторите и организациите за заштита на потрошувачите.

„Аптив“, ирско – американската компанија за израбоитка на авто делови го затвора погонот во ТИРЗ Бунарџик кај Скопје и се сели во Полска и Португалија. Британскиот гигант „Џонсон Мети“, најголемиот извозник од Македонија, го намалува бројот на вработени. Според експертите ова се случува како последица на кризата на автомобилската индустрија во светот.

„Аптив“ во Македонија работи од 2016 година и нима 500 вработени. Од компанијата за ТВ „Телма“ вчера изјавија дека „поради оптимизирање на производствените капацитети, согласно случувањата на глобалниот пазар, производство од Бунарџик го селат во нивните погони во Полска и Португалија, а во Македонија се затвора. Имаме  план за поддршка на вработените во текот на целата транзиција, која ќе биде во согласност со локалните закони и прописи“.

Од „Џонсон Мети“ велат дека ќе го намалат бројот на работни позиции поради глобалните случувања на автомобилскиот пазар.