Советникот на рускиот претседател за надворешна политика, Јуриј Ушаков, денеска фрли студена сенка врз американските напори за мировен план, соопштувајќи дека Русија сѐ уште не ги добила ревидираните предлози по последните разговори со Украина. Неговиот коментар е јасен сигнал: „Кога ќе ги видиме, можеби многу работи нема да ни се допаднат“, изјави Ушаков, наговестувајќи дека Кремљ веројатно нема позитивно да ги прифати.

Во меѓувреме, на спротивната страна, претседателот Володимир Зеленски зрачи со оптимизам. Тој објави дека Киев и Вашингтон веќе постигнале целосна согласност околу клучните точки за повоената обнова на Украина. Ова доаѓа по разговорите со Џеред Кушнер, зетот на американскиот претседател Доналд Трамп, и други високи американски функционери.

„Работиме на „економскиот документ“ и Украина е целосно усогласена со американската страна“, истакна Зеленски.

САД не губат време – планот наводно вклучува формирање голем инвестициски фонд во Украина, со посебен фокус на стратешкиот сектор на ретки метали.

И покрај скептицизмот, и Москва сигнализираше интерес за странски инвестиции. „Волстрит журнал“ претходно објави дека американскиот мировен план содржи предлози за вложувања во руските ретки минерали и енергетика. Токму поради ова, изјавата на Ушаков е особено значајна, бидејќи ја крева тензијата околу тоа како ќе изгледа финалниот договор.

Сепак, рускиот министер за надворешни работи, Сергеј Лавров, се обиде да спушти топката, изјавувајќи дека нема повеќе „недоразбирања“ со Вашингтон за Украина. Но, тој додаде клучен услов: Москва бара евентуалниот мировен план задолжително да вклучува колективни безбедносни гаранции за сите страни.

Судирот на ставови е очигледен. Додека Киев и Вашингтон градат визија за економска обнова, Москва ја задржува својата позиција, барајќи безбедносни гаранции и најавувајќи дека не е подготвена да прифати сѐ што ќе ѝ биде понудено.

Бугарија тоне во длабока политичка криза, а улиците на Софија вријат од незадоволство. Платото во центарот на градот, наречено „Триаголник на моќта“ – просторот пред парламентот, владата (министерскиот совет) и претседателската палата, деновиве е преполно со граѓани, пред сѐ млади, кои гласно го изразуваат своето незадоволство од актуелната владина политика.

Причината за оваков хаос беше контроверзниот предлог-буџет за 2026 година, кој предвидуваше зголемување на придонесите за пензиско и социјално осигурување, додека истовремено ги зголемуваше платите на пратениците и државните службеници. Ова беше сфатено како директна навреда: „Платите на политичарите пред потребите на обичните граѓани“. Иако владата првично вети дека ќе го повлече буџетот под притисок, нејзиното премислување доведе до уште пожестоки и масовни протести низ целата земја.

Како што се наведува, ова се „најголемите антикорупциски протести во последната деценија во Бугарија“. Граѓанскиот притисок беше толку силен, што Владата на крајот мораше да попушти и да го повлече буџетот. Сепак, тоа не ја смири ситуацијата, напротив.

Според анкетите, над 70% од граѓаните ги поддржуваат протестите, а околу половина бараат оставка на владата. Кризата е повеќеслојна, а институциите покажуваат тешки симптоми на нефункционалност и дезориентираност.

Оваа нова бура е само кулминација на долгогодишна, длабока криза. Со години, Бугарија е на врвот на листата како најкорумпирана држава во ЕУ и на дното по слободата на медиумите.

Централна фигура во оваа нестабилност е партијата ГЕРБ и нејзиниот лидер Бојко Борисов, кој со деценија доминираше на политичката сцена. Иако првично настапи со антикорупциска реторика, со текот на времето и самиот беше доведен во врска со бројни корупциски афери.

Паралелно со него, се наметна и моќната фигура на Делјан Пеевски, медиумски магнат и олигарх, опишан од „Репортери без граници“ како „најозлогласен симбол на корупцијата“. Токму неговото контроверзно назначување за шеф на контраразузнавачката служба во 2013 година предизвика масовни протести. Пеевски, кој подоцна беше санкциониран од САД и Велика Британија според законот „Магнитски“, сега е лидер на партијата ДПС и се обвинува за саботирање на преговорите.

Серијата од седум избори за четири години ја докажува институционалната парализа. Иако Борисов конечно успеа да состави нова влада во јануари 2025 година, враќањето на старите лица на власт само го продлабочи разочарувањето кај реформскиот блок.

Кризата се случува само дваесетина дена пред Бугарија да ѝ се приклучи на еврозоната и да го воведе еврото! Граѓаните се загрижени дека спорниот буџет ќе го зголеми јавниот долг и ќе ја поттикне инфлацијата. Јавната поддршка за воведувањето на еврото е минимална – само 15% го поддржуваат влезот во јануари.

Повлекувањето на буџетот не е крај, туку нов почеток на кризата. Опозицијата веќе поднесе иницијатива за недоверба, а претседателот Румен Радев ги критикуваше властите за „продлабочување на беззаконието и поделбите“ и повика на нови избори.

Во услови на оваа длабока политичка дезориентираност на официјална Софија, аналитичарите предупредуваат:

„Бесмислено е да се бара стабилен соговорник во Софија со кого би се разговарало, па и преговарало по кое било прашање што се однесува на надворешната политика или односите со соседите.“

Според нив, Бугарија уште долго ќе се наоѓа во „политичка нокдаун-ситуација“. Постои страв дека дури и да се договори нешто, „институционалната меморија на Софија ќе биде подложна на амнезија, по што ќе се врати на старите анахрони патеки на хегемонија.“

Сепак, оваа нестабилност се гледа како можност за Македонија, давајќи ѝ време да бара „креативни решенија“ со Вашингтон или Брисел во делот на евроинтегративните предизвици, кои Бугарија досега ги опструираше.

„Гласањето за руските средства ќе предизвика непоправлива штета“, тврди унгарскиот премиер Виктор Орбан, на најавата за денешното гласање во Брисел, кое се очекува да го реши прашањето за долгорочно замрзнување на средствата на Руската централна банка. Според Орбан, пладневното писмено гласање е директен удар врз правниот поредок на Европската Унија.

Орбан предупреди: „Денеска Брисел го преминува Рубикон.“

Тој истакнува дека прашањето за замрзнатите руски средства досега бараше едногласна одлука од земјите-членки на секои шест месеци. Но, со денешната постапка, Брисел наводно „со еден потег на пенкалото“ го укинува условот за едногласност, што унгарскиот лидер го нарекува „очигледно нелегално“.

Според Орбан, ова е крајот на владеењето на правото во Европската Унија, бидејќи европските лидери се ставаат „над правилата“.

„Наместо да обезбеди почитување на договорите на ЕУ, Европската комисија систематски го крши европското право. Сето ова се случува во сред бел ден, помалку од една недела пред состанокот на Европскиот совет.“ – Виктор Орбан

Унгарскиот премиер остро ја критикува целта на потегот – продолжување на војната во Украина, „војна во која очигледно не може да се победи“.

Најшокантното обвинение е дека овој чин го заменува владеењето на правото со „владеење на бирократите“.

„Воспоставена е диктатура во Брисел,“ рече Орбан, најавувајќи дека Унгарија протестира и ќе стори сè што е во нејзина моќ за да го врати правниот поредок.

Овој контроверзен потег е овозможен со предлогот на Европската комисија да се користи Член 122 од Договорот за ЕУ. Оваа одредба им дава на владите на ЕУ можност да усвојат итни мерки со квалификувано мнозинство за справување со тешка економска состојба.

Со замрзнувањето на руските средства на неопределено време, се елиминира ризикот за планот за нивно користење за финансирање на Украина. Ова е критично бидејќи Унгарија и Словачка веќе нема да имаат право на вето да го блокираат продолжувањето на замрзнувањето на секои шест месеци, како што тоа го правеа досега.