Македонија

НОВИОТ ЗАКОН ЗА ЕНЕРГЕТИКА – КЛУЧЕН ЧЕКОР КОН СТАБИЛНА И ОДРЖЛИВА ИДНИНА

Живееме во време кога глобалните предизвици во енергетскиот сектор стануваат сè поголеми. Токму затоа, Македонија треба и мора да одговори со јасна стратегија и стабилна правна рамка.

Покрај значењето на нормативен акт, новиот Законот за енергетика кој го подготви Министерството за енергетика, рударство и минерални суровини е и темел за долгорочна енергетска стабилност и одржлив развој на нашата земја.

Со овој закон, Македонија во целост ќе го усогласи своето законодавство со европските директиви и дополнително ќе воспостави нови механизми за зајакнување на енергетската безбедност, привлекување инвестиции и подобрување на условите за граѓаните и стопанството.

Подготовката на Предлог – законот се спроведе во инклузивен процес со учество на државните институции, енергетските компании, стопанствениците, експертите и граѓанскиот сектор. Процесот траеше повеќе месеци, а фокусот беше на создавање флексибилна, предвидлива и правично регулирана енергетска рамка. Организацијата и реализацијата на пишувањето на текстот на законот во ваква форма, како модел и добар пример, кој низ досегашната пракса на пишување на закони од областа на енергетиката не е применуван и познат, наиде на општа прифатеност и се воспостави како можност за размена и усогласување на ставови, потреби и интереси на сите чинители. Овој приод како новина преставуваше вистинска алатка за транспарентност и учество на заинтересирани субјекти, слободно кажано изградивме консензуален модел за соработка, кој ќе даде добар пример и во други области.

Во последните две децении, енергетските пакети на Европската унија претставуваат основа за модернизација и интеграција на енергетските пазари во Европа. Четвртиот енергетски пакет – „Чиста енергија за сите Европејци“ носи низа регулаторни механизми кои го поттикнуваат развојот на обновливите извори, подобрувањето на енергетската ефикасност и јакнењето на пазарната конкурентност. Со неговото транспонирање, Македонија не само што ги усвојува европските стандарди, туку и воспоставува поодржлив, транспарентен и интегриран енергетски систем.

Енергетска безбедност и стабилен пазар

Една од клучните цели на новиот закон е да обезбеди сигурност и стабилност во снабдувањето со електрична енергија. Со јасни регулативи за инвестиции во нови енергетски капацитети, вклучително и складирање на електрична енергија, овој закон ќе овозможи поефикасно управување со производството и потрошувачката. Балансирањето на енергетскиот систем и развојот на инфраструктурата за пренос и дистрибуција ќе гарантираат стабилни и конкурентни цени на електричната енергија за домаќинствата и индустријата.

Дополнително, Законот овозможува зголемена регионална соработка, подобро управување со енергијата и поволни услови за инвестиции, што ќе придонесе за стабилни цени и поголема сигурност во снабдувањето со електрична енергија. Со ова, Македонија добива стабилен и усогласен систем и отвора можности за побрзо вклучување во регионалниот електроенергетски пазар преку механизми како „market coupling“ односно, пазарно спојување.

Зголемената поврзаност со регионалните и европските енергетски пазари ќе ја зголеми конкурентноста и ќе создаде поволни услови за граѓаните и стопанството, преку стабилни и предвидливи цени на електричната енергија. Дополнително, пазарното спојување е важен чекор кон исполнување на обврските поврзани со воведувањето на Механизмот за јаглеродна гранична корекција (CBAM). CBAM е механизам кој има за цел поттикнување на користење поеколошки извори преку воведување дополнителни трошоци за електрична енергија што се произведува од јаглен. Со вклучувањето на Македонија во “market coupling“ со Грција, државата ќе може полесно да го исполни овој услов и да ги минимизира економските ризици што би произлегле од воведувањето на CBAM.

Повеќе инвестиции во обновливи извори на енергија

Новиот Закон за енергетика создава подобри услови за инвестиции во обновливи извори на енергија, соларни, ветерни и хидро електрани. Ова ќе овозможи искористување на огромниот потенцијал кој Македонија го има во производството на чиста енергија.

Во оваа насока е и воведувањето на граѓанските енергетски заедници, во кои граѓаните ќе можат да се здружуваат каде што ќе произведуваат, споделуваат и користат електрична енергија. Овој модел е особено корисен за локалните заедници, кои преку ваквите иницијативи ќе можат да ги намалат трошоците за електрична енергија и да учествуваат во енергетскиот сектор. Енергијата повеќе нема да биде само трошок за граѓаните, туку и можност за дополнителен приход.

Со Законот се воведува и концептот на просјумери т.е. потрошувачи кои истовремено произведуваат и трошат електрична енергија. Ова ќе им овозможи на домаќинствата и компаниите не само да трошат, туку и да го продаваат вишокот на електрична енергија, со што ќе ја зголемат својата енергетска независност.

Законот за првпат детално ја регулира областа на складирањето на електрична енергија како посебна енергетска дејност. Складирањето ќе овозможи подобро управување со флуктуациите во производството од обновливи извори, зголемување на стабилноста на мрежата и намалување на зависноста од увоз на електрична енергија во периоди на висока потрошувачка.

МЕПСО преминува во надлежност на Министерство за енергетика

Една од позначајните новини која се воведува со измените во Законот за енергетика е тоа што операторот на електропреносниот систем, МЕПСО, ќе премине под надлежност на Министерството за енергетика, рударство и минерални ресурси.

Оваа промена има за цел да создаде посилен институционален капацитет за управување со електропреносната мрежа, да ја зголеми ефикасноста на мрежата и да ги забрза сите неопходни реформи. Со интеграција на МЕПСО во Министерството, државата ќе има поголема контрола врз стратешките проекти и нивната имплементација, како што е модернизацијата на далекуводите и подобрување на интерконекциите со соседните земји.

Воедно, со овој потег се создаваат поголеми можности за подобрување на процесот на дигитализација и автоматизација на енергетскиот систем, што ќе придонесе за побрзо откривање на проблеми, намалување на загубите во преносот и подобра услуга за крајните корисници.

Спроведување на енергетската политикаЕнергетската политика на државата ќе се спроведува преку имплементација на Стратегијата за развој на енергетиката, Интегрираниот национален план за енергија и клима и други стратешки документи кои се во согласност со долгорочните климатски и економски цели на државата. Во оваа насока е и законската обврска на Министерство за енергетика, рударство и минерални суровини за годишното планирање на енергетските објекти. Врз основа на овој план, ќе се издаваат овластувања за изградба на нови електроенергетски капацитети, со што ќе се обезбеди контролирано и одржливо проширување на енергетската инфраструктура.

Заклучок Со новиот Законот за енергетика, Македонија добива сигурна и современа енергетска рамка, која ќе овозможи стабилност, поголеми инвестиции во обновливи извори, енергетска независност и заштита на потрошувачите, особено на ранливите.

Со ова законско решение ја градиме иднината заснована на сигурна, достапна, одржлива и зелена енергија, амбиент во кој граѓаните и стопанството ќе можат да ја почувствуваат придобивката од модерната енергетска политика.

Сања Божоновска, министерка за енергетика

Македонија

Фатен камион со скриени икони и верски предмети на влез во Македонија

Царинската управа открила обид за шверц на икони и други верски предмети на граничниот премин Дојран. При контрола на товарно возило минатата недела, царинските службеници пронашле вкупно 842 различни верски предмети, 50 креми за лице и 84 килограми мед. Стоката била сокриена во 16 кутии и една ќеса во товарниот дел од камионот.

Според соопштението на Царинската управа, откриените производи не биле прикажани во царинската документација. Нивната вредност изнесува 899.460 денари, додека избегнатите давачки се проценети на 327.067 денари.

На фотографиите објавени од царината јасно се гледа дека меѓу запленетите предмети има и голем број икони.

Македонија

Чучуљ: Комисијата за борба против корупција ќе постапува без разлика на политичката припадност

Новиот претседател на Антикорупциската комисија, Адем Чучуљ, истакна дека Комисијата ја поздравува секоја иницијатива за борба против корупцијата и ќе постапува секогаш кога има основ за тоа, без разлика дали сигналите доаѓаат од власта, опозицијата или граѓански организации.

– Ја поздравуваме секоја иницијатива за борба против корупцијата, било да е од политички партии, здруженија на граѓани или медиуми. Ќе ги следиме сите јавни настапи и секогаш каде има основ за постапување, ќе постапуваме. Сепак, треба да се има предвид дека ДКСК е превентивно тело и нашите капацитети за истраги се ограничени, појасни Чучуљ во вечерашното гостување во централниот дневник на „Сител“.

Во врска со најавите на опозициската СДСМ за објавување на снимки за наводни коруптивни активности на власта, Чучуљ рече дека Комисијата ќе ги разгледува сите случаи каде постои основ за постапување.

На прашањето за можноста да се ревидираат предметите од мандатот на претходната претседателка, Чучуљ рече дека нема потреба за тоа бидејќи сите одлуки биле донесени на јавни седници со мнозинство гласови. Дополнително, тој појасни дека распределбата на предметите е електронска и се врши според принципот на ротација, што ја елиминира можноста за влијание од страна на претседателот.

– Претходната претседателка ја смени распределбата на предметите во позитивна насока – по случаен избор, наместо по азбучен ред, што значи дека системот ги распределува предметите без влијание на претседателот, подвлече Чучуљ.

За својот избор за претседател и едногласната поддршка од пратениците, Чучуљ рече дека е изненаден и благодарен и ја гледа оваа поддршка како морална и професионална обврска да ја оправда довербата.

Тој најави и поголема транспарентност кон медиумите, со редовни брифинзи по една или две седници и подготовка на нова стратегија за соработка со јавноста.

Македонија

ПАРКИРАШ „САМО МИНУТА“? КАМЕРИТЕ НЕ ПРОСТУВААТ – КАЗНИ И ЗА ТЕЛЕФОН!

Главната цел на проектот „Сејф сити“ е да се обезбеди што поголема безбедност на учесниците во сообраќајот, како и на пешаците. Бројот на паднати опомени покажува дека граѓаните реагираат позитивно, вели Сашо Топаловски, началник во СВР Скопје во интервју за порталот „Република“.

Тој најавува дека граѓаните со казната ќе добиваат и фотографија од прекршокот. Системот може да го слика и целото возило, може да го слика и горниот дел заедно со таблиците. Кога се поминува на црвено светло се снима задната таблица и ќе се гледа задната шофершајбна и моментот на поминување на црвено светло.

Топаловски потсетува дека жолтото светло не е за поминување, туку за возачот да се подготви да застане. Речиси сите сообраќајници во Скопје се направени со трепкач на зеленото светло, тоа трепка три пати пред да се вклучи жолто светло.

– Жолтото светло и законски е наведено дека не е за да поминете туку за да застанете. Ако вие како возач го забележите жолтото светло, немате да кажете зошто сте поминале, не сте безбедни самите вие. Жолтото светло е за да ве предупреди дека треба да застанете. Вие може да поминете на зелено и кога ќе поминувате на раскрсницата тоа да стане жолто и тогаш нема да ве регисрира системот. Камерата има прецизна зона каде треба да се најде вашата таблица, каде треба да навлезе вашето возило во раскрницата после пешачкиот премин за да ве сними заедно со црвеното светло. И тука има непобитен доказ, го гледате вашето возило со регистрацијата влезено во раскрсницата и горе го гледате црвеното светло. На жолто светло се кочи и се припрема за следното тргнување. Можеби и на другата страна некој истото го вика ако помине на жолто – објаснува Топаловски.

Нема можност за човечко влијание

Началникот објаснува дека системот Сејф сити е проектиран да не може врз него да влијае човечки фактор и сѐ прави сам. Внесува податоци, ја испраќа пораката, снима и го пакува во фајл.

– Нема можност човек да ве извади од систем за да не добиете порака и прекршочен платен налог – уверува Топаловски.

Тој потсетува дека законската регулатива за движење во градска зона е 50 и дека сите инженери проценуваат дека при таа брзина секоја реакција на возачот е благовремена и смртните последици се невозможни.

– За од 0 до 10 километри на час казната е 10 евра или на половина 5, или онаа што е над 10 километри на час до 30 е 45 евра. Тоа се казни за да ви текне дека правите грешка и дека таа грешка може да биде кобна. Сега само тестираме дали со 52 или 55 го добивааме нивото на безбедност. Ова и ние го знаеме и заедно со граѓаните планираме статистички да пресметаме и да објавиме кој систем на нивелација ќе го избереме. И камерите кои се нивелирани во Биро за метрологија покажуваа нивелација од еден до два проценти. Ги анализираме сите европски земји и заедно со граѓаните во една јавна дебата ќе одлучиме. Толеранција има и на сегашните радари. Да не се тревожат траѓаните, ова е тест фаза – вели Топаловски.

Ќе се казнува и за зборување по телефон

Тој вели дека ќе се казнуваат сите вообичани прекршоци што се прават во сообраќајот, како што се полукружно вртење, каде што не е дозволено, погрешно престројување, а понатаму ќе се воведуваат казни и за зборување на мобилен телефон. Началникот предупредува и да се почитува забраната за паркирање и застанување на сообраќајници на кои тоа е строго забрането.

– Ги замолувам граѓаните на тие места да не запираат и паркираат, макар и привремено затоа што има и други места каде што законски може три или пет минути да се застане. Системот понуди решение, а тоа се специјализирани полициски возила кои се опремени со камери кои се поврзани со системот „Сејф сити“. Во нив полициски службеник кој управува и полициски службеник кој го гледа мониторот, поминуваат по главните сообраќајници и ги сликаат сите возила кои се паркирани, а возачите пијат кафе. Додека го пијат кафето ќе им стигне порака дека штотуку им стигнал прекршочен платен налог. Тогаш ќе сфатат дека наместо да платат кафе кое ќе чини 1.500 денари ќе биде подобро да се паркираат на безбедно место и кафето да ги чини многу поевтино – вели Топаловски.

Ако баба лаже, снимката не лаже

По сторувањето на сообраќајниот прекршок во рок од 24 часа стасува порака. Возачот има рок да го отвори линкот. Ако не се отвори пораката за 24 часа, стасува нова која ќе го потсети дека има порака за која има рок од 8 дена да ја отвори.

– Кој ден и да ја отворите пораката од тој ден почнува рокот за приговор. Ако ја отворите пораката петтиот ден имате 8 дена да ја платите пола и да завршите или да се жалите дека не сте возеле вие, да го донесете лицето или да донесете изјава кој возел. Сето ова е во рокот од нови 8 дена. Жалбената постапка во судот за прекршоци е на товар на оштетениот. Вие треба да отворите приговор a наш е товарот за доказната постапка пред судот. Кога ќе се спореди снимката другата страна нема да има аргументи. Ако во рок од 8 дена не ја отворите пораката, во следната порака ќе ви стигне дека сте го изгубиле рокот за плаќање половина сума. Следните 8 дена ви се за плаќање цела сума или да вложите приговор кон МВР што оди во суд. Ако и во вторите 8 дена, не ја отворате пораката, тогаш го губите правото на првите 8 дена за пола сума, го губите правото на вторите 8 дена бидејќи не сте ја отвориле пораката, не се интересирате, ниту сте поднеле приговор. Во тој случај МВР преку системот на УЈП ќе ви ги одземе парите од сметка. Не се исплати за 5 евра или за 23 евра да влегувате во доказна постапка, да правите трошоци и на крајот да ви докаже судот дека ве има на слика, што е непобитен доказ. Треба да сфатите дека сте направиле грешка, тоа е идејата и да си речете од денеска ќе почнам да возам правилно. Ако сте ја заслужиле невозможно е да избегнете плаќање на казната – вели Топаловски во интервју за порталот „Република“.

Лани во Македонија имало 142 жртви во сообраќајот. Во првиот ден од тест фазата на системот „Сејф сити“ во Скопје беа регистрирани 110.000 прекршоци, а веќе вториот ден беа преполовени. Тоа значи дека граѓаните реагираат на промените и дека расте свеста за безбедноста во сообраќајот.