Македонија

Бугарските напади врз македонскиот јазик: Хронологија на негирања и посегања од 1851 година до денес

Во последните неколку години, македонската јавност е сведок на зачестени изјави од бугарски официјални и неофицијални лица кои го негираат постоењето на македонскиот јазик, нарекувајќи го „западнобугарски дијалект со србизми“. Но, ваквите тврдења не се новост – тие траат повеќе од 170 години.

Историски напади врз македонскиот јазик

Од средината на 19 век, македонските интелектуалци и културни дејци се соочуваат со обиди за дискредитација на нивниот јазик. Првите документирани критики потекнуваат од бугарски весници и интелектуалци кои жестоко ги напаѓале македонските автори.

Во „Цариградски весник“ од октомври 1851 година, јазикот на Јордан Хаџи Константинов-Џинот бил окарактеризиран како „неразбирлив и разнороден“:

„И вистина тој јазик, ако и да се чини бугарски, неговото суштествување… сепак по вид, сиреч по изразувањето на зборовите и составот, има толку својства и особености што полесно може да научи да го говори еден инороден странец, а не истороден Бугарин.“

Во јули 1857 година, истото списание го критикувало владиката Партенија Зографски за употреба на јазик различен од бугарскиот:

„Нему поправилно ќе му се види „ја“ место „азъ“, „кьемъ“ место „щемъ“, што се изрази својствени за српскиот јазик.“

Борба за македонскиот јазик во 19 век

Обидите за посебна македонска книжевност биле жестоко осудувани од бугарските кругови. Во „Български книжици“ (септември 1858 година) пишува за книгата на Партенија Зографски:

„Кратка Свештена Историја… напишана на бугарско-македонско наречје, една смеса од бугарски и српски.“

Во ноември 1862 година, „Цариградски весник“ со ироничен тон ги повикувал Македонците да не го одбиваат „бугарското братство“:

„Ве молам браќа МАКЕДОНЦИ! Вие ми се чини дека со горделив презир гледате на вашите браќа: Бугари и Тракијци, кога не им ги одобрувате учебните книги…“

Македонската книжевност како „закана“

Кон крајот на 19 век, македонските напори за културна и јазична автономија биле доживувани како политичка закана. Во 1892 година, бугарскиот весник „Свобода“ го нападнал списанието „Лоза“ издавано од „Младата македонска книжевна дружина“:

„Од се’ се гледа дека работата не стои така: луѓето тука имаат други цели — да создадат нов литературен македонски јазик…“

Во март 1892 година, истиот весник обвинил дека македонските интелектуалци подготвуваат „отцепување од Бугарија“:

„Полека-лека ќе воведуваат зборови од охридското поднаречје што ќе биде литературен јазик на идната Велика Македонија.“

Постојаното негирање – стратешка политика

Како што покажуваат овие историски документи, бугарското негирање на македонскиот јазик не е современ феномен. Од средината на 19 век до денес, бугарските власти и интелектуални кругови систематски го поткопуваат македонскиот јазик и неговата историска автентичност.

Ваквите обиди продолжуваат и денес, но македонскиот јазик, со своето столетно културно и книжевно наследство, останува жив доказ за посебноста и идентитетот на македонскиот народ.

Македонија

Се што треба да знаете за „Safe City“

Казнувањето на сообраќајните прекршоци преку системот „Безбеден град“ официјално ќе започне на 1 февруари, наместо на првично најавениот датум 1 јануари. Одложувањето е потврдено за ТВ21 од помошник-заменик министерот во МВР, Мухамет Исмаили, кој објасни дека причина за пролонгирањето е потребата од дополнителни технички проверки и усогласување на правните процедури.

„Од 01.02.2026 системот SafeCity целосно ќе биде ставен во функција во Скопје, Куманово и Тетово, како и на Коридорите 10 и 8, додека во другите градови се предвидува да започне во текот на 2026 година“, изјави Исмаили.

Од Министерството за внатрешни работи најавуваат и можност за одредена толеранција кај ограничувањата на брзината. „Треба да ги почитуваме ограничувањата – 50 км/ч за урбани подрачја значи 50 км/ч. Секако дека и ние ќе внимаваме, исто како што прават и сите европски градови каде што имаат свои параметри за толеранција – таква толеранција ќе има и кај нас“, изјави Сашо Топаловски, началник на СВР Скопје.

Системот „Безбеден град“ ќе работи со фиксни камери кои ќе регистрираат пречекорување на брзината, поминување на црвено светло, нерегистрирани возила и други прекршоци. Дополнително, специјализирани полициски возила ќе идентификуваат неправилно паркирање и останати нарушувања на сообраќајните правила.

Целта на новиот систем е до 2030 година да се преполови бројот на сообраќајни несреќи во државата.

Македонија

Витаминка со Стоби Флипс и купувачите донираат 1.000.000 денари за СОС Детско село

Кампањата „Заедно за топол дом, љубов и грижа за секое дете“ што Витаминка ја реализираше преку Стоби Флипс, успешно заврши и резултираше со донација од 1.000.000 денари за СОС Детско село. Средствата ќе бидат искористени за Советувалиште за психолошка поддршка и специјална едукација со рехабилитација на СОС Детско село. Благодарение на поддршката од граѓаните за акцијата со која од секој купен Стоби Флипс се издвојуваше дел, со собраните средства ќе се овозможи континуирана експертска едукација за шеесет деца и млади на возраст од 6 до 18 години кои растат без родителска грижа и се соочуваат со последици од трауматски искуства, емоционални и развојни предизвици, како и различни когнитивни потешкотии.

Средствата ќе бидат насочени кон проектот „Менталното здравје пред сè“, преку кој децата ќе добијат индивидуални сесии со психолози и специјални едукатори, како и терапевтски третмани во сензорна соба за оние кои имаат потреба од дополнителна поддршка во емоционалниот и когнитивниот развој. Овие услуги се од суштинско значење за нивното зајакнување, подобро справување со кризи и градење основа за здрав личен раст.

Од СОС Детско село Македонија истакнуваат дека поддршката е од огромно значење за континуитетот на нивната мисија. „Од срце им благодариме на Витаминка и на сите граѓани кои ја поддржаа кампањата. Витаминка уште еднаш покажа што значи вистинска општествена одговорност и посветеност кон децата. Благодарение на ова партнерство, можеме непречено да продолжиме да обезбедуваме стручна грижа и поддршка за секое дете, со верба во нивната подобра иднина,“ велат од организацијата.

За што поуспешно спроведување на кампањата за Стоби Флипс беше изработена и специјална амбалажа со што купувачите беа информирани за своето учество во донацијата и придонесе за подигнување на јавната свест и обезбедување поголема поддршка за децата без родителска грижа.

Од Витаминка додаваат дека се горди што кампањата успеала да ја мобилизира јавноста и да создаде реална промена. „Нашата цел беше да потсетиме дека секој мал гест на солидарност може да донесе голема разлика. Благодарни сме што потрошувачите ја препознаа важноста на оваа приказна и ни помогнаа заедно да донесеме надеж, грижа и поддршка таму каде што е најпотребно“, истакна Симона Симоновска, одговорна за маркетинг во Витаминка.

Со оваа кампања, Витаминка и Стоби Флипс уште еднаш ја потврдуваат својата посветеност кон најмладите и даваат силен пример за тоа како компаниите, заедно со граѓаните, можат да создадат поподобно, похумано и посреќно општество за секое дете.

Македонија

Рекордна година за Скопје – аеродромот со 3 милиони патници, растот продолжува до 3,2 милиони

Меѓународниот аеродром Скопје денес го дочека својот тримилионити патник во една календарска година. Среќничката, Милена Таскова, беше изненадена на нејзиниот лет Скопје – Бари.

Раководството на аеродромскиот оператор ТАВ Македонија, заедно со вицепремиерот и министер за транспорт, Александар Николоски, приредија емотивно изненадување за госпоѓа Таскова.

Милена Таскова беше облеана во подароци: бесплатни аеродромски услуги од сестринските компании на ТАВ и два бесплатни авионски билета од авиокомпанијата Виз Ер (Wizz Air).

Неџат Курт, генералниот директор на ТАВ Македонија, не ја криеше својата возбуда:

„Го достигнавме тримилионитиот патник во една година! Првпат лета за Бари, и посакав среќа на неа и нејзиното семејство.“

Курт најави дека ова е само почеток. Според оптимистичките прогнози на ТАВ, Скопскиот аеродром до крајот на годината ќе заврши со 3,2 милиони патници, додека аеродромот во Охрид се очекува да достигне 262.000 патници.

Овој успех не само што го потврдува растот на авиосообраќајот во земјата, туку и ја зацврстува позицијата на Скопје како значаен регионален воздушен центар.