Економија

Растот на платите и пензиите – мотор на инфлацијата во Македонија?

Во последните неколку години, Македонија бележи значителен раст на платите и пензиите, што е една од клучните мерки на Владата за подобрување на животниот стандард на граѓаните. Сепак, економските експерти предупредуваат дека оваа политика може да има несакани ефекти врз инфлацијата, особено во услови на ограничена продуктивност и нестабилна економска средина.

Како растат платите и пензиите?

Во последните десет години, минималната плата во Македонија порасна за повеќе од 130%, додека просечната нето-плата бележи раст од над 88%. Пензиите, исто така, беа зголемени неколку пати, при што последното усогласување доведе до значително повисоки исплати за пензионерите.

• Минимална плата (2015 → 2024): од 9.590 денарина 22.567 денари

• Просечна нето плата (2015 → 2024): од 21.906 денари на 41.239 денари

• Просечна пензија (2015 → 2024): од 13.095 денари на 23.785 денари

Иако ова е позитивен развој за работниците и пензионерите, економистите предупредуваат дека зголемената маса на пари во економијата без соодветен раст на продуктивноста може да го зголеми инфлаторниот притисок.

Дали растот на платите и пензиите ја зголемува инфлацијата?

Инфлацијата во Македонија во 2024 година изнесува 3.5%, што е значително помалку од претходните години, но и натаму останува фактор што влијае врз животниот стандард на граѓаните.

Според анализите на економските институции, зголемувањето на платите и пензиите создава дополнителна побарувачка, што води кон зголемување на цените. Кога повеќе луѓе располагаат со поголема куповна моќ, тоа го стимулира трошењето, што пак ги поттикнува трговците и производителите да ги зголемат цените на стоките и услугите.

Според Finance Think, зголемувањето на платите без паралелно зголемување на продуктивноста и инвестициите во економијата создава нерамнотежа меѓу побарувачката и понудата, што е класичен рецепт за инфлаторен раст.

Поврзаноста меѓу зголемувањето на платите и инфлацијата

Постојат неколку механизми преку кои растот на платите и пензиите директно влијае врз инфлацијата:

1. Зголемена потрошувачка:

o Кога луѓето имаат повисоки плати и пензии, тие трошат повеќе, што ја зголемува побарувачката за стоки и услуги.

2. Зголемени трошоци за компаниите:

o Компаниите кои мораат да ги зголемат платите на вработените ги пренесуваат тие зголемени трошоци на крајните потрошувачи преку повисоки цени.

3. Нестабилност во трговијата:

o Доколку платите и пензиите растат побрзо од продуктивноста, домашните производители може да станат неконкурентни, што може да резултира со зголемен увоз и дополнителни притисоци врз девизниот курс.

Според анализата на Државниот завод за статистика, инфлацијата во 2024 година изнесува 3.5%, што покажува дека зголемувањето на куповната моќ има реално влијание врз општото зголемување на цените, но и дека во одредени категории, како што се храната и комуналните услуги, растот на цените е повисок.

Како да се намали инфлаторниот притисок?

За да се намали влијанието на зголемените плати и пензии врз инфлацијата, експертите предлагаат неколку мерки:

✅ Зголемување на продуктивноста – Зголемувањето на платите мора да биде пропратено со повисока продуктивност, што значи инвестиции во технологија, иновации и подобрување на вештините на работниците.

✅ Поттикнување на домашното производство – Наместо зголемен увоз за задоволување на повисоката побарувачка, Владата треба да поттикнува производство во земјата за да ја зголеми понудата.

✅ Фискална дисциплина – Наместо директни субвенции и административно зголемување на платите, потребно е да се стимулира приватниот сектор да инвестира во долгорочен економски раст.

Растот на платите и пензиите е позитивен економски индикатор, но доколку не е соодветно балансиран со економската продуктивност, може да предизвика зголемен инфлаторен притисок.

За да се избегне вакво сценарио, потребно е покачувањето на примањата да се базира на реален економски раст, а не само на административни одлуки. Долгорочниот излез од инфлаторниот циклус бара инвестирање во продуктивност, стимулирање на домашното производство и поттикнување на економски стабилни политики.

Во спротивно, постои ризик зголемените плати и пензии да донесат повисока инфлација, наместо реално подобрување на животниот стандард.

Економија

Вкупен неделен промет од 46,9 милиони денари, без позначајни активности на обврзничкиот пазар

Изготвен од Илирика Инвестментс АД Скопје врз основа на официјални податоци од Македонска берза.

Во периодот од 8 до 12 декември 2025 година, на Македонската берза беа реализирани 237 трансакции со вкупен промет од 46,93 милиони денари, при што беа тргувани 31.442 хартии од вредност. Индексот МБИ10 неделата ја заврши со пад од 0,32%, на ниво од 10.190,89 поени, додека индексот ОМБ остана стабилен на 129,44 поени, без значителни промени во вредноста.

Најтргувани хартии од вредност

● Комерцијална банка АД Скопје (KMB) – 16.550.265 денари

● Макпетрол АД Скопје (MPT) – 10.351.316 денари

● Алкалоид АД Скопје (ALK) – 7.472.583 денари

Блок-зделки

Во текот на неделата беа реализирани четири блок-зделки, со вкупна вредност од 67,47 милиони денари, меѓу кои:

● Комерцијална банка АД Скопје (KMB) – 58.425.000 денари

● Макпетрол АД Скопје (MPT) – 5.750.350 денари

● Институт за заварување Југ Скопје – 7.287.750 денари (две блок-зделки)

Топ добитници

● Реплек АД Скопје (RPK) +1,25%

● Гранит АД Скопје (GRN) +0,61%

● Алкалоид АД Скопје (ALK) +0,39%

Топ губитници

● Комерцијална банка АД Скопје (KMB) –1,96%

● Стопанска банка АД Скопје (STB) –3,00%

● Македонски Телеком АД Скопје (TEL) –0,87%

Обврзнички пазар

Во текот на неделата беа реализирани седум трансакции со државни обврзници за денационализација, во вкупен износ од 1.230.775 денари, меѓу кои:

● Р. Македонија – денационализација 21 – 479.586 денари

● Р. Македонија – денационализација 22 – 638.351 денари

● Р. Македонија – денационализација 23 – 112.838 денари

Неделата од 8 до 12 декември 2025 година се карактеризираше со намалена пазарна активност и пад на индексот МБИ10 за 0,32%.Најликвидни беа Комерцијална банка, Макпетрол и Алкалоид, кои доминираа со над 70% од вкупниот промет. Позитивно движење бележат Реплек и Гранит, додека Комерцијална банка и Стопанска банка имаа негативно влијание врз индексот. Обврзничкиот пазар остана со ограничен обем на тргување, без позначајни ценовни промени.

Економија

Божиновска од Белград: Гасниот интерконектор со Србија е клучен за енергетската стабилност на регионот

Македонска делегација, предводена од министерката за енергетика, рударство и минерални суровини Сања Божиновска, заедно со тимот од Секторот за нафта и гас во Министерството и раководните лица од Номагас, МЕМО и МЕПСО, престојуваше во Белград по покана на српската министерка за рударство и енергетика.

Дел од делегацијата беа и директорот на Номагас, г-дин Недим Рама, заменик директорот на МЕПСО, г-дин Александар Пауновски, директорот на МЕМО, г-дин Зоран Ѓеорѓиевски и раководителот на Секторот за нафта и гас при МЕРМС, г-дин Горан Николовски. Главниот фокус на посетата беше забрзаната реализација на гасниот интерконектор меѓу Северна Македонија и Србија – проект од стратешко значење за регионалната поврзаност и долгорочната енергетска безбедност.

На работната средба беа разгледани клучните технички, финансиски и институционални чекори потребни за продолжување на активностите за изградба на интерконекторот. Овој инфраструктурен проект, со вкупна должина од околу 67 километри (23 km на територијата на Северна Македонија и 44 km во Србија), ќе ги поврзе гасните системи на двете земји – на македонска страна со приклучување кај Клечовце, а во Србија со националната гасоводна мрежа во близина на Врање.

За финансирањето на интерконекторот има интерес и од Светската банка и други комерцијални банки, бидејќи претставува дел од пошироката визија за интегриран, диверзифициран и сигурен регионален пазар на гас.

Министерката Сања Божиновска истакна дека проектот напредува согласно утврдена и усогласена динамика меѓу двете работни групи .

„Интерконекторот со Србија е клучниот проект што ќе ја отвори нашата земја кон нови извори на гас и ќе ја засили регионалната енергетска стабилност. Но ова е и една од најважните инфраструктурни врски за целиот регион – значајна не само за Северна Македонија и Србија, туку и за цела Европа. Имаме завршени студии, усогласена рута и координирана акција која веќе се спроведува. Нашата цел е интерконекторот да стане реалност во најскоро време, затоа што секој ден е важен за сигурноста на граѓаните и економијата.“ истакна Божиновска.

Од своја страна, српската министерка за рударство и енергетика, Дубравка Хандановиќ Ѓуровиќ, ја нагласи важноста на заедничката регионална визија:

„Гасниот интерконектор со Северна Македонија е проект што има значење подалеку од нашите граници. Тој е дел од визија за регион кој е енергетски поврзан, стабилен и усогласен со европските цели. Соработката со министерката Божиновска и македонскиот тим е интензивна и конструктивна. Со поддршка од ‘Транспорт гас Србија’ и ‘Номагас’ ќе создадеме нова енергетска оска на стабилност меѓу двете земји. Се согласивме на интензивни редовни средби, со цел интерконекторот да стане реалност во најскоро време.“

Очекуваната динамика и следните чекори

Двете делегации ја потврдија целосната посветеност за интензивна координација и навремено исполнување на сите обврски. Согласно усогласената динамика:

Изградбата на интерконекторот се очекува да биде завршена во текот на 2027 година.
Во 2028 година низ новиот гасовод се очекува да протече и првиот гас.
Интерконекторот е предвиден и да биде технички подготвен за идниот транспорт на водород, усогласено со долгогодишните европски енергетски цели и зелените политики.

На крајот од средбата, беше потврдена заедничката определба за силна институционална и техничка координација со јасна цел – гасниот интерконектор Северна Македонија – Србија да стане функционална, модерна и безбедна енергетска врска која ќе обезбеди поголема сигурност, диверзификација и регионална интеграција, во интерес на граѓаните, економијата и целиот регион.

Економија

Стопанска банка Битола започна ново поглавје како АЛТА банка

Од денес, 12 декември 2025 година, Стопанска банка а.д. Битола и официјално работи под новото име АЛТА банка АД Битола, по усвојувањето на измените и дополнувањата на Статутот на Собранието на акционери.

Промената на името следува по успешно завршената аквизиција од страна на АЛТА банка АД Белград, која беше финализирана во октомври годинава. Со ова, АЛТА банка АД Белград стана нов мнозински акционер, поседувајќи, заедно со поврзаните субјекти, 93,2571 проценти од акциите.

Со ребрендирањето, АЛТА банка АД Битола станува дел од АЛТА Група – регионална финансиска групација со седиште во Белград, која ги обединува банкарските, платежните и инвестициските услуги. Групацијата работи според европски стандарди и има силен фокус на иновации, дигитализација и унапредување на квалитетот на услугите.

АЛТА банка АД Белград, како една од клучните членки на групацијата, во 2024 година беше прогласена за најбрзорастечка банка во Србија. Усогласувањето на работењето на битолската банка со стандардите на групата се очекува да овозможи воведување нови производи, современи дигитални решенија и подобрување на корисничкото искуство.

Од АЛТА банка АД Битола наведуваат дека амбицијата е банката да стане значаен фактор во македонскиот банкарски сектор, со активна поддршка на локалната економија и развој на регионалната соработка.

За клиентите и деловните партнери, најважно е дека работењето на банката продолжува непречено. Сите експозитури остануваат на истите локации, со воведување нов визуелен идентитет, а постојните сметки, картички, договори и електронски услуги остануваат целосно валидни.

„Не се потребни никакви дополнителни активности од страна на клиентите. Сите услуги продолжуваат без промени, податоците се целосно заштитени, а клиентите навремено ќе бидат информирани за сите идни активности насочени кон подобро банкарско искуство“, соопштуваат од АЛТА банка АД Битола.