Економија

Бишев: Буџетските дотации за пензии да се намалат под 30 отсто

Фискалната стратегија се уште не ја игра улогата на стратешки документ што треба да е сидро за макроекономските и развојните политики на земјата. Стратегијата често се менува, дури и на годишна основа.

Така се губи долгорочната ориентација и за макроекономските политики и за фискалната политика. Анализата за периодот 2004 – 2023 година покажа склоност економскиот раст да се стимулира со фискална експанзија што треба да се преиспита зашто доглорочно не дава соодветни резултати. Јавниот долг надмина 60 отсто во 2024 година, но според статситиката не се земаат неизмирените обрвски кои на крајот од 2024 годинаизнесуваа четири отсто. Со ревизијата на оваа статистика, јавниот долг е околу 65 отсто од БДП што е согласно финансиската и буџетската статистика на ЕУ, рече денеска претседателот на Фискалниот совет Глигор Бишев.

Пред членовите на собраниските комисии за економски прашања и финансирање и буџет, европските експерти и претставници, Бишев напомена дека Фискалниот совет ја оценува како добра Фискалната стратегија 2025 – 2029 година што ја усвои Собранието.

-Стартегијата е добра рамка за фискална консолидација и на тој план буџетските дефицити се намалуваат на четири проценти во 2025 година и на 2,8 отсто во 2029 година. Со оваа динамика, Фискалниот совет целосно се согласува и ја поддржува, а јавниот долг е од 62 отсто во 2026 година на 59,7, но моменталните податоци се дека фискалниот долг е веќе 60 проценти, без достасаните обврски. Во однос на ризиците, укажавме дека фискалниот капацитет на јавните приходи врз основа на даноци и придонеси е 32 – 33 отсто од БДП. Во најновата студија на ММФ само фискалниот капцитет базиран на даночни приходи е проценет на 22,24 проценти, а од друга страна буџетските расходи за наредните четири години се проектирани на ниво од 40 проценти од БДП и тука го гледаме најголемиот ризик за реализација на буџетската стратегија. Препорачавме да се зголеми ефикасноста и да се намалат јавните расходи, да се зголеми фискалната дисциплина особено кај јавните институции, државните претпријатија, локалната власт, реформа на пензискиот систем и воведување еколошко оданочување, како и конвергенција кон даночните системи со ЕУ, нагласи Бишев.

На долг рок, според Фискаланиот совет, додаде, треба да се редуцираат буџетските дотации за пензии и да се сведат под 30 отсто зашто на долг рок над тој процент е неодржливо и го прави Буџетот ранлив.

-Ја поддржавме определбата на Владата изнесена во Фискалната стратегија јавните инвестиции во просек да изнесуваат пет отсто од БДП, а според Стратегијата за развој 2024 – 2044 што исто така ја усвои Собранието, тие се проектирани на 6,5 отсто од БДП со напомена дека ако во текот на годината средствата не се потрошат, не се пренаменуваат во тековни расходи, туку да останат за инфраструктура и инвестиции во наредната година или да се формира јавен фонд за инвестиции. Фискалниот совет препорачува да има квантификација на буџетските ефекти, односно на влијанието на предложените мерки и закони врз буџетските приходи, расходи и врз Стратегијата, да се отвори дебата за воведување уште едно фискално правило за јавните расходи, за нивниот раст во однос на номиналниот раст на БДП, како и да нема ревизии на фискланите приоритети пред изборните периоди, подвлече Бишев.

Една од препораките на Фискалниот совет е и при предлагањето мерки и закони обврзно да има и фискална проценка за ефектите од нивното спроведување.

Бишев во обраќањето рече дека македоските фискални правила во целост ги исполнуваат критериумите на Светска банка: обезбедуваат долгорочна стабилност на јавните финансии и на фискалната политика, овозможуваат реакција во услови на еконосми шокови или при потреба од дополнителни инвестиции во инфраструктурни проекти и развој, а во добри времиња овозможуваат да се создадат фискални бафери за тешки времиња. Во македонската регулатива во најголем дел, додаде, се веќе се вклучени и новите фискални правила за независните финансиски институции на ЕУ, останува уште да заживеат во пракса.

Осврнувајќи се на релациите со релевантните државни институции, Бишев уакажа дека досега соработката на Фискалниот совет со нив главно се сведувала на вршења анализи и давања мислења или препораки откако буџетските или фискалните документи веќе биле усвојувани или доставувани до Собранието. Фискланиот совет не бил вклучен, рече, во подготовката на овие документи за да се искаже по макроекономските претпоставки или за потенцијалните ризици.

Бишев ја истакна потребата од кадровско јакнење и финансиската незваисност на Советот. Напомена дека е неопходно да се обезбедат довлно и стабилни средства на долг рок.

Презентацијата „Фискално управување во ЕУ и улогата на Фискалниот совет“ почна со воведни обраќања на претседателите на Комисијата за финансирање и буџет и на Комисијата за економски прашања, Сања Лукаревска и Бојан Стојановски. Потоа свој осврт дадоа евроамбасадорот Михалис Рокас и директорот на Канцеларијата на Светската банка во земјава Масимилиано Паолучи по што следуваа излагања и на експертите.

Како што беше предочено, независност, стабилно долгорочно планирање, транспарентност, отчетност и комуникација со јавноста, се само некои од основните карактерирстики што треба да ги имаат независните финансиски институции (НФИ) или фискалните совети.

Извор: Канал5

Економија

Триглав Осигурување организираше инспиративна средба со Светислав Пешиќ

Триглав Осигурување на 15-ти декември, 2025г. во кафе „Литература“ организираше настан со панел-дискусија и промоција на книгата „Моја игра, мој пут – Живот тренера није бајка“ од Светислав Пешиќ, еден од најуспешните и најценетите кошаркарски тренери на денешницата.

Настанот предизвика голем интерес кај деловната и медиумската заедница, нудејќи ретка можност за директна средба и разговор со говорник, чие искуство и животна филозофија се подеднакво применливи во спортот, деловниот свет и секојдневниот живот. Преку лични примери и размислувања, Пешиќ зборуваше за предизвиците на лидерството, значењето на дисциплината, стратегијата, континуираното учење и потребата од рамнотежа помеѓу самодовербата и скромноста.

„Во спортот успехот не лежи во тоа да го работиш само она што го сакаш, туку да го сакаш тоа што го работиш. Животот се менува и јас учам да се менувам. Треба да знаеш како да учиш и да бидеш скромен, да прифатиш дека некој нешто прави подобро од тебе. Тоа не е едноставно, но е најдобриот пат до успехот“, истакнува г. Пешиќ во својата книга, нагласувајќи дека токму таа рамнотежа е клучна и за долгорочни резултати.

Главниот извршен директор на Триглав Осигурување, г. Војновиќ, го претстави Светислав Пешиќ, истакнувајќи ги неговите исклучителни професионални достигнувања, како и значењето и привилегијата Триглав Осигурување да биде домаќин на ваков настан, кој што има поширока општествена релевантност.

„Имавме можност да поминеме навистина драгоцено време со светски реномираниот тренер Светислав „Кари“ Пешиќ, кој на исклучително автентичен начин ги сподели своите долгогодишни искуства, кои што лесно и директно можат да се применат во деловен контекст. Токму од таа причина ја организиравме и оваа панел-дискусија. Цврсто верувам дека принципите на комуникација, дисциплина, колектив, тимска игра и почитување на конкуренцијата, длабоко втемелени во спортот, се неразделно поврзани и со секојдневниот деловен живот. Да се слушнат неговите пораки беше вистинско уживање и моќна инспирација“, истакна г. Војновиќ.

Панел-дискусијата ја водеше Љубомир Николовски, долгогодишен реномиран познавач на спортот, кој со внимателно насочени прашања овозможи динамичен и суштински разговор, близок и разбирлив за публиката од различни професионални профили.

Со организацијата на овој настан, Триглав Осигурување уште еднаш ја потврди својата посветеност кон создавање платформи за размена на знаење, инспирација и вредности, кои ја надминуваат рамката на една индустрија. Компанијата овозможи деловната заедница во земјата да слушне исклучителен говорник, чии искуства и пораки нудат практични насоки за личен и професионален развој, за носење одлуки, градење тимови и одржлив успех.

Настанот испрати јасна порака дека принципите на успехот – без разлика дали во спортот, бизнисот или животот – се универзални кога се темелат на работа, визија, учење и вистински вредности.

Економија

МБИ10 со пад од 0,40%, вкупен промет над 255 милиони денари

Изготвен од Илирика Инвестментс АД Скопје врз основа на официјални податоци од Македонска берза.

Нa трговската сесија од 17 декември 2025 година, индексот МБИ10 забележа пад од 0,40%, спуштајќи се на 10.123,78 поени, додека индексот ОМБ остана непроменет на 129,44 поени. Вкупниот промет изнесуваше 255,78 милиони денари, при што тргувањето беше поттикнато од неколку големи блок-зделки со акциите на Комерцијална банка и Македонијатурист .

Најтргувани хартии од вредност

● Комерцијална банка АД Скопје (KMB) – 70,7 милиони денари (вклучува блок-зделка)

● Македонијатурист АД Скопје (MTUR) – 115,2 милиони денари (вклучува блок-зделка)

● Карпош АД Скопје (KARP) – 62,7 милиони денари (вклучува блок-зделка)

Топ добитници

● Реплек АД Скопје (RPK) +0,93%

● РЖ Услуги АД Скопје (RZU) +8,89%

● Комерцијална банка АД Скопје (KMB) +0,12%

Топ губитници

● Гранит АД Скопје (GRN) –2,82%

● Стопанска банка АД Скопје (STB) –2,68%

● Македонски Телеком АД Скопје (TEL) –0,64%

Обврзнички пазар

Во текот на денешната сесија не беа реализирани значајни трансакции со државни или корпоративни обврзници. Индексот ОМБ остана стабилен на 129,44 поени, без промени во цените. Сите државни обврзници котираа во опсег од 90 до 112 евра, без регистриран промет .

На берзанската сесија од 17 декември 2025 година, пазарната активност беше значително зголемена, со вкупен промет од над 255 милиони денари, пред сè поради големите блок-зделки со акциите на Комерцијална банка, Македонијатурист и Карпош.

Индексот МБИ10 забележа пад од 0,40%, под влијание на негативните движења кај Гранит, Макпетрол и Стопанска банка. Најголем раст во редовното тргување имаше Реплек, додека Комерцијална банка остана најликвидна акција. Обврзничкиот пазар остана без активности, со стабилен индекс ОМБ.

Економија

Николоски најавува нов државен просторен план за инфраструктура и развој

Скопје – Во тек е подготовка на нов просторен план на државата, документ кој треба да ја дефинира долгорочната насока на просторниот и инфраструктурниот развој, информираше вицепремиерот и министер за транспорт Александар Николоски.

Според неговите најави, новиот план ќе биде усогласен со современите потреби на државата и ќе ги земе предвид демографските промени, економскиот развој, инфраструктурните приоритети и заштитата на животната средина. Целта е да се воспостави јасна рамка за идни инвестиции и рационално користење на просторот на целата територија на државата.

Николоски истакна дека изработката на просторниот план ќе се одвива транспарентно, со вклучување на стручната јавност, институциите и локалната самоуправа. Очекувањата се дека документот ќе придонесе за подобра координација меѓу различните сектори и ќе овозможи поефикасно планирање на капиталните проекти.

Новиот просторен план треба да биде основа за одржлив развој, подобрување на инфраструктурата и рамномерен регионален напредок, со јасно дефинирани приоритети за наредните децении.