Култура

Букбокс интервју со Андреј Цветановски по премиерата на „Црно семе“: „Ако ние не ги раскажеме нашите приказни, нема да има кој“

Премиерата на „Црно семе“ во Битолскиот народен театар се совпаѓа со две годишнини: 100 години од издавањето на Абецедарот, букварот на македонски јазик отпечатен во Атина во мај 1925 на лерински народен говор и 90 години од раѓањето на Ташко Георгиевски. Со режисерот Андреј Цветановски зборуваме за истовремената универзалност, но и посебноста на трагичната судбина на ликовите, кои на Садизмот и Бескрупулозноста одговараат со Чистота и Истрајност.

Романот „Црно семе“ на Ташко Георгиевски од 1966 е потресно дело што ја отвора темата за македонскиот идентитет. Кој е вашиот мотив за оваа нова драматизација (по онаа за истоимениот филм од 1971 на Кирил Ценевски) – дали конкретната судбина на населението од Егејска Македонија или третирањето на универзални теми за човечките права, репресијата и облиците на отпор?

Темата на „Црно семе“ е голема, посебно за историјата на Македонецот од Егејска Македонија. Но таа е релевантна и за сите други приказни за луѓето кои завршиле на слични места како островите кои се користеле како концентрациони кампови. Морам да признам дека двете причини постоеја во мојата глава и наизменично стануваа приоритетни во делот на подготовка за пробите. Но како што се кристализираше сликата во мојата глава, така сфатив дека големината на темата е универзална, и дека секој мал народ има слична судбина во однос на непризнавањето на потребата да се чувствуваат како свои. Преку занимавањето со прашањето дали треба да се издржи и да се остане свој и покрај сите притисоци, мислам дека направивме претстава која зборува за индивидуалното страдање и начинот на кој секој еден човек го носи крстот, и како се бори со тоа да остане свој, но и што е она што го крепи да издржи, бидејќи „Мислата е посилна од сè“!

Се има впечаток дека во медиумите и кај стручната јавност (лингвисти, историчари), подолг период темите поврзани со децата-бегалци и воопшто со историјата на Егејска Македонија отсуствуваат. Па и во уметноста, како таа да замира со заминувањето на повозрасната генерација автори, кои како и Георгиевски ја доживеале судбината за којашто пишуваат. Дали вашата претстава е обид за заживување на оваа дискусија, која нужно повлекува и политички толкувања?

Мислам дека е многу важно да зборуваме за нашите теми и за нашите приказни. Приказните кои постојат во нашата традиција треба да останат живи за новите генерации да не ги заборават и да им станат туѓи и далечни. А мислам дека веќе сме оддалечени од темата, посебно младите генерации кои не ја знаат приказната за големиот егзодус и раселувањето на 28 илјади деца во период од две години. За да се создава национално чувство, треба да ги знаеме своите приказни. Потребно е да ја знаеме својата историја и многу потребно е да ги раскажуваме нашите приказни. Бидејќи ако ние не ги раскажуваме, нема да има кој да ги раскажува. Со текот на времето ќе паднат во заборав.

Целото интервју можете да го прочитате на off.net.mk

Култура

Во Скопје ќе се промовира јубилејното издание „Абецедарот – сто години подоцна“

Јубилејната публикација „Абецедарот – сто години подоцна“ (1925–2025), со авторски текстови од проф. д-р Нада Јурукова, проф. д-р Виолета Ачкоска и проф. д-р Елка Јачева Улчар, утре ќе биде промовирана во Скопје.

Настанот е во организација на Сојузот на здруженија „Македон“, а промоцијата ќе започне во 11 часот во Универзитетот „Скопје“. Промотори на изданието ќе бидат проф. д-р Никола Жежов и проф. д-р Валентина Миронска, додека актерите Никола Кузелов и Игор Трпчески ќе читаат избрани одломки.

Јубилејното издание е составено од два дела. Во првиот се наоѓа предговорот и трите авторски статии на Јурукова, Ачкоска и Јачева Улчар. Вториот дел го содржи оригиналниот „Абецедар“ на левата страна од книгата, а на десната – неговите транскрибирани страници на кирилско писмо.

Како што наведуваат организаторите, изданието претставува значаен придонес во одбележувањето на еден век од појавата на „Абецедарот“ и неговото историско значење.

Култура

Излезе од печат првата разгледница со народни носии на Македонците од Албанија (ФОТО)

Излезе од печат првата разгледница „Народни носии на македонското национално малцинство во Република Албанија“,има 12 фотографии од традиционалните македонски носии од Голо Брдо, Преспа, Гора, Врбник – Билишта, селата Крчишта и Ербеле – Поле – Маќелара, која е авторско дело на Никола Ѓурѓај, инаку претседател на македонското друштво “Илинден“-Тирана и уредник на Македонски весник “Илинден”.

Ова издание е отпечатено со финансиска поддршка на семејство Ѓурѓај

Разгледницата со народни носии на македонско малцинство во Република Албанија, ќе се дели низ Република Албанија и претставува значаен придонес за зачувување на македонското културно наследство на македонците во Република Албанија.

Култура

Македонски Декември: Празник на Душата, Музиката и Традицијата

Декември, месецот на празничната магија и исчекувањето, во Македонија неминовно се претвора и во месец на културно славење. Декемвриската програма во Скопје е богата како ретко до сега, нудејќи им на љубителите на уметноста и традицијата низа настан со кои ја завршуваме годината со стил. Македонската опера и балет (МОБ), Македонската филхармонија и арената „Борис Трајковски“ стануваат места каде што публиката ќе може да слуша македонската фолклорна музика .

Декемвриската концертна треска започнува со две дами кои ја оставиле својата трага на естрадата. На 13 декември, во Филхармонијата, својот прв солистички концерт ќе го одржи Бојана Скендеровски. По 23 години минување низ естрадната сцена и инспирацијата од проектот „Македонијо во срце те носиме“, Бојана им ветува на своите обожаватели вечер полна со изненадувања и емоции.

Само два дена подоцна, на 15 декември, Македонската Опера и Балет (МОБ) е резервирана за Елена Андоновска, волшебниот глас кој ги враќа во живот бисерите од богатиот македонски фолклор.

elena andonovska

Неизоставен дел од македонската културна сцена е Националниот ансамбл „Танец“. На 20 декември 2025 година, во 19:30 часот, во Македонската опера и балет, „Танец“ ќе го одржи својот годишен концерт под инспиративниот наслов „Ритамот на душата, бојата на традицијата“.Програмата е составена од препознатливи кореографии, традиционални ора и музички изведби кои го отсликуваат богатството и автентичноста на македонскиот фолклор. Настанот го одбележува континуитетот на Ансамблот во зачувувањето и сценската интерпретација на нашето културно наследство.

tanec

Истиот ден, позната по мини-настапи на планинските врвови, Евгенија Здравевска, односно Зарина Првасевда, го носи својот автентичен вокал во престижниот амбиент на Македонската Филхармонија.

zarina prvasevda

Средината на месецот ја одбележува и големиот јубилеј на легендата на македонската музика.

На 24 декември, МОБ повторно е во центарот на вниманието. Миле Кузмановски, познат како „Кралот без круна“, прославува импресивни 35 години на сцената. Познатиот фолк-пејач своите хитови ќе ги изведе во придружба на камерен оркестар, што ветува посебен уметнички печат и емоција на овој свечен концерт.

На 28 декември, во арената „Борис Трајковски“, на сцената ќе настапи еден од најголемите претставници на традиционалниот звук – Влатко Миладиноски. Познат како „вистинскиот глас на македонската народна песна“, ќе биде придружуван од големиот оркестар под диригентската палка на Златко Миладиноски.

Декември 2025 е месец кога Скопје дише во ритамот на квалитетната македонска музика и фолклор. Нашата редакција ви ветува прекрасна музика.

Чудо почна да се случува и во Република Македонија, затоа што концертите и настаните со македонска етно и фолкорна музика се веќе секојдневие во егејска и во пиринска Македонија. Во градовите Воден (Едеса), Лерин (Флорина), Кајлар (Птолемаида), Пазар (Јаница), Костур (Касторија), Горна Џумаја (Благоевград), Петрич, Неврокооп (Гоце Делчев), Свети Врач (Сандански) македонската музика е секојдневие.