Свет

Кој беше папата Франциск?

Родното име на папата Франциск, кој почина утрово, беше Хорхе Марио Бергољо. Роден е на 17 декември 1936 година во Буенос Аирес, Аргентина, од италијански имигрантски работник во железницата и беше едно од петте деца во семејството – три момчиња и две девојчиња.

Неговото семејство потекнува од Пиемонт, во близина на Асти во северна Италија. Хорхе Марио Бергољо дипломирал хемија, а потоа го избрал патот на богослужбата и влегол во епархиската семинарија во Вила Девото. На 11 март 1958 година. Тој се приклучил на Друштвото на Исус (језуитскиот ред). Како млад, кога имал 21 година, бил опериран и му е отстранет голем дел од едното белодробно крило кое било зафатено со инфекција.

Дипломирал хуманитарни науки во Чиле и во 1963 година. Се вратил во Аргентина, каде што дипломирал филозофија на колеџот Сент Џозеф во Сан Мигел. Од 1964 до 1965 година предаваше литература и психологија на колеџот Immaculate Conception во Санта Фе, а во 1966 година е наставник по истите предмети на колеџот „Пресвет Спасител“ во Буенос Аирес. Од 1967 до 1970 година студирал теологија и добил диплома од колеџот Сент Џозеф.

Во 1969 година бил ракоположен за свештеник. Во 1970 година имал различни позиции во језуитскиот ред на Аргентина. Во периодот 1980-1986 година бил ректор на Филозофско-теолошкиот факултет на колеџот Сан Хозе во Сан Мигел. После тоа, извесно време живеел во Шпанија и Германија. Откако докторирал, се вратил во Аргентина и служел во надбискупијата Кордоба. Во 1992 година бил назначен за помошен епископ на Буенос Аирес и ракоположен за епископ. Во јуни 1997 година стана соработник (епископ со право да наследи епархија) на архиепископот од Буенос Аирес, а од февруари 1998 година стана надбискуп на Буенос Аирес – првиот језуит кој зазеде толку висока позиција и епископ на католиците од источниот обред во Аргентина. „Моето стадо се сиромашните луѓе и јас сум еден од нив“, рече идниот папа Франциск повеќе од еднаш за да ја објасни својата одлука да живее во едноставен стан и сам да си подготви вечера. Тој секогаш ги советуваше своите свештеници да покажат милосрдие и апостолска храброст и да ги држат своите врати отворени за сите.

Во февруари 2001 година, тој беше прогласен за кардинал од папата Јован Павле Втори со титула кардинал-свештеник на црквата Сан Роберто Белармино. Бил член на Конгрегацијата за свештенството, Конгрегацијата за божествено богослужение и дисциплината на светите тајни, Конгрегацијата за институти за посветен живот и општества на апостолскиот живот, како и член на Комисијата за Латинска Америка и Папскиот совет за семејството. Од 2005 до 2011 година е претседател на Епископската конференција на Католичката црква во Аргентина. Зборуваше течно италијански и германски јазик.

На 13 март 2013 година. 76-годишниот аргентински кардинал Хорхе Марио Бергољо, надбискуп на Буенос Аирес, е избран за 266-ти папа, избирајќи го Франциск за негово папско име. Тој е првиот папа од американскиот континент, првиот член на језуитскиот ред на Престолот на Свети Петар и првиот папа со името на Свети Фрациск од Асизи.

„Јас сум голем грешник, но верувам во Божјата попустливост и трпение, а во страдањата прифаќам [да станам папа]“, рече надбискупот од Буенос Аирес Хорхе Марио Бергољо, на прашањето на кардиналите во конклавата дали прифаќа да биде следниот папа. На својата прва прес-конференција, тој исто така објасни зошто избрал да го земе името Фрањо, потсетувајќи се на примерот на Свети Франциск од Асизи, кој стана симбол на мирот, подвигот и служењето на сиромашните.

На 17 март 2013 година. Папата Франциск за прв пат се појавува на балконот на неговиот иден апартман во Ватикан за да ја изговори својата прва традиционална неделна молитва Ангелска молитва пред толпата од 150.000 луѓе на плоштадот Свети Петар. Во него тој самиот ги дефинира трите главни правци на своето служење – да биде солидарен со сиромашните, да работи за мир и да го брани Божјото создание, кое покрај луѓето ги опфаќа сите живи суштества и сета природа.

Папата Франциск официјално беше устоличен на 19 март 2013 година на денот на свети Јосиф, патронот на Католичката црква, во базиликата „Свети Петар“. На литургијата на плоштадот Свети Петар присуствуваат стотици илјади хорови, претставници на 33 христијански цркви и 132 влади и меѓународни организации. За време на церемонијата, Франциск добива два папски атрибути: палиум (бела волнена лента на која се извезени шест крста) и „рибарски прстен“, кој е направен за секој папа. На 7 април 2013 година со литургијата, која се служи во папската базилика „Свети Јован Латеран“, папата Франциск официјално ја презеде и другата улига – епископ на Рим.

Стилот на папата Франциск се одликуваше со неговата скромност – тој не живееше во огромните папски соби во Апостолската палата, туку во скромен апартман во зградата на Ватикан за гости. Покрај ова, претпочиташе да се придвижува со „Форд Фокус“ наместо со традиционалниот „Mерцедес“ за неговите претходници. Тој беше жесток навивач на аргентинскиот фудбалски тим „Сан Лоренцо“, еден од најголемите и најпопуларни клубови во земјата, а познато е дека долги години користел јавен превоз во Буенос Аирес, кога бил тамошен надбискуп.

Низ годините, папата Франциск постојано преземаше добротворни иницијативи за бездомниците, бегалците, сиромашните и затворениците. На негова иницијатива во близина на плоштадот Свети Петар беа изградени туш кабини за бездомниците. Тој постојано ги посетуваше затворите и им ги миеше нозете на затворениците на традиционалната церемонија на Велики четврток пред Велигден, бидејќи постојано нагласуваше дека мисијата на христијанството е да им помогне на ранливите и маргинализираните.

Свет

Католиците низ светот денес го прославуваат Божиќ

Денес, милиони верници ширум светот го слават еден од најсветлите христијански празници – Божиќ, денот кога се одбележува раѓањето на Исус Христос. Католици, протестанти и други заедници кои го користат грегоријанскиот календар се собираат во семејниот круг, носејќи порака на мир, надеж и заедништво.

Традицијата налага празникот да се прославува во кругот на најблиските, со молитви, богослужби и семејни обичаи што се различни од земја до земја, но со иста суштина. Наутро, верниците присуствуваат на миса, а потоа следува заеднички ручек кој ја зближува фамилијата и зајакнува духовната врска меѓу членовите.

Според Библијата, Исус се родил во скромна штала во Витлеем, роден од Девица Марија и поддржан од нејзиниот сопруг Јосиф. Заради скромниот амбиент на неговото раѓање, верниците традиционално под елката поставуваат фигури на овци и други домашни животни.

Домовите ширум светот за Божиќ се претвораат во мали светлечки бајки – украсени елки, светкави лампиони и подароци за најмладите создаваат атмосфера на топлина и радост, која ја споделуваат сите генерации. Во ова време, семејството и верата се срцето на празникот, потсетувајќи на едноставната, но моќна порака на љубов и солидарност.

Свет

Путин го критикува нацрт-мировниот план: Бара промени во договорот меѓу Украина и САД

Москва ја оцени последната верзија на мировниот план за Украина и САД како само „почетна основа“ и најави дека ќе бара сериозни измени. Според извор од Кремљ, документот од 20 точки не ја отсликува целосно руската перспектива и не ги решава клучните прашања кои Москва ги смета за суштински.

Кремљ особено инсистира на гаранции дека НАТО нема да се проширува кон исток, на обврска за неутрален статус на Украина дури и ако земјата се приклучи кон Европската унија, како и на ограничување на украинските вооружени сили. Дополнително, Москва бара заштита на рускиот јазик во Украина, укинување на западните санкции и враќање на руската имотна маса замрзната на Запад. „Овој план е прилично типичен украински документ, но ќе го разгледаме со ладна глава“, додаде изворот од Кремљ.

Украинскиот претседател Володимир Зеленски јавно го претстави нацрт-планот од 20 точки, нагласувајќи дека Украина не прифаќа ограничување на членството во НАТО – услов што беше дел од претходниот 28-точковен план. Планот не предвидува укинување на американските санкции кон Русија, но САД разгледуваат можност за постепено олеснување по завршувањето на војната.

Во центарот на преговорите се безбедносните гаранции од САД и европските држави, кои, според Зеленски, би го следеле духот на член 5 од Северноатлантскиот договор.

Нацрт-планот предвидува повлекување на украинските сили од делови на Донецката област што се под руска контрола, но секое повлекување мора да биде следено со соодветно повлекување на руските сили. Пример за тоа се градовите Краматорск и Славјанск, кои би биле дел од демилитаризирана зона со јасно дефинирана безбедносна дистанца.

Документот предвидува потврда на украинскиот суверенитет, договор за ненапаѓање меѓу двете земји и безбедносни гаранции од САД, НАТО и европските земји. Доколку Русија повторно ја нападне Украина, следува воен одговор и повторно воведување санкции. Од друга страна, гаранциите би престанале да важат ако Украина изврши напад прва.

Планот исто така вклучува економски пакет за послевоена обнова, со формирање Украински развоен фонд за инвестиции во технологија, дата центри и вештачка интелигенција, како и американски инвестиции во украинскиот гасен сектор. Зеленски процени дека загубите од војната изнесуваат околу 800 милијарди долари.

Контролата над територијата останува најсложеното прашање. Зеленски најави можност за национален референдум кој би означил крај на војната, но само по целосен прекин на огнот од најмалку 60 дена, за да се обезбеди легитимност и безбедност.

Преговорите под покровителство на администрацијата на Доналд Трамп, водени од специјалниот пратеник Стив Виткоф, напредуваат бавно. Кремљ потврди дека рускиот пратеник Кирил Дмитриев ги известил Путин за средбите во САД. Портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, оцени дека јавните дискусии за преговорите се „контрапродуктивни“ и најави дека следните чекори ќе се формулираат врз основа на овие разговори.

Свет

Санкциите за дигитална „цензура“ ја заоструваат тензијата меѓу САД и Европа

Се чини дека американската администрација на Доналд Трамп крена сериозна правна бариера за европски активисти и експерти во дигиталната сфера, со тоа што на петтемина странски граѓани им беше забранет влез во САД. На листата на санкционирани се најде и британецот Имран Ахмед, директор на Центарот за сузбивање на дигитална омраза, кој се соочува со обвинувања дека се обидувал да го ограничи изразувањето на американските дигитални платформи.

Американскиот државен секретар Марко Рубио нагласи дека овие санкции се насочени кон оние кои „присилуваат американските платформи да казнуваат ставови со кои тие не се согласуваат“, и дека мерките би можеле да се прошируваат на други политичари и функционери. Рубио јавно истакна дека САД нема да дозволат, како што го нарече, „екстериторијалното ограничување на слободата на говор“.

Имран Ахмед е добро познат во британската политичка сцена, со блиски врски со функционери на Лабуристичката партија, и порано работел како советник на поранешниот министер за надворешни работи во сенка, Хилари Бен. Центарот што го води бил раководен и од Морган МекСвини, сегашен шеф на кабинетот на премиерот Кир Стармер.

Британската влада веднаш реагираше, истакнувајќи дека е „цврсто определена да го штити правото на слобода на изразување“, но и дека ја поддржува законската рамка која го штити интернетот од најштетните содржини.

Некои експерти предупредуваат дека американските санкции се „значаен чекор“ со потенцијално застрашувачки ефект. Џонатан Хол, независен британски рецензент за терористичко законодавство, оценува дека ваквите мерки обично се резервирани за сериозни прашања од надворешната политика, а нивното проширување кон цивилни активисти би можело да создаде неизвесност за сите кои активно работат во регулирањето на дигиталниот простор.

Меѓу другите санкционирани се и британката Клер Мелфорд, која раководи со Глобалниот индекс за дезинформации, поранешниот европски комесар Тиери Бретон, како и двајца германски активисти од невладината организација HateAid.

Европските лидери реагираа остро: претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен и претседателот на Европскиот совет Антонио Кошта оценија дека одлуката на Вашингтон е неприфатлива меѓу сојузници. Францускиот претседател Емануел Макрон го осуди американското „застрашување“, истакнувајќи дека европскиот дигитален суверенитет ќе биде бранет, а правилата за дигиталниот простор на ЕУ не се носат надвор од Европа.

Во меѓувреме, Ахмед одби да се повлече од својата мисија, и покрај критиките, вклучително и јавните напади на Илон Маск, кој Центарот го нарече „криминална организација“. Тој нагласи дека ќе продолжи да се бори против дигиталната омраза и дезинформациите, дури и под заканите од екстериторијални санкции.