Свет

Трамп го критикува Зеленски по изјавата за Крим: Завршете ја работата, ќе ја изгубите целата земја

Американскиот претседател Доналд Трамп повторно го засили притисокот врз украинскиот претседател Володимир Зеленски, повикувајќи го да прифати мировен договор за ставање крај на војната во Украина.

Во објава на својата социјална мрежа Трут Соушл (Truth Social), Трамп изјави дека постигнувањето договор е „многу блиску“, но остро го критикуваше Зеленски поради неговите изјави за Крим, предупредувајќи дека Украина ризикува да ја „изгуби целата земја“ доколку продолжи со сегашниот пристап.

Трамп се осврна на неодамнешната изјава на Зеленски за Волстрит Џурнал, во која украинскиот лидер рече: „Украина никогаш нема правно да ја признае окупацијата на Крим. За тоа нема што да се разговара“.

Според Трамп, оваа изјава сериозно ги попречува мировните преговори со Русија, бидејќи, како што тврди, „Крим е изгубен уште пред многу години“ за време на мандатот на поранешниот американски претседател Барак Обама. Тој додаде дека Крим „не е предмет на дискусија“ и дека големи руски воени бази постоеле на полуостровот со децении пред неговата анексија во 2014 година.

„Никој не бара од Зеленски да го признае Крим како руска територија, но ако сака да го врати, зошто Украина не го бранеше пред единаесет години кога беше предаден на Русија без испукан куршум?“, напиша Трамп. Тој ги нарече изјавите на Зеленски „запаливи“ и причина за тешкотиите при обидите за постигнување мир.

„Токму запаливите изјави како онаа што Зеленски ја даде денеска се причина зошто е толку тешко да се постигне мир. Нема со што да се пофали! Ситуацијата за Украина е многу тешка, таа може да избере мир или да продолжи да се бори уште три години пред да ја изгуби целата земја.

Немам ништо против Русија, но длабоко се грижам за тоа да не се губат пет илјади руски и украински животи секоја недела, бидејќи сите овие луѓе умираат без причина. Денешната изјава на Зеленски само ќе го продолжи „убиството“, а тоа никој не го сака„, напиша Трамп.

„Многу сме блиску до договор, но човекот кој „нема повеќе адути“ сега мора конечно да го сфати ова и да ја заврши работата. Со нетрпение очекувам да им помогнам и на Украина и на Русија да излезат од овој целосен ХАОС – што никогаш немаше да се случи да бев јас претседател“, порача американскиот претседател.

Според американските медиуми, наводниот мировен план на Трамп предвидува официјално признавање на рускиот суверенитет над анектираниот Крим од страна на САД. Зеленски категорично го отфрли овој предлог, велејќи дека таквото признавање е спротивно на украинскиот устав.

Притисокот од Трамп се интензивира и кон Москва и кон Киев, при што неговата администрација предупредува дека САД би можеле целосно да се повлечат од посредувањето доколку не се постигне договор наскоро. Овој став го поддржа и потпретседателот Џеј Ди Ванс, кој изјави дека американскиот предлог е „јасен“ и дека е време двете страни да кажат „да“ или САД да се повлечат од процесот.

Тој додаде дека станува збор за „многу фер предлог“ кој ќе ги „замрзне територијалните линии на некое ниво блиску до сегашните“, под услов двете страни да се откажат од дел од територијата што моментално ја држат. Тој не соопшти други детали.

Свет

ЕУ формира Меѓународна комисија за компензација на штетите во Украина

Европската унија ја формираше Меѓународната комисија за компензација на штетите во Украина, со цел да се обезбеди отштета за стотици милијарди долари штета предизвикана од руските напади и можни воени злосторства.

Во Хаг, на состанокот присуствуваа десетици лидери, вклучувајќи го и украинскиот претседател Володимир Зеленски, во рамки на дипломатските напори под водство на САД за завршување на конфликтот. Зеленски нагласи дека „секоја воена злосторство на Русија мора да има последици за оние што ги извршиле“.

Нидерландскиот премиер Дик Шуф истакна дека за праведен и траен мир е потребно Русија да ја обештети Украина за нанесената штета. Шефицата за надворешна политика на ЕУ, Каја Калас, додаде дека формирањето на комисијата испраќа јасна порака до идни агресори дека „ако започнете војна, ќе бидете повикани на одговорност“.

Сепак, Reuters нагласува дека основањето на комисијата не значи дека Украина може да очекува брзи отштети. Механизмот за исплата на компензацијата, кој ќе има седиште во Нидерланд, сè уште е во развој, со разгледување на можностите за користење на замрзната руска имотнина и придонеси од земјите-членки.

Регистарот на штети, создаден пред две години и кој ќе стане дел од комисијата, веќе прими над 86.000 барања од поединци, организации и јавни институции во Украина. Комисијата ќе разгледува и оценува овие барања и ќе одлучува за доделување на отштета од случај до случај.

Руски официјални лица не беа веднаш достапни за коментар, а Кремљ ги негира обвиненијата за воени злосторства и ја оцени идејата за користење на замрзната руска имотнина како незаконска, со закана за одмазда.

Светската банка процени дека трошоците за обновување на Украина во следната деценија ќе изнесуваат 524 милијарди долари (447 милијарди евра).

Свет

Германија создава исклучително силна војска, но има огромен проблем

Германија има амбиција да изгради најсилна конвенционална војска во Европа, но и покрај огромните финансиски вложувања, се соочува со клучен проблем – недостиг од воен кадар и соодветна инфраструктура. Она што пред три децении предизвикуваше страв кај европските соседи, денес сè повеќе се гледа како неопходен столб за безбедноста на континентот, особено во услови на намалена американска ангажираност во Европа.

Пресврт во германската безбедносна политика настана по руската инвазија врз Украина во февруари 2022 година. Тогаш беше воведен поимот „Zeitenwende“, кој означуваше радикална промена на досегашниот пристап. Со него беше најавен раскин со политиката на зависност од Москва и формирање посебен фонд од 100 милијарди евра за модернизација на Бундесверот.

Германската армија со години беше запоставена. Бројот на војници од околу 500.000 во 1980-тите падна на помалку од 180.000, а резервите на муниција и опрема беа сведени на минимум. Симбол на таквата состојба стана инцидентот на НАТО-вежба во Норвешка, кога германските војници поради недостиг од оружје користеа импровизирани реквизити наместо митралези.

Во меѓувреме, Берлин започна масивна финансиска офанзива. Во 2025 година беше одобрен одбранбен буџет од над 86 милијарди евра, а целта е трошоците за одбрана да достигнат над 3 проценти од БДП до 2029 година. Клучен чекор беше уставната реформа со која трошоците за одбрана над 1 процент од БДП се изземаат од строгите фискални ограничувања, што ѝ овозможува на Германија значително поголемо задолжување за воена намена.

Плановите вклучуваат стотици нови проекти за набавка на тенкови, борбени возила, противвоздушни системи, воени авиони и ракети со долг дострел. Сепак, и покрај амбициозната модернизација, човечкиот фактор останува најслабата алка.

Германија моментално има околу 185.000 активни војници, далеку под целта од 260.000 договорена во рамки на НАТО. Иако неодамна беше одобрено повторно воведување на делумна воена обврска, таа се темели главно на доброволност. Протестите низ земјата покажуваат дека голем дел од младите не се подготвени за воена служба.

Експертите предупредуваат дека и со најоптимистичките сценарија, Германија ќе има доволно персонал дури во 2030-тите. Дополнителен проблем е застарената инфраструктура – касарните и основните капацитети се во лоша состојба, а недостигот од офицери и подофицери останува сериозен предизвик.

Иако Германија располага со финансиска и индустриска моќ да стане водечка воена сила во Европа, јасно е дека без решавање на проблемот со човечките ресурси и инфраструктурата, амбициите ќе се реализираат побавно отколку што планира Берлин.

Свет

Брисел со офанзива против скапото домување: најавена изградба на јавни станови низ ЕУ

Европската Унија оваа недела најавува сериозен пресврт во политиките за домување, со усвојување на првиот сеопфатен План за прифатливо домување, насочен кон справување со растечките цени на недвижностите низ цела Европа. Од Лисабон до Талин, скапото домување станува еден од најголемите социјални проблеми, а Европската комисија оценува дека повеќе нема простор за одложување.

Комесарот за енергија и домување, Дан Јергенсен, истакна дека кризата со домувањето директно погодува милиони граѓани и дека досегашниот пристап не дава резултати. Новиот план предвидува ослободување на јавни средства за изградба на нови, државни и општински станови по прифатливи цени, како и мерки за контрола на шпекулациите на пазарот на недвижности.

Една од клучните промени е најавената ревизија на правилата за државна помош, со што ќе им се овозможи на земјите-членки да финансираат изградба на станови не само за семејства со ниски приходи, туку и за граѓани со средни примања кои се истиснати од пазарот поради високите цени. Ова, според Комисијата, треба значително да го зголеми фондот на достапно домување.

Планот вклучува и алатки за регулирање на краткорочните туристички изнајмувања, кои во голем број европски градови го намалуваат бројот на станови за постојано живеење. Иако не се предвидува целосна забрана, Брисел предупредува дека овој модел во одредени области излегол од контрола и станал чисто профитен, на сметка на локалното население.

Дополнително, Европската комисија најавува засилен надзор врз шпекулативните купувања на недвижности, кои, според Јергенсен, сè почесто се третираат како финансиски инструмент, а не како основно човеково право. Првиот чекор ќе биде детална анализа на обемот на шпекулациите, по што може да следуваат и политички чувствителни регулативи.

Во пакетот мерки се вклучени и иницијативи за намалување на бирократските бариери во градежниот сектор, воведување заеднички стандарди за материјали и олеснување на прекуграничната соработка. Посебно внимание се посветува и на проблемот на бездомништвото, кој зафаќа повеќе од еден милион луѓе во Европската Унија.

Иако голем дел од мерките ќе бидат во форма на препораки, од Брисел порачуваат дека одговорноста ќе биде на националните и локалните власти. Комисијата предупредува дека игнорирањето на кризата со домувањето може дополнително да го засили незадоволството кај граѓаните и да отвори простор за раст на популистичките движења низ Европа.