Американските разузнавачки служби добиле информации кои укажуваат дека Израел се подготвува за потенцијален напад врз ирански нуклеарни објекти – во период кога администрацијата на Доналд Трамп се обидува да постигне дипломатски договор со Техеран, јавува CNN, повикувајќи се на извори од американската влада.
Според тие извори, евентуален напад би значел директно кршење на надворешнополитичката стратегија на Вашингтон и би можел да предизвика широко распространет конфликт на Блискиот Исток – нешто што САД настојуваат да избегнат уште од почетокот на војната во Појасот Газа во 2023 година.
Иако не е донесена конечна одлука од страна на израелското раководство, разузнавачките служби проценуваат дека веројатноста за напад значително пораснала во последните месеци. Притоа, улогата на САД и исходот на преговорите со Иран ќе бидат клучни фактори во израелската одлука.
Пресретнати комуникации и движење на војската
Загриженоста во Вашингтон се заснова не само на јавни и неформални изјави на израелски функционери, туку и на пресретнати интерни комуникации и активности што укажуваат на мобилизација на воздушни сили и завршени големи воени вежби во Израел.
Овие потези може да бидат подготовка за напад, но и средство за дипломатски притисок врз Техеран.
Тишина од Тел Авив и Вашингтон
Американскиот Совет за национална безбедност, како и канцеларијата на израелскиот премиер, одбија да го коментираат случајот. Израелската амбасада во Вашингтон, исто така, не даде изјава.
Според информации на CNN, претседателот Трамп испратил писмо до врховниот ирански лидер, ајатолахот Али Хамнеи, поставувајќи 60-дневен рок за постигнување договор. Рокот е веќе истечен, а дипломатскиот процес е во застој.
Еден висок западен дипломат, кој неодамна се сретнал со Трамп, открива дека американскиот претседател подготвил уште неколку недели за дипломатија пред да се разгледаат воени опции.
Израел подготвен за самостојна акција
Поранешни разузнавачки официјални лица предупредуваат дека Израел би можел да дејствува самостојно ако се постигне договор што Тел Авив го смета за штетен. Израел нема капацитет да го уништи иранскиот нуклеарен програм без американска логистичка и воена поддршка, вклучително и гориво за воздушни операции и специјализирани бомби за цели во подземни постројки.
Сепак, израелски извори тврдат дека ќе дејствуваат независно ако проценат дека Трамп попушта пред Иран.
Иран во најслаба позиција досега
Според проценките на САД, Иран се наоѓа во најнеповолна воена и економска состојба во последниве децении. Израел уништи дел од неговата ракетна и ПВО-инфраструктура во октомври, а економските санкции и изолацијата ги ослабија и неговите сојузници во регионот.
Нуклеарните преговори во ќорсокак
Клучна пречка во преговорите е инсистирањето на САД Иран целосно да се откаже од процесот на збогатување на ураниум – што Техеран го смета за свое суверено право загарантирано со Договорот за неширење на нуклеарно оружје.
Американскиот специјален пратеник Стив Виткоф изјави дека САД не можат да дозволат „ни 1% капацитет за збогатување“. Техеран, пак, преку Хамнеи, одговори дека барањата на САД се „голема грешка“ и изрази скепса кон успехот на преговорите.
Заклучок: Воена опција на маса
Американските разузнавачки служби во своите анализи од февруари предупредија дека Израел би можел да го искористи ослабеното иранско ПВО за напад врз нуклеарни постројки. Но, дури и успешен напад би имал само привремен ефект врз иранската програма.
Поранешниот американски разузнавач Џонатан Паникоф заклучува:
„Премиерот Нетанјаху е под огромен притисок – и дома и надворешно. Но, конечната одлука ќе зависи од тоа дали САД ќе го постигнат договорот со Иран и под кои услови.“
