Економија

Паметните броила ставаат крај на паушалите – дигитална револуција во енергетиката

Со новиот Закон за енергетика, кој веќе е на сила, Македонија влегува во нова ера на дигитализација на електроенергетскиот систем. Една од клучните новини што директно ќе го почувствуваат граѓаните е воведувањето на паметни броила – систем кој ќе стави крај на паушалните пресметки за потрошувачка на струја.

Паметните броила ќе овозможат реално и точно мерење на потрошената електрична енергија, а податоците ќе се пренесуваат во реално време. Граѓаните преку мобилна апликација или веб-платформа ќе можат да следат колку трошат, кога трошат најмногу и колку тоа ги чини.

„Ова ќе ја зголеми транспарентноста и ќе овозможи секој потрошувач да има контрола врз сопствената енергетска состојба“, изјави директорот на Електродистрибуција, Сашо Салтировски. Тој објасни дека за целосната функционалност на системот ќе бидат потребни ИТ експерти кои ќе помогнат во имплементирањето на платформите за следење, анализа и управување со потрошувачката.

Министерката за енергетика Сања Божиновска нагласува дека ова е историски закон кој ќе ја дигитализира енергетската инфраструктура, но и ќе ги активира граѓаните како производители на енергија. Секој кој има соларни панели, батерии или електричен автомобил ќе може да разменува енергија со други корисници, а паметните броила ќе го олеснат и автоматизираат тој процес.

Новиот систем ќе ги елиминира старите, неточни или заостанати методи за читање струја. „Повеќе нема да има човечки грешки при читање броила, ниту паушални фактури“, велат од компаниите. Дополнително, потрошувачите ќе добијат известувања за пречекорување на потрошувачка, пад на напон или други аномалии.

Во рамките на 10-годишниот план, секој нов енергетски објект ќе има обврска да инсталира 20% батериски капацитет, а податоците за производство, потрошувачка и складирање ќе бидат целосно дигитализирани. Со ова, Македонија не само што ќе ги зајакне своите капацитети за обновлива енергија, туку и ќе се позиционира како лидер во регионот во модерно, европско управување со енергијата.

Економија

Регулаторна одлучи: Струјата поскапува, најголем удар за овие потрошувачи

Од 1 јануари електричната енергија ќе поскапи, откако Регулаторната комисија за енергетика донесе одлука за корекција на цените по тарифни блокови. Според одлуката, цената на струјата за домаќинствата ќе се зголеми за 2,45 проценти во првиот блок, 2,87 проценти во вториот, 3,32 проценти во третиот и 3,84 проценти во четвртиот блок, додека евтината тарифа ќе поскапи за 2,50 проценти.

Претседателот на Регулаторната комисија, Марко Бислимоски, истакна дека одобреното зголемување е значително пониско од барањето доставено од ЕВН Хоум, кое изнесувало од 7,6 до речиси 12 проценти, во зависност од блокот.

„Домаќинство кое троши 210 киловат часови во првиот блок и 227 киловат часови во евтина тарифа ќе има зголемување на месечната сметка од околу 57 денари, односно 2,28 проценти“, изјави Бислимоски.

Според податоците на Регулаторната комисија, околу 64 проценти од домаќинствата, или над 517.000 корисници, трошат струја исклучиво во првиот блок. За околу 170.000 домаќинства кои влегуваат и во вториот блок, зголемувањето ќе изнесува околу 70 денари месечно. Кај приближно 14.000 домаќинства кои користат и трет блок, сметките ќе бидат повисоки за околу 370 денари, додека кај околу 4.400 домаќинства со потрошувачка и во четвртиот блок, зголемувањето достигнува и до 900 денари месечно.

Бислимоски појасни дека надоместокот од 200 денари останува дел од сметките и нема да биде укинат, бидејќи анализите покажале дека во спротивно зголемувањето на цените по блокови би било значително поголемо.

Регулаторната комисија оцени дека тарифниот систем е применет, но дека во барањето не бил целосно почитуван принципот на урамнотежување на интересите меѓу енергетските компании и потрошувачите. Како што беше нагласено, целта на одлуката е да се избегне ценовен шок и да се заштитат граѓаните од нагло зголемување на трошоците за електрична енергија.

Економија

Божиновска: Енергетската транзиција се води со план, координација и одговорност

Енергетската транзиција мора да се спроведува со јасна визија, прецизно планирање и силна институционална координација, порача министерката за енергетика, рударство и минерални суровини Сања Божиновска по денешната седница на Советот за праведна транзиција.

На состанокот беше усогласуван Планот за имплементација за 2026 година, кој претставува клучен оперативен документ со конкретно дефинирани активности, надлежни институции, рокови, потребни ресурси и механизам за следење на напредокот.

Божиновска нагласи дека 2026 година ќе биде особено значајна за спроведување на праведната и зелената транзиција и дека ќе бара засилена меѓуинституционална координација, јасно распределени улоги и редовна отчетност од сите вклучени чинители.

Министерството за енергетика, рударство и минерални суровини го координира финализирањето на Планот, со цел државата да ја започне 2026 година со јасна насока, утврдени приоритети и фокус на конкретни резултати во процесот на праведна и одржлива енергетска трансформација.

Економија

МБИ10 со пад од 0,42%, вкупен промет од 75,7 милиони денари

Изготвен од Илирика Инвестментс АД Скопје врз основа на официјални податоци од Македонска берза.

На берзанската сесија од 23 декември 2025 година, индексот МБИ10 забележа пад од 0,42%, спуштајќи се на 10.071,87 поени, додека индексот ОМБ остана непроменет на 129,44 поени. Вкупниот дневен промет изнесуваше 75,7 милиони денари, при што активноста беше концентрирана кај Комерцијална банка, Алкалоид и Македонски Телеком, кои придонесоа за најголемиот дел од реализираниот обем на тргување.

Најтргувани хартии од вредност

● Комерцијална банка АД Скопје (KMB) – 61.096.000 денари (вклучува блок-зделка)

● Алкалоид АД Скопје (ALK) – 2.054.570 денари

● Македонски Телеком АД Скопје (TEL) – 4.830.000 денари

Топ добитници

● Комерцијална банка АД Скопје (KMB) +0,02%

Топ губитници

● Алкалоид АД Скопје (ALK) –0,06%

● Стопанска банка АД Скопје (STB) –2,98%

● Македонски Телеком АД Скопје (TEL) –2,74%

Обврзнички пазар

На денешната сесија беше реализирана една трансакција со државната обврзница „Р. Македонија – денационализација 22“, во износ од 318.930 денари по цена од 94 евра. Сите други државни и корпоративни обврзници останаа без промени во цените, при што индексот ОМБ остана стабилен на 129,44 поени.

На берзанската сесија од 23 декември 2025 година, пазарот беше активен, со висок вкупен промет од 75,7 милиони денари, главно поради блок-зделката со акциите на Комерцијална банка. Индексот МБИ10 забележа пад од 0,42%, поттикнат од негативните движења кај Македонски Телеком, Стопанска банка и Алкалоид, додека Комерцијална банка и покрај минималниот раст остана најликвидна хартиија од вредност. Обврзничкиот пазар беше слабo активен, со една реализирана трансакција и непроменет индекс ОМБ.