Земјите од Западниот Балкан стојат пред судбоносна одлука: продолжување по патот на старите поделби или храбар исчекор кон заедничка европска иднина. Оваа силна порака ја упати претседателот на Европскиот совет, Антонио Кошта, по завршувањето на самитот ЕУ–Западен Балкан, нагласувајќи дека регионот повеќе нема простор за одлагање и двоумење.

„Покрај сите технички аспекти на процесот, суштината е во еден длабок политички избор – избор помеѓу минатото и иднината, помеѓу поделбите и помирувањето, помеѓу изолацијата и соработката. Токму овие вредности се темелите врз кои е изградена Европската Унија“, порача Коста во официјалното соопштение.

Тој нагласи дека процесот на проширување во моментов се движи со динамика каква што не била видена во последните 15 години и дека регионот мора да ја искористи оваа ретка можност. Проширувањето, подвлече Коста, не е трка меѓу земјите кандидати, туку процес заснован на индивидуални заслуги и реформи.

И претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, оцени дека проширувањето повторно е на агендата на Унијата. „За првпат по повеќе од една деценија, проширувањето стана реална и опиплива перспектива“, изјави таа, пофалувајќи го „импресивниот напредок“ на Црна Гора и Албанија, кои, според неа, стануваат позитивен пример за целиот регион.

Во своето обраќање, Кошта ги спомена сите земји од Западен Балкан, со исклучок на Србија, откако нејзиниот претседател Александар Вучиќ одлучи да не присуствува на самитот.

Тој повторно го нагласи забрзаниот напредок на Црна Гора и Албанија и изрази очекување дека Македонија би можела да направи значаен исчекор веќе следната година. За Босна и Херцеговина, Коста оцени дека усвојувањето на реформската агенда оваа година е клучен сигнал и неопходен предуслов за вклучување во Планот за раст, што би ѝ овозможило на земјата целосно да ја искористи поддршката од ЕУ и постепено да се интегрира во европските политики.

Што се однесува до Косово, Коста ги поздрави чекорите за градење доверба меѓу заедниците, истакнувајќи дека претстојните парламентарни избори ќе бидат пресуден момент – не само за зацврстување на реформите, туку и за посериозен и поконструктивен ангажман на европскиот пат.

Европската интеграција се соочи со нов ѕид. Унгарскиот премиер Виктор Орбан ги блокираше заклучоците на Советот на ЕУ за земјите-кандидатки, оставајќи ја Унијата без заедничка стратегија за проширување во пресрет на клучниот самит на 18 и 19 декември.

Наместо консензус од сите 27 членки, Брисел е принуден на „план Б“: заклучоците се претвораат во документ на данското Претседателство со поддршка на останатите 26 држави.

„Унгарија стои на патот. Сакаме кандидатите да ја изберат Европа, а не Русија, но Будимпешта испраќа погрешен сигнал“, децидна е данската министерка Мари Бер.

И покрај блокадата од Орбан, нацрт-документот за Македонија содржи јасни и строги пораки. Брисел останува на „црвената линија“: нема нова меѓувладина конференција без уставни измени.

Клучните точки од извештајот за Скопје:

• Условот останува ист: Штом се внесат Бугарите во Уставот, првиот кластер се отвора експресно, без дополнителни политички одлуки.

• Реформи во „слободен пад“: ЕУ алармира за нула напредок во владеењето на правото во изминатата година.

• Судство под лупа: Се бара итна независност на Судскиот совет и вистинска борба против корупцијата на високо ниво, а не само декларативни заложби.

• Добрососедство: Договорите со Грција (Преспа) и Бугарија мора да се спроведуваат со „добра волја“.

Додека Македонија чека уставни промени, Брисел веќе формира работна група за нацрт-договорот за пристапување на Црна Гора. Истовремено, и покрај унгарскиот отпор, Унијата подготвува терен за интеграција на Украина и Молдавија, обидувајќи се да го неутрализира руското влијание во регионот.