По драматични преговори зад сцената, американскиот претседател Доналд Трамп денеска направи зачудувачки пресврт во технолошката војна со Кина! Соопштено е дека, под одредени – и тоа какви – услови, тој го одобрил извозот на клучни чипови од технолошкиот гигант Nvidia за Пекинг. Овој неочекуван чекор е потврден и од кинеска страна, по директен разговор меѓу Трамп и неговиот колега, претседателот Си Џинпинг.

Договорот е вистинска бомба, особено финансиски! Како што Трамп експлозивно објави на неговата социјална мрежа „Трут Соушл“ (Truth Social), Nvidia ќе мора да префрли неверојатни 25 отсто од вкупниот промет од продажбата на овие графички процесори (GPU) – кои се столбот на развојот на вештачката интелигенција (ВИ) – директно во американската државна каса!

Станува збор за чиповите H200 од постарата серија „Хопер“ (Hopper). Иако не се најновиот крик на технологијата (Nvidia лансираше помоќна серија „Блеквел“ кон крајот на минатата година), овие GPU се сѐ уште исклучително барани и витални за кинеските амбиции во доменот на ВИ.

Извозот на американски чипови во Кина со години е централна точка на геополитичките тензии. Стравот дека овие моќни компоненти можат да бидат искористени за воени цели ги принуди и администрацијата на поранешниот претседател Џо Бајден, а сега и Трамп, на постојани ограничувања.

Администрацијата на Бајден воведе строги ограничувања во 2022 година. Како одговор, Nvidia го дизајнираше послабиот чип H20 за да ги заобиколи американските забрани и да остане на профитабилниот кинески пазар.

Во април, Владата на Трамп изненадувачки го забрани и извозот на H20, пред да дојде до претходен договор со Nvidia, кој дозволи продажба со провизија од 15 отсто за државата.

Кинеските власти, пак, инсистирајќи домашните компании да се фокусираат на развој и употреба на локални, кинески еквиваленти. Оваа стратегија очигледно зеде данок: Nvidia реализираше само 50 милиони долари промет во Кина во третиот квартал, а за тековниот квартал не планираше никаков приход од овој пазар.

Според денеска објавените договори, американскиот технолошки гигант сега ќе може да ги нуди своите графички процесори на „овластени клиенти“ во Кина.

Од Nvidia ја поздравија одлуката на американската Влада, нарекувајќи ја „разумен баланс“ кој ќе ѝ овозможи да продолжи да работи на најголемиот светски пазар, додека истовремено ги почитува безбедносните грижи на Вашингтон.

Американската држава добива милијарди од трговијата со ВИ технологија, додека Кина добива пристап до потребните, иако не најнапредни, чипови. Ова е нова, финансиски мотивирана фаза во геополитиката на технологијата.

Расправата по Дополнетиот предлог-буџет за 2026 година денеска започна во Собранието, при што министерката за финансии Гордана Димитриеска-Кочоска нагласи дека документот претставува „јасна економска порака за стабилност, доверба и развој“. Таа истакна дека новиот буџет обезбедува континуитет на макроекономската стабилност, фискална консолидација и отвора простор за повисок економски раст.

Според проекциите, БДП наредната година треба да порасне за 3,8 проценти, додека инфлацијата е планирана на 2,5 проценти. Вкупните приходи се планирани на 374,9 милијарди денари, расходите на 414,2 милијарди денари, а буџетскиот дефицит ќе изнесува 39,2 милијарди денари, односно 3,5 проценти од БДП.

Министерката пред пратениците рече дека буџетот се темели на реални економски параметри и дека обезбедува навремено сервисирање на сите обврски, вклучително и отплатата на еврообврзницата. Таа додаде дека фокусот е на инфраструктурата, човечкиот капитал и поттикнување на продуктивноста во домашната економија.

„Овој буџет не е само документ со бројки – тој е потврда за одговорно управување со јавните финансии. Покажуваме дека може да се обезбеди стабилност без популизам и без краткорочни калкулации“, изјави Димитриеска-Кочоска.

Во матичната Комисија за финансирање и буџет беа поднесени околу 200 амандмани, од кои шест беа прифатени. Со нив се обезбедуваат дополнителни средства за кадровско зајакнување на ОТА, реконструкција на натпатникот Штип–Чардаклија, отворање психосоцијални центри за млади, опремување на службите за итна помош и уредување на спортската сала во ОУ „Гоце Делчев“ во Гостивар.

Пратениците по скратена постапка го прифатија и донесувањето на законот за извршување на буџетот за 2026 година, како и измените на законите за административни службеници и стручна обука во јавниот сектор.

Во тек е експозето на министерката за финансии пред пратениците.

Регулаторната комисија за енергетика, водни услуги и услуги за управување со комунален отпад на Република Северна Македонија (РКЕ) денеска ќе донесе одлука за новите цени на нафтените деривати на домашниот пазар.

Според моментално важечките максимални цени, нафтените деривати се продаваат по следниов ред:

Моторен бензин ЕУРОСУПЕР БС – 95: 75,00 денари за литар

Моторен бензин ЕУРОСУПЕР БС – 98: 77,00 денари за литар

Дизел гориво ЕУРОДИЗЕЛ БС (Д-Е V): 69,50 денари за литар

Масло за горење Екстра лесно 1 (ЕЛ-1): 66,50 денари за литар

Мазут М-1 НС: 33,963 денари за килограм

Одлуката на РКЕ ќе биде клучна за потрошувачите и за компаниите кои зависат од нафтените деривати за секојдневното работење.