Економија

Дигиталното евро ќе стане реалност до 2029 година

Дигиталното евро, новата форма на европска валута што ќе ја издава Европската централна банка (ЕЦБ), би можело да влезе во оптек во 2029 година, доколку законската рамка биде усвоена до следната година, соопшти ЕЦБ.

По завршувањето на двегодишната подготвителна фаза во октомври, проектот влегува во нова етапа — т.н. фаза на техничка подготвеност. Целта е зајакнување на европскиот монетарен суверенитет и намалување на зависноста од американски системи за дигитални плаќања како Visa, Mastercard и PayPal.

Во оваа фаза, ЕЦБ избра европски партнери за развој на системот, подготви регулативи и спроведе консултации со трговци, банки и корисници. Доколку европските законодавци го одобрат предлог-законот за дигиталното евро во 2026 година, пилот-проектите и првите тест-трансакции може да започнат во 2027 година, а целосната примена е планирана за 2029 година.

„Дигиталното евро ќе ја задржи суштината на готовината во дигиталната ера и ќе обезбеди стабилен и безбеден систем за плаќања во Европа,“ изјави Пјеро Чиполоне од Извршниот одбор на ЕЦБ.

Европските лидери веќе повикаа на забрзување на проектот, предупредувајќи на доминацијата на американските компании во секторот. ЕЦБ проценува дека развојот на дигиталното евро ќе чини околу 1,3 милијарди евра, со годишни трошоци од околу 320 милиони по неговото воведување.

Една од иновативните карактеристики ќе биде можноста за плаќања без интернет конекција, со директен и безбеден пренос меѓу уредите. Притоа, приватноста на корисниците ќе биде целосно заштитена, бидејќи податоците за трансакциите нема да се споделуваат со банките или давателите на услуги.

ЕЦБ нагласува дека дигиталното евро ќе биде замена за дел од готовината, а не средство за инвестирање, со ограничување на износот во виртуелниот паричник помеѓу 500 и 3.000 евра по корисник.

„Ова не е само технички проект, туку стратешка инвестиција во иднината на европската економија и финансиска стабилност,“ порача ЕЦБ.

Економија

Праведната транзиција ќе успее само ако ја водиме заедно со работниците, општините, со заедниците – Божиновска на Националниот настан за Локалните економско-социјални совети

Министерката за енергетика, рударство и минерални суровини, Сања Божиновска, учествуваше на Националниот настан за вмрежување на Локалните економско-социјални совети, каде што уште еднаш ја потврди силната определба на Министерството да работи отворено, во соработка и директен дијалог со сите засегнати страни.

„ Транзицијата мора да донесе подобар живот за сите нас. А тоа е можно само ако сме отворени, достапни и ако работиме заедно. Министерството е партнер за секоја општина, секоја организација, секој работник и секоја компанија што носи иницијатива. Можете да ни се обратите во секој момент“, изјави министерката Божиновска.

Локалните економско-социјални совети – се платформа којашто ги обединува општините, синдикатите, бизнис-заедницата, граѓанските организации и институциите во процесот на праведната енергетска транзиција.

„Ако не работиме заедно, ако работниците, општините, локалниот бизнис и граѓанските организации не се во процесот – тогаш процесот нема да успее. Многу е едноставно.“ истакна Божиновска.

Божиновска се осврна и на Инвестициската платформа за праведна енергетска транзиција, која веќе функционира и создава можност за финансирање на локални проекти:

„ Со тоа се отвора реален простор за инвестиции што ќе ја придвижат транзицијата напред. Но мора, сите вклучени чинители, посебно општините, да се поодговорни, да се понудат реални издржани проекти за да ги користиме средствата ефикасно. Нашата задача е да обезбедиме јасна политичка насока, координација меѓу институциите и поддршка за квалитетни локални проекти. Ние не сакаме транзиција само на хартија. Сакам секоја општина да има шанса да развие проект, секој работник да има пристап до нови можности, а секоја заедница да почувствува дека ова е процес што создава вредност — не страв. Затоа сме тука, затоа сме отворени,“ додаде Божиновска..“

Министерството за енергетика, рударство и минерални суровини останува целосно посветено на поддршка на локалните процеси, на развој на зелени работни места, нови индустрии и стабилни услови за економски раст во сите региони

Економија

МБИ10 во пад од 0,20% при промет од 11,48 милиони денари

Изготвен од Илирика Инвестментс АД Скопје врз основа на официјални податоци од Македонска берза.

На трговската сесија од 10 декември 2025 година, индексот МБИ10 забележа пад од 0,20%, спуштајќи се на 10.219,32 поени, додека индексот ОМБ остана непроменет на 128,73 поени. Вкупниот промет изнесуваше 11,48 милиони денари, при што тргувањето беше најактивно кај Комерцијална банка, Алкалоид и Стопанска банка, кои повторно ја предводат пазарната ликвидност.

Најтргувани хартии од вредност

● Комерцијална банка АД Скопје (KMB) – 4.343.820 денари

● Алкалоид АД Скопје (ALK) – 1.969.180 денари

● Стопанска банка АД Скопје (STB) – 2.201.730 денари

Топ добитници

● Реплек АД Скопје (RPK) +0,06%

● Комерцијална банка АД Скопје (KMB) +0,07%

● НЛБ Банка АД Скопје (NLB) +0,41%

Топ губитници

● Алкалоид АД Скопје (ALK) –0,34%

● Стопанска банка АД Скопје (STB) –2,95%

● Македонски Телеком АД Скопје (TEL) –1,08%

Обврзнички пазар

На обврзничкиот пазар беше реализирана една трансакција со обврзницата за денационализација „Р. Македонија – ДЕН 22“ во вкупен износ од 638.350 денари, по цена од 94 евра, што претставува раст од 1,08%. Сите други обврзници останаа без промени во цените и без реализирани трансакции.

На берзанската сесија од 10 декември 2025 година, активноста беше умерена, со доминација на банкарскиот и фармацевтскиот сектор. Индексот МБИ10 бележи благ пад од 0,20%, при што Комерцијална банка и Алкалоид повторно беа најликвидни. Падот на Стопанска банка и Македонски Телеком имаше најголем негативен ефект врз индексот. Обврзничкиот пазар остана со ограничена активност и стабилен индекс ОМБ.

Економија

Е-фактурата ќе се тестира од 1 јануари, минимизирање на ризикот од злоупотреби

Од 1 јануари започнува пилот-фазата на проектот е-фактура, со кој се очекува да се намалат злоупотребите и фиктивните фактури, најави директорката на Управата за јавни приходи (УЈП), Елена Петрова.

Петрова појасни дека системот е усогласен со меѓународни стандарди, лесен за интеграција во компаниите и обезбедува автоматска и безбедна размена на податоци. Пилот-тестирањето ќе се одвива во контролираната средина и ќе опфати ИТ компании и економски оператори со свои системи, а до крајот на првиот квартал ќе биде достапна и апликација за помалите компании.

Целта на реформата е подобрување на управувањето со јавните финансии, поголема даночна усогласеност, намалување на сивата економија и ефикасна даночна контрола. Е-фактурата ќе овозможи реално време на издавање и примање фактури, како и документирана деловна трага за сите настани, со што се минимизира ризикот од измами.

Петрова додаде дека приоритет се и брзината на системот, заштита на податоците и автентичноста на фактурите.

На конференцијата за дигитализација на АмЧам беше истакнато дека дигитализацијата ја зајакнува владеењето на правото, ја намалува корупцијата и бара партнерство меѓу јавниот и приватниот сектор, како и инвестирање во дигитални вештини на граѓаните и компаниите.